ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η πορεία ενός γενναίου και έντιμου άντρα

Η Φωτεινή Τομαή μιλάει στην «Κ» για το βιβλίο της «Κωδικός Γκάντερ. Ο άνδρας που σημάδεψε την πορεία του πολέμου»

Του Απόστολου Κουρουπάκη

Του Απόστολου Κουρουπάκη

kouroupakisa@kathimerini.com.cy

ΤΟΜΑΗ ΦΩΤΕΙΝΗ

«Κωδικός Γκάντερ. Ο άνδρας που σημάδεψε την πορεία του πολέμου»
εκδ. Α.Α. Λιβάνη, 2018, σελ. 288

Στο πλαίσιο της παρουσίασης του βιβλίου «Κωδικός Γκάντερ. Ο άνδρας που σημάδεψε την πορεία του πολέμου» της Φωτεινής Τομαή στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, το οποίο παρουσίασε ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου κ. Πέτρος Παπαπολυβίου, συνομιλήσαμε με τη συγγραφέα για το βιβλίο της. Η κ. Τομαή στο βιβλίο της σκιαγραφεί την προσωπικότητα και την δράση του Αλέξανδρου Γεωργιάδη, μετανάστη στην Αμερική, ο οποίος κατετάγη στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οργανώνοντας πράξεις δολιοφθοράς των Συμμάχων.

Η άρνησή του να δουλέψει για τη CIA μετά το τέλος του πολέμου και η συνεργασία του με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ τον έφεραν στο μάτι του κυκλώνα, όταν στην Αμερική μεσουρανούσε το άστρο του Μακάρθυ. Η κ. Τομαή λέει ότι ο ανεψιός του, καθηγητής στο Πίτσμπουργκ, ο Mike Epitropoulos, φέρνει κάθε χρόνο τους φοιτητές του στην Κύπρο. Αμερικανάκια, φοιτητές Κοινωνιολογίας όλα τους που παίρνουν ηχηρά μαθήματα τι εστί να είσαι Κύπριος και να κατοικείς σε μια χώρα μοιρασμένη στα δύο.

–Κυρία Τομαή, γιατί επιλέξατε να ασχοληθήκατε με τον Αλέξανδρο Γεωργιάδη και τη δράση του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;

–Αφορμή για την έρευνα και τη συγγραφή, στάθηκε η ανακοίνωση τη δεκαετία του ’80 της αείμνηστης βυζαντινολόγου και ΥΦΥΠΕΞ στην κυβέρνηση Κώστα Σημίτη, Αγγελικής Λαΐου σε συνέδριο στην Αμερική της Modern Greek Studies Association. Δεν γνωρίζω για ποιο λόγο μια επιστήμων βυζαντινολόγος έδειξε ενδιαφέρον να ασχοληθεί επιστημονικά με ένα ιστορικό πρόσωπο της νεότερης ιστορίας μας για το οποίο τότε ελάχιστοι γνώριζαν. Πάντως, έκανε και τότε αίσθηση η αποκάλυψη της δράσης του Ελληνοαμερικανού μετανάστη από την Κάρπαθο που σπούδασε μηχανολόγος ηλεκτρολόγος στο Ινστιτούτο Κάρνεγκι, για να στρατολογηθεί στις τάξεις της American Air Force και στη συνέχεια των πρώτων Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ, την ΟSS (Office of Strategic Services) πριν σταλεί στο Κάιρο, αρχικά, και στη συνέχεια το Ελληνικό Βασιλικό Προξενείο Αδριανουπόλεως, απ’ όπου οργάνωσε με διεισδύσεις του στην κατεχόμενη Ελλάδα, τον Έβρο, πράξεις δολιοφθοράς κατά του Άξονα. Γιατί πρέπει να γνωρίζετε ότι από τον κατεχόμενο Έβρο και τις γέφυρες της Αλεξανδρούπολης και του Σβίλενγκραντ ήταν που περνούσαν τα σιδηροδρομικά βαγόνια με τις πρώτες ύλες με τις οποίες η κατά τα άλλα «ουδέτερη» Τουρκία προμήθευε τον Χίτλερ με αποτέλεσμα να συνεχίζεται ο πόλεμος..

–Το βιβλίο «Κωδικός Γκάντερ» είναι απλώς ένα ιστορικό αφήγημα ή επέχει θέση και ιστορικού συγγράμματος;

–Ασφαλώς και δεν είναι ένα απλό ιστορικό αφήγημα / μυθιστόρημα. Παράγει γνώση και φέρει στο φως άγνωστα στοιχεία, όπως για παράδειγμα ότι από το 1943 ο Ρούζβελτ γνώριζε ότι το έγκλημα στο Κατίν το είχαν διαπράξει οι Σοβιετικοί, αλλά διέταξε τα στοιχεία της έρευνας που διεξήγαγε με εντολή του ο Ερλ να παραμείνουν μυστικά, με το επιχείρημα ότι δεν έπρεπε να διασπασθούν οι Σύμμαχοι ΗΠΑ, Βρετανία, ΕΣΣΔ στον αγώνα τους κατά του Άξονα και του Χίτλερ. Φυσικά, δεν είναι το μόνο άγνωστο στοιχείο που έρχεται στο φως με την έκδοση αυτή. Ο αναγνώστης θα φρίξει κυριολεκτικά με τον ύπουλο ρόλο των Άγγλων όχι μόνο στον ελληνικό Εμφύλιο μετά το τέλος του πολέμου, αλλά και διαρκούντος αυτού σε βάρος των Αμερικανών. Όταν ο Ρούζβελτ κατάλαβε τον ρόλο του Τσώρτσιλ, αποφάσισε να φτιάξει την πρώτη υπεράκτια Υπηρεσία Πληροφοριών –μέχρι τότε υπήρχε μόνο το FBI– που αμέσως μετά τον πόλεμο μετονομάστηκε σε CIA.

–Ποιες ήταν οι δυσκολίες στη συγγραφή του βιβλίου αυτού;

–Ο βασικός λόγος για τον οποίο δυσκολεύτηκα ήταν το γεγονός ότι για χρόνια τα αμερικανικά εθνικά αρχεία και τα αρχεία της CIA παρέμεναν κλειστά εξαιτίας της προσωπικότητας του ήρωα και των διώξεων που υπέστη επί Μακαρθισμού καθώς κυνηγήθηκε ανηλεώς κατηγορηθείς ως κομμουνιστής, επειδή με εντολή του Στρατηγού Ντόνοβαν, διοικητή της OSS και προσωπικού φίλου του Ρούζβελτ, αλλά και του ίδιου του Αμερικανού προέδρου συνεργάστηκε με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Ο Γεωργιάδης είχε ενημερώσει την αμερικανική κυβέρνηση για τον άθλιο ρόλο των Άγγλων και της Intelligence στην περιοχή, που εξόπλιζαν τους βασιλόφρονες και τους οπαδούς του ακροδεξιού Τσαούς Αντών στον Έβρο για να πολεμούν τον ΕΛΑΣ, με αποτέλεσμα οι Γερμανοί να παραμένουν ανενόχλητοι αφού μόνο ο ΕΛΑΣ έκανε ουσιαστικά αντίσταση στη γερμανική κατοχή. Αλλά και τώρα που απελευθερώθηκαν τα έγγραφα στη δημόσια έρευνα έχουν σε πολλά σημεία τους τη χαρακτηριστική μαύρη ταινία (κάποια τα δημοσιεύω στο βιβλίο) για να προστατεύουν ευαίσθητα δεδομένα. Χρειάστηκε για τους λόγους αυτούς σκληρή έρευνα που συμπληρώθηκε με διασταύρωση στοιχείων στους φακέλους του ελληνικού ΥΠΕΞ. Γιατί, ναι, συνέβη και αυτό! Από όλους τους Αμερικανούς πράκτορες που ήλθαν τότε στην Ελλάδα και έφυγαν μετά τρίμηνη, όπως προβλεπόταν παραμονή στη χώρα, μόνο για τον Γεωργιάδη και τη δράση του βρέθηκαν έγγραφα στο Διπλωματικό Αρχείο και μάλιστα σε επτά φακέλους. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο Γεωργιάδης έμεινε σχεδόν ενάμιση χρόνο στο πεδίο δράσης κι όταν επέστρεψε στην Αμερική παρουσίασε συμπτώματα διάλυσης και εξουθένωσης που τον συνόδευαν στο υπόλοιπο της ζωής του καθώς συμμετείχε ψυχή τε και σώματι ως αληθινός πατριώτης, έχοντας κινδυνεύσει άπειρες φορές την ίδια του τη ζωή στον αγώνα κατά του Άξονα.

Δεν ήταν κλασικός μετανάστης

–Ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης είναι το κλασικό παράδειγμα Έλληνα μετανάστη στις ΗΠΑ, την Ελλάδα πώς την έβλεπε;

–Κλασικός Έλληνας μετανάστης; Δεν θα το έλεγα… Πόσοι Έλληνες μετανάστευσαν στην εποχή του για να σπουδάσουν; Ο Αλέξανδρος δεν ήλθε στην Αμερική για να κάνει περιουσία και λεφτά. Έφυγε από το νησί του γιατί οι ορίζοντες στένευαν και η Ιταλοκρατία ηχούσε –και απεδείχθη– φρικτή για τον ντόπιο πληθυσμό. Όσο για τη μητέρα-πατρίδα, αυτή ποτέ δεν έφυγε από την καρδιά του. Μάλιστα, θέλησε να καταταγεί εθελοντής και να έλθει να πολεμήσει στον Α΄ Παγκόσμιο, αλλά του το απαγόρευσαν οι Αμερικανοί καθώς παρέμενε από λάθος τους στα χαρτιά… Οθωμανός υπήκοος (τα Δωδεκάνησα πέρασαν από τους Οθωμανούς στους Ιταλούς τη χρονιά που ο Αλέξανδρος άφησε το νησί του), άρα εχθρός της Αμερικής!

–Στις ΗΠΑ διακρίθηκε αλλά και πολεμήθηκε, στην Ελλάδα;

–Στην Ελλάδα, ευτυχώς ή δυστυχώς, παρέμεινε άγνωστος! Μόλις τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τη δράση του και την τιμή που περιβάλλει τη μνήμη αυτού του πραγματικά μοναδικού και αγνού πατριώτη. Ο ανεψιός του, καθηγητής στο Πίτσμπουργκ, ο Mike Epitropoulos, φέρνει κάθε χρόνο τους φοιτητές του στην Κύπρο. Αμερικανάκια, φοιτητές Κοινωνιολογίας όλα τους που παίρνουν ηχηρά μαθήματα τι εστί να είσαι Κύπριος και να κατοικείς σε μια χώρα μοιρασμένη στα δύο μέσα στο άδικο, με αναχώματα και στρατιωτικά φυλάκια και τον Τούρκο να σε σημαδεύει από απέναντι… Να ζητήσετε να σας μιλήσει την επόμενη χρονιά που θα έλθει στο νησί σας για τον ήρωα θείο του, που τον λατρεύει. Και δικαίως, θα προσέθετα..

–Παρέμεινε για πολλά χρόνια στην αφάνεια, γιατί;

–Μα, εξαιτίας του Ψυχρού Πολέμου! Ξέρετε στην Αμερική τις δεκαετίες μετά τη λήξη του Β´ ΠΠ, επικρατούσε μια αδιανόητη υστερία. Εχθρός δεν ήταν πια ο Χίτλερ, αλλά ο κομμουνισμός! Οι πάντες υποψιάζονταν τον διπλανό τους και υπήρξαν άπειρες ιστορίες καταδοτών την περίοδο που μεσουρανούσε το άστρο του Χούβερ και του Μακάρθυ. Δεν θα ήταν υπερβολικό καθόλου να σας πω ότι αυτά που ζήσαμε στην Ελλάδα μετά τον Εμφύλιο και την απριλιανή δικτατορία αναφορικά με το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ήταν πολύ ηπιότερα εκείνων που βίωσε η κατά τα άλλα φιλελεύθερη αμερικανική κοινωνία, ιδιαίτερα μετά τον Κόλπο των Χοίρων. Φόβος και τρόμος βασίλευε παντού. Σε μερικές ταινίες πρόσφατα γυρισμένες με τον Τομ Χανκς μπορείτε να πάρετε μια ιδέα. Ε, μέσα σε εκείνο το ρεύμα που ισοπέδωνε συνειδήσεις ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης δεν ήταν παρά ένα φυλλαράκι πάνω στο κύμα που κατάπινε ανθρώπους στην κυριολεξία! Είχε μεσολαβήσει και η άρνησή του να ενταχθεί επιστρέφοντας στις τάξεις της CIA (τον θεωρούσαν πολύ ικανό και φερέγγυο, αξίζει να διαβάσετε γιατί αρνήθηκε...) οπότε είχε συγκεντρώσει πάνω του κάθε λόγο που υπαγόρευε την καταδίωξή του εν καιρώ ειρήνης κι ας είχε βραβευθεί ως ήρωας πολέμου και με τη Λεγεώνα της Τιμής του αμερικανικού στρατού, γιατί με τη δράση του αποκάλυψε το διπλό δίκτυο πρακτόρων με την ονομασία Dogwood και οι Αμερικανοί σταμάτησαν να βομβαρδίζουν λάθος στόχους. Ο άνθρωπος ήταν αυτό που οι Αγγλοσάξονες χαρακτηρίζουν με τη φράση one of a kind.

Ευρηματικός όπως ο Οδυσσέας

–Πώς θα χαρακτηρίζατε τον ήρωά σας; Τι τον έκανε να ξεχωρίσει;

–Θαρραλέο, τολμηρό, ευρηματικό σαν τον Οδυσσέα του Ομήρου, ευαίσθητο, μέγα πατριώτη, γενναίο και γενναιόδωρο μαζί, έντιμο. Έναν υπέροχο άνθρωπο! Αυτές οι αρετές, συγκεντρωμένες σε ένα μόνο πρόσωπο σπανίζουν. Και τις είχε όλες ο Αλέξανδρος που, πριν πεθάνει, σχεδίαζε ακόμα και τον Παπαδόπουλο να εκτελέσει, ερχόμενος στην Ελλάδα ειδικά για τον σκοπό αυτό. Και να μην παραλείψω αυτό: αγαπούσε την Κύπρο και πονούσε για τα βάσανα του κυπριακού λαού μέχρι το τέλος της ζωής του.

–Έχετε εντοπίσει παρόμοιες ιστορίες;

–Ασφαλώς και μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις που παραμένουν άγνωστες ακόμα. Αλλά, πιστέψτε με, σαν αυτή του Γεωργιάδη, αδύνατον να βρεθεί. Επιπλέον, στο διάλειμμα που μεσολάβησε –γιατί κατά τη γνώμη μου ο Ψυχρός Πόλεμος δεν έληξε…– ήλθαν στο φως αρκετές ιστορίες, αλλά όχι όλες. Μία από όλες πρόκειται σύντομα να φέρω στο φως με άρθρο μου στην περίοδο υποχώρησης των Γερμανών από τη Χαλκιδική και τον Μάρκο Βαφειάδη, έναν ήρωα επίσης πατριώτη που σέβομαι πολύ, σε αντίθεση με τον Ζαχαριάδη, τραγική φιγούρα και με άδοξο τέλος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
Βιβλίο  | 
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Βιβλίο: Τελευταία Ενημέρωση

X