Του Παύλου Ξανθούλη
Μετά την είσοδο της Τουρκίας στη νέα αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε., μέσω και του Κανονισμού SAFE για κοινά ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα, οι Βρυξέλλες, όπως πληροφορείται η «Κ», προσανατολίζονται να ανοίξουν παράθυρο για διασύνδεση της χώρας και με το νέο, υπό εκκόλαψη, «Σύμφωνο για τη Μεσόγειο». Αν και τελικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί, καθώς το ζήτημα βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ανταλλαγής απόψεων και της διαβούλευσης, οι Βρυξέλλες «παρουσίασαν τις προθέσεις τους» προς τα κράτη-μέλη και όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, υποστήριξαν ότι «πιθανόν θα πρέπει να εξευρεθεί ένα πλαίσιο», μέσα από το οποίο, τόσο η Τουρκία όσο και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, να διασυνδεθούν με το «Σύμφωνο για τη Μεσόγειο».
Το πολιτικό πάντως εκτόπισμα τού υπό διαμόρφωση Συμφώνου για τη Μεσόγειο δεν είναι ανάλογο με αυτό της νέας δομής άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. Αλλά, η προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε η Τουρκία (όπως και τα Δυτικά Βαλκάνια) «να διασυνδεθεί με κάποιον τρόπο» και με τη νέα αυτή πολιτική της Ε.Ε., αποτελεί ακόμη μια απτή απόδειξη του ρόλου, ο οποίος αποδίδεται από ΕΥΕΔ-Κομισιόν, στην Άγκυρα, αλλά και της συνεχιζόμενης πορείας αναβάθμισης των ευρωτουρκικών σχέσεων. Χωρίς να υπάρχει καμιά ουσιαστική προοπτική για λύση του Κυπριακού με βάση το «συμφωνημένο πλαίσιο», καθώς η Τουρκία συνεχίζει την προσπάθειά της για εδραίωση του όρου περί «κυριαρχικής ισότητας» του ψευδοκράτους. Και κυρίως, χωρίς να εκδηλώνεται καμιά ουσιαστική μορφή παρέμβασης της Ε.Ε. προς την Άγκυρα, προκειμένου να επιδιωχθεί αλλαγή πλεύσης, πέραν κάποιων φραστικών παραινέσεων. Συναφείς πληροφορίες της «Κ», αναφέρουν ότι μεταξύ των σκέψεων που γίνονται για το «Σύμφωνο για τη Μεσόγειο», εντάσσεται και η ιδέα να επεκταθεί πέραν των μεσογειακών χωρών και «στις γειτονικές χώρες των γειτονικών χωρών (neighbours of neighbours)», διευρύνοντας πολύ το γεωγραφικό εύρος των δράσεων που επιδιώκεται να αναληφθούν. Όπως αναφέρθηκε αρμοδίως από την Ε.Ε., το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο θα αποτελέσει τη βάση για διάλογο με όλες τις χώρες της περιοχής.
Υπενθυμίζεται ότι στην πρόσφατη συνάντηση της αρμόδιας επιτρόπου για τη Μεσόγειο Ντουμπράβκα Σούιτσα, με την υφυπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Μαριλένα Ραουνά, στην Κύπρο, συζητήθηκε το υπό διαμόρφωση νέο Σύμφωνο για τη Μεσόγειο και σύμφωνα με ανακοίνωση της Λευκωσίας, «και οι δυνατότητες συμβολής σε αυτό μέσω στρατηγικών έργων διασυνδεσιμότητας όπως το Great Sea Interconnector». Θέμα «συνδεσιμότητας» έθεσε και η Ελλάδα κατά την παρουσίαση του «Συμφώνου για τη Μεσόγειο», στο πλαίσιο των αναφορών που έγιναν από μεγάλο αριθμό χωρών με επίκεντρο την «ενέργεια».
Οι ιδέες Ε.Ε.
Κατά την παρουσίαση του Συμφώνου για τη Μεσόγειο, ενώπιον των 27 κρατών-μελών, σε διπλωματικό επίπεδο, στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων COREPER, οι Βρυξέλλες έκαναν ειδική αναφορά στην Τουρκία (και στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων), σημειώνοντας αφενός ότι ανήκει στον μεσογειακό χώρο και αφετέρου ότι διαθέτει καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας, κάτι που την τοποθετεί σε ένα διαφορετικό κάδρο. Με βάση αυτή την ανάγνωση, όπως πληροφορείται η «Κ», υποδείχθηκε «αρμοδίως» ότι πιθανόν θα πρέπει να εξευρεθεί ένας τρόπος διασύνδεσης της Τουρκίας και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων με το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο.
Όπως λέχθηκε στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, στόχος του Συμφώνου για τη Μεσόγειο, είναι η σύσφιγξη των σχέσεων της Ε.Ε. με τις χώρες της «Ευρωμεσογειακής» περιοχής, περιλαμβάνοντας αλλά και υπερβαίνοντας γεωγραφικά τις χώρες της Νότιας Γειτονίας. Στο επίκεντρο βρίσκονται η ενίσχυση της ειρήνης και της ασφάλειας στον τομέα της ναυτιλίας, καθώς και η πάταξη της τρομοκρατίας. Όπως εξάλλου πληροφορείται η «Κ», μεγάλος αριθμός κρατών-μελών, περιλαμβανομένων της Ελλάδας, του Λουξεμβούργου της Βουλγαρίας, της Φινλανδίας, της Ιρλανδίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Τσεχίας, της Σουηδίας και της Δανίας, έθεσαν ζήτημα ουσιαστικής συνεργασίας στο θέμα της μετανάστευσης.
Σημειώνεται ότι μια πρώτη πολιτική συζήτηση για το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο, ενδέχεται να πραγματοποιηθεί στις 23 Ιουνίου, στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (Ένωση για τη Μεσόγειο) ενώ η Κοινή Ανακοίνωση εκτιμάται ότι θα εκδοθεί το προσεχές φθινόπωρο, μετά την ολοκλήρωση των εν εξελίξει διαβουλεύσεων. Επισήμως και με βάση τον προγραμματισμό της Ε.Ε., η υιοθέτηση του Συμφώνου για τη Μεσόγειο, αναμένεται στα τέλη του 2025.
Τρεις προτεραιότητες
Στο πλαίσιο της παρουσίασης του «Συμφώνου για τη Μεσόγειο», οι Βρυξέλλες παρέπεμψαν σε τρία πεδία προτεραιοτήτων:
• Αναφορικά με την κοινωνία των πολιτών και τη νεολαία, τίθεται ως στόχος η εγκαθίδρυση κοινών χώρων ανώτατης εκπαίδευσης μεταξύ της Ε.Ε. και των χωρών της «Ευρωμεσογεαικής περιοχής». Το πλέον ενδεχομένως αξιοσημείωτο, είναι ο προσανατολισμός για αμοιβαία αναγνώριση τίτλων σπουδών, ενώ γίνεται λόγος για έκδοση θεωρήσεων διαβατηρίων σε φοιτητές και πανεπιστημιακούς.
• Σε ό,τι φορά στην κινητικότητα, είναι προφανής η τάση τοποθέτησης δικλείδων για τη διαχείριση της μετανάστευσης, μέσω συνεργασίας στο πλαίσιο του «Συμφώνου για τη Μεσόγειο». Σε σχέση με το κομμάτι της επιχειρηματικότητας, γίνονται σκέψεις για τη δημιουργία ενός ενιαίου εμπορικού χώρου, ενώ θα επιχειρηθούν συγκλίσεις αναφορικά με την ανανεώσιμη ενέργεια.
• Ο τρίτος τομέας προτεραιότητας, αφορά στην ασφάλεια και αναμένεται να περιλαμβάνει δράσεις για αναχαίτιση της ριζοσπαστικοποίησης και της τρομοκρατίας, ως επίσης και του οργανωμένου εγκλήματος. Παράλληλα, επιδιώκεται συνεργασία σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, υπό το φως και των κλιματικών αλλαγών.
Σημειώνεται ότι κατά την παρουσίαση του Συμφώνου για τη Μεσόγειο, στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, η Κύπρος όπως πληροφορούμαστε, εξέφρασε στήριξη στις προτεραιότητες, κυρίως σε σχέση με τη νεολαία. Παράλληλα, υποστήριξε τη σημασία ενίσχυσης του πολιτικού διαλόγου με εταίρους της Ε.Ε., θεωρώντας το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο ως μια πλατφόρμα συνεργασίας.
