Του Απόστολου Κουρουπάκη
Με αφορμή το Winter Fine Arts Sale της Cypria μιλήσαμε με τη διευθύνουσα σύμβουλο της Cypria κα Ρίτσα Κυριάκου για την αγορά έργων τέχνης και πώς αυτά αποτελούν εκτός από προσωπική υπόθεση φιλοτεχνίας, και επενδυτική δραστηριότητα. Η κα Κυριάκου σημειώνει πως μετά τα προβλήματα που έφερε η κρίση του 2013, σταδιακά η αγορά στην Κύπρο από το 2015 ανακάμπτει και δείχνει σημάδια ωρίμασης, καθώς οι τιμές έργων τέχνης σταθεροποιούνται σε καλά επίπεδα, όπως καταδεικνύουν τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοπρασιών. Λέει επίσης πως σήμερα ο επίδοξος αγοραστής έχει στη διάθεσή του σειρά διαδικτυακών εργαλείων, όπως εξειδικευμένες πλατφόρμες στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες, με τα αποτελέσματα όλων των δημοπρασιών των τελευταίων τουλάχιστον 20 ετών.
–Πώς αξιολογείται η αγορά έργων τέχνης στην Κύπρο;
–Στην Κύπρο, μέχρι το 2006, τα έργα τέχνης αγοράζονταν από εκθέσεις Κυπρίων κυρίως καλλιτεχνών, οι οποίες φιλοξενούνταν σε γκαλερί. Οι τιμές τους καθορίζονταν από τους ιδιοκτήτες τους, από κοινού φυσικά με τους δημιουργούς. Η πρώτη δημοπρασία στην Κύπρο οργανώθηκε από τον Cypria Auctions το 2006, και συμπεριέλαβε, πέραν των Κυπρίων, και Έλληνες καλλιτέχνες. Μέχρι την κρίση του 2013, οργανώθηκε σειρά δημοπρασιών, με αποκορύφωμα το 2010, έτος κατά το οποίο πραγματοποιήθηκαν 38 δημοπρασίες στην Κύπρο. Αυτές επέτρεψαν την ομαλή ανάπτυξη της αγοράς τέχνης, διότι οι τιμές διαμορφώνονταν από τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης ακολουθώντας σταθερά ανοδική πορεία, όχι μόνο για σύγχρονους καλλιτέχνες, αλλά για το σύνολο των προς πώληση έργων της νεοελληνικής ζωγραφικής του 19ου-20ού αιώνα.
–Μετά την κρίση του 2013;
–Το διάστημα 2013-2015, εξαιτίας της κρίσης, το αγοραστικό ενδιαφέρον εκάμφθη, όπως άλλωστε συνέβη με το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Η σταδιακή ανάκαμψη εκκίνησε το 2015 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα η αγορά στην Κύπρο να δείχνει σημάδια ωρίμασης, καθώς οι τιμές έργων τέχνης σταθεροποιούνται σε καλά επίπεδα, όπως καταδεικνύουν τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοπρασιών. Πολλοί αγοραστές, τα τελευταία χρόνια, δεν είναι, όπως κατά το παρελθόν, απλώς φιλότεχνοι, οι οποίοι αγοράζουν με αμιγώς καλλιτεχνικά κριτήρια, αλλά και ιδιώτες, οποίοι επιλέγουν να επενδύσουν μέρος των κεφαλαίων τους στην τέχνη.
–Γιατί είναι επένδυση η αγορά έργων Τέχνης;
–Σήμερα ο επίδοξος αγοραστής έχει στη διάθεσή του σειρά διαδικτυακών εργαλείων, όπως εξειδικευμένες πλατφόρμες στις κύριες ευρωπαϊκές γλώσσες, με τα αποτελέσματα όλων των δημοπρασιών των τελευταίων τουλάχιστον 20 ετών. Επίσης, οι σημαντικότεροι οίκοι δημοπρασιών δημοσιοποιούν συστηματικά τα αποτελέσματά τους στους δικτυακούς τόπους τους. Αυτό αφενός επιτρέπει πλήρη διαφάνεια ως την παρακολούθηση της εξέλιξης των τιμών, οι οποίες, για τους αναγνωρισμένους τουλάχιστον καλλιτέχνες, αποκτούν μια αντικειμενική διάσταση, μια σταθερότητα και μια προβλεψιμότητα αντίστοιχες με εκείνες άλλων μορφών επενδύσεων.
–Εσείς πώς αξιοποιείτε τα νέα μέσα;
–Η δυνατότητα ηλεκτρονικής συμμετοχής στις δημοπρασίες, που αυξάνεται συνεχώς στον Cypria Auctions, έχει διευρύνει κατά πολύ το εν δυνάμει αγοραστικό κοινό, ενισχύοντας τη ζήτηση και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της αγοράς σε υγιείς βάσεις. Από ιδιωτική απόλαυση, το έργο τέχνης έχει εξελιχθεί σε αξία, η οποία μπορεί πλέον να εξαργυρωθεί ανά πάσα στιγμή σε διεθνές επίπεδο, μέσω εξειδικευμένων εταιριών με μακρά πείρα στον χώρο. Αυτό που δεν είναι, αντιθέτως, προβλέψιμο, είναι το ενδεχόμενο πολύ σημαντικής αύξησης της αγοραστικής αξίας έργων τέχνης μέσα σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα, ή της επίτευξης απροσδόκητα μεγάλης υπεραξίας. Υπενθυμίζω, επί παραδείγματι, ότι κατά την τελευταία δημοπρασία ελληνικής τέχνης του Οίκου Bonhams πίνακας του Εγγονόπουλου πωλήθηκε 760.000 ευρώ, ενώ η αρχική εκτίμηση ήταν, το ήδη καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 170.000 ευρώ. Δεν είναι, όπως αντιλαμβάνεστε, καθόλου τυχαίο το γεγονός, ότι μεγάλος αριθμός Ελλήνων, αλλά και ξένων, μεγιστάνων είχαν συγκροτήσει, και εξακολουθούν να το πράττουν, σημαντικές συλλογές έργων τέχνης. Το κίνητρό τους ήταν, πέραν πάσης αμφιβολίας, και οικονομικό, έβλεπαν την αγορά τους ως μια μορφή επένδυσης με εξαιρετικές προοπτικές κερδοφορίας.
–Η οικονομική κρίση και η πανδημία τώρα πόσο έχουν επηρεάσει την αγορά;
–Για ένα χρονικό διάστημα 2-3 ετών, από το 2013 έως το 2015, η αγορά έργων τέχνης, όπως και το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας, υπέστη τις συνέπειες της κρίσης στην Κύπρο, ίσως όμως σε μικρότερο βαθμό από άλλους τομείς της οικονομίας, οι οποίοι επλήγησαν περισσότερο. Τα ακριβότερα έργα τέχνης, ωστόσο, διατήρησαν την αξία τους. Τα επόμενα χρόνια ανακτήθηκε το χαμένο έδαφος, αργά αλλά σταθερά, και άρχισαν να διανοίγονται νέες προοπτικές, χάρη στην επιστροφή της οικονομικής ανάπτυξης και τη βαθμιαία αποκατάσταση της επενδυτικής εμπιστοσύνης.
–Με την πανδημία τι γίνεται;
–Η πανδημία, βεβαίως, στάθηκε άλλος ένας παράγοντας που άσκησε αρχικώς κάποια αρνητική επίδραση, αν και πιο περιορισμένη από ό,τι θα ανέμενε κάποιος. Όπως διαπιστώσαμε στον Cypria Auctions, η μεγαλύτερη ενασχόληση των ανθρώπων με το διαδίκτυο, λόγω του εγκλεισμού και του περιορισμού της κοινωνικής δραστηριοποίησης διεύρυνε σημαντικά την αγορά σε ένα κοινό, από όλες κυριολεκτικά τις ηπείρους, που δεν είχε προηγουμένως συμμετάσχει στις δημοπρασίες μας. Το μεγαλύτερο, άλλωστε, μέρος των αγοραπωλησιών πραγματοποιείτο ήδη μέσω του διαδικτύου, χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία των συναλλασσόμενων. Το ενδιαφέρον αυτού του νέου, παγκόσμιου κοινού συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη και την σταθερότητα της αγοράς.
Διαδικτυακή δημοπρασία
Η εσπερινή δημοπρασία Winter Fine Arts Sale της Cypria περιλαμβάνει 133 έργα Κυπρίων, Ελλαδιτών και Ευρωπαίων καλλιτεχνών, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, καθώς και δέκα σπάνιοι χάρτες, καθώς και εκδόσεις. Η δημοπρασία θα πραγματοποιηθεί στο Μουσείο Κώστα και Ρίτας Σεβέρη στη Λευκωσία στις 16 Δεκεμβρίου, 7 το απόγευμα, με τήρηση όλων των υγειονομικών μέτρων, βέβαια τη δημοπρασία θα μπορούν να παρακαλουθήσουν ζωντανά αλλά και να συμμετέχουν με online bidding μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας www.invaluable.com συλλέκτες και λάτρεις της τέχνης απ’ όλο τον κόσμο. Το κοινό θα μπορεί να δει τα εργα της συλλογής στις εγκαταστάσεις της Cypria στη Λευκωσία, καθώς και βίντεο των εκθεμάτων στο www.cypriaauctions.com.
Πολ Γεωργίου και Κισσονέργης
Μεταξύ των έργων που περιλαμβάνονται στη δημοπρασία συγκαταλέγεται ο «Ελληνοκύπριος Ιερέας» του Γεώργιου Πολ Γεωργίου που επιστρέφει στην αγορά μετά από επτά δεκαετίες σε ιδιωτική αμερικανική συλλογή, με τιμή εκτίμησης €12.000-20.000). Σημαντικό, επίσης, έργο που δημοπρατείται είναι και το αλληγορικό έργο του Ιωάννη Κισσονέργη «Άντρας και βάρκα στην ακτή», με τιμή εκτίμησης €14.000-18.000. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο «Μυστικός Δείπνος» του Γεωργιανού καλλιτέχνη Merab Guramovich Abramishvili, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μετα-σοβιετικής καλλιτεχνικής έκφρασης, με τιμή εκτίμησης €23.000-30.000. Στη δημοπρασία θα υπάρχει έργα των Νίκου Εγγονόπουλου, Νικηφορου Λύτρα, Νικόλαου Γκύζη κ.ά., ενώ όπως σημειώνει οίκος ανάμεσα στα σπάνια αποκτήματα βρίσκονται δύο σχέδια σκηνικών από τέμπερα του Γιάννη Μόραλη – «Ευρυδίκη Α» (€4.000-5.000) και «Ευρυδίκη Β» (€4.000-5.000). Μοναδικό έργο είναι ο Άγγελος ΙΙ (Εκτ. €1.800 – 2.700) της Καίτης Φασουλιώτου Στεφανίδου, η οποία ήταν μαθήτρια του Μόραλη. Από τις σπάνιες εκδόσεις της συλλογής η εξαιρετική «Don Quichotte de la Manche» (εκτ. €8.000-10.000) είναι μια περιορισμένη έκδοση με δώδεκα λιθογραφίες του Σαλβατόρ Νταλί.
Πληροφορίες:
Winter Fine Arts Sale της Cypria. Εσπερινή Δημοπρασία, 16 Δεκεμβρίου 7:00 μ.μ. στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών Κώστα και Ρίτας Σεβέρη. Η δημοπρασία θα προχωρήσει κεκλεισμένων των θυρών και με γραπτά και τηλεφωνικά bids καθώς και μέσω του website της Cypria καθώς και της πλατφόρμας www.invaluable.comμέσω της οποίας θα μεταδίδεται με live streaming.
