HARVARD HEALTH PUBLISHING
Βασιζόμαστε στη σταθερότητα των χεριών όταν πίνουμε τον καφέ μας, βάζουμε κραγιόν, υπογράφουμε ή τρώμε μια κουταλιά δημητριακών το πρωί. Για τα επτά εκατομμύρια ενηλίκων που εκτιμάται ότι έχουν ιδιοπαθή τρόμο στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, το ανεξέλεγκτο τρέμουλο μετατρέπει αυτές τις καθημερινές κινήσεις σε αδέξιες, ψυχοφθόρες ενέργειες.
Όμως, άτομα με αυτή την πάθηση μπορούν σήμερα να ανακουφιστούν με τη βοήθεια μιας θεραπείας χωρίς τομές, που ονομάζεται εστιασμένος υπέρηχος, η οποία χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα προκειμένου να στοχεύσει σε μια περιοχή του θαλάμου του εγκεφάλου, μιας δομής καίριας σημασίας, η οποία σχετίζεται με το τρέμουλο. Αυτή η χρήση του εστιασμένου υπερήχου, η οποία αναπτύχθηκε στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital, προστίθεται στις καθιερωμένες θεραπείες για τον ιδιοπαθή τρόμο που ενδέχεται να αλλάξει τις ζωές των πασχόντων.
«Το ωραίο είναι ότι πρόκειται για χειρουργική εγκεφάλου χωρίς τομές», λέει ο δρ G. Rees Cosgrove, διευθυντής Επιληψίας και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής στο Brigham and Women’s Hospital, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 275 τέτοιες επεμβάσεις την πενταετία που ακολούθησε την έγκριση αυτής της τεχνολογίας από τον FDA. «Ο τρόμος του ασθενούς συχνά μειώνεται σε μεγάλο βαθμό ή διακόπτεται επιτόπου».
Το χειρουργείο παραμένει βασικό
Η συχνότερη κινητική διαταραχή παγκοσμίως, ο ιδιοπαθής τρόμος, συχνά παρουσιάζεται σε οικογένειες, και τυπικά αφορά και τις δύο πλευρές του σώματος. Επίσης συχνά προκαλεί τρέμουλο στα χέρια και στους βραχίονες –ενίοτε έντονα–, ωστόσο μπορεί να τρέμουν επίσης τα πόδια, το κεφάλι ή η φωνή.
Η φαρμακευτική αγωγή είναι η πρώτη θεραπεία που παρέχεται, αλλά μπορεί να μην είναι αποτελεσματική και να προκαλέσει παρενέργειες όπως υπνηλία, θολή σκέψη ή ελαφρά ζάλη. Ακόμη και όταν τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά, ο τρόμος συχνά επιδεινώνεται, παρά τις αυξανόμενες δόσεις. Τη δεκαετία του 1950, οι γιατροί προχώρησαν στην πρώτη χειρουργική επέμβαση εγκεφάλου για την αντιμετώπιση του ιδιοπαθούς τρόμου, μια επέμβαση που περιλάμβανε την εισαγωγή ενός θερμαινόμενου καθετήρα (μικροοδηγού) βαθιά στον εγκέφαλο, ώστε να καταστρέψει τα νευρικά κύτταρα που προκαλούν τον τρόμο.
Αυτό το μείζον χειρουργείο καταργήθηκε τη δεκαετία του 1990 και τη θέση πήρε μια επέμβαση που ακόμη θεωρείται θεμελιώδης: ο εν τω βάθει ερεθισμός του εγκεφάλου (DBS). Κατά την επέμβαση αυτή, που εξελίσσεται σε δύο στάδια, εμφυτεύονται μόνιμα ηλεκτρόδια στο ένα ή και στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, καθώς και μια συσκευή νευροδιέγερσης (συχνά περιγράφεται ως ένας βηματοδότης για τον εγκέφαλο) κάτω από το δέρμα, κοντά στην κλείδα.
«Βάζουμε τον τρόμο “σε σίγαση” μέσω ηλεκτρικών παλμών», εξηγεί ο δρ Cosgrove. «Είναι σαν λευκός θόρυβος, που εξουδετερώνει την ηλεκτρική εκκένωση. Η διέγερση λειτουργεί μόνο όταν η συσκευή είναι ενεργοποιημένη».
Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του DBS είναι η ικανότητά του να ελέγχει τον τρόμο και στις δύο πλευρές του σώματος. Ο εστιασμένος υπέρηχος, προς το παρόν, χρησιμοποιείται μόνο σε μία πλευρά, ενώ παράλληλα οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του. Ωστόσο, ο DBS απαιτεί διαρκή συντήρηση, με τις μπαταρίες της εμφυτευμένης συσκευής να χρειάζονται αντικατάσταση χειρουργικά, κάθε τρία με πέντε χρόνια.
Άμεσα αποτελέσματα
Η έλευση του εστιασμένου υπερήχου αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική πρόοδο στην αντιμετώπιση του ιδιοπαθούς τρόμου. Ιδανικός για ανθρώπους που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τον DBS αλλά διστάζουν λόγω ηλικίας ή άλλων παθήσεων, ο εστιασμένος υπέρηχος είναι ουσιαστικά «χειρουργική επέμβαση εγκεφάλου χωρίς όμως τους τυπικούς κινδύνους του χειρουργείου», όπως αιμορραγία ή λοίμωξη, λέει ο δρ Cosgrove. Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβλήθηκαν στη διαδικασία του εστιασμένου υπερήχου ήταν άνω των 75, αν και μερικοί ήταν άνω των 90.
Κατά τη δίωρη διαδικασία, χωρίς νοσηλεία, ο ασθενής τοποθετείται σε έναν μαγνητικό τομογράφο, όπου ο νευροχειρουργός μπορεί να βλέπει εικόνες του εγκεφάλου σε πραγματικό χρόνο από έναν κοντινό υπολογιστή. Ένα ειδικό πλαίσιο-κράνος στο οποίο είναι ενσωματωμένοι πάνω από 1.000 πομποί υπερήχων, στραμμένοι προς τον θάλαμο, τοποθετείται στον ασθενή. Το κράνος παράγει ηχητικά κύματα τα οποία καταστρέφουν μόνιμα ένα τμήμα του εγκεφάλου μεγέθους μπιζελιού με τη βοήθεια δόνησης και θερμότητας.
Οι πιθανές επιπλοκές του εστιασμένου υπερήχου είναι συνήθως ήπιες και παροδικές, μεταξύ των οποίων αδυναμία, προβλήματα ισορροπίας ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος στα χέρια, στη γλώσσα ή στο πρόσωπο. Ο FDA πρόσφατα ενέκρινε τον εστιασμένο υπέρηχο για τα άτομα με νόσο Πάρκινσον και οι επιστήμονες μελετούν κατά πόσον μπορεί να μειωθεί ο τρόμος που σχετίζεται με άλλες παθήσεις.
Ο δρ Cosgrove συχνά λαμβάνει χειρόγραφες επιστολές ευγνωμοσύνης από ασθενείς που προηγουμένως δεν ήταν σε θέση να γράψουν με μολύβι και χαρτί με ευανάγνωστο αποτέλεσμα. «Είναι η επέμβαση που κάνει μεγάλους ανθρώπους να κλαίνε από χαρά έπειτα από χρόνια απογοήτευσης», δηλώνει.
Άλλες αιτίες πίσω από το τρέμουλο των χεριών
Αυτή η νευρικότητα που αισθάνεστε μετά από αρκετά παραπάνω φλιτζάνια καφέ μπορεί να προκαλέσει και τρέμουλο στα χέρια σας. Αυτό συμβαίνει γιατί η καφεΐνη είναι δυνατόν να προκαλέσει τρέμουλο εάν καταναλωθεί σε μεγάλη ποσότητα. Το τρέμουλο των χεριών μπορεί να είναι αποτέλεσμα υπερβολικής κατανάλωσης μια άλλης ουσίας, του αλκοόλ, αλλά μόνο αφού σταματήσετε να πίνετε.
«Ο τρόμος από αλκοόλ είναι ένδειξη συνδρόμου στέρησης», λέει ο δρ G. Rees Cosgrove, διευθυντής Επιληψίας και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής στο Brigham and Women’s Hospital. «Σημαίνει ότι πίνατε αλκοόλ για μεγάλο διάστημα». Άλλοι κοινοί παράγοντες που προκαλούν τρόμο είναι:
- το στρες
- το άγχος
- η υπερδιέγερση
- η έλλειψη ύπνου
- η έντονη άσκηση
- ο υπερθυρεοειδισμός
Ιδιοπαθής τρόμος ή νόσος Πάρκινσον;
Το πρώτο σύμπτωμα που πιθανότατα θα σας έρθει στο μυαλό αν σκεφτείτε τη νόσο Πάρκινσον είναι το τρέμουλο ή τρόμος. Πράγματι, οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την εξελισσόμενη πάθηση του νευρικού συστήματος έχουν να αντιμετωπίσουν τα τρεμάμενα χέρια, ένα σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται και στον ιδιοπαθή τρόμο. Πώς μπορείτε να διακρίνετε τις δύο καταστάσεις;
Και οι δύο παθήσεις μπορεί να δείχνουν παρόμοιες στο ξεκίνημά τους, αλλά η κύρια διαφορά έγκειται στο τι κάνετε με τα χέρια σας όταν εμφανίζεται ο τρόμος, εξηγεί ο δρ G. Rees Cosgrove, διευθυντής Επιληψίας και Λειτουργικής Νευροχειρουργικής στο Brigham and Women’s Hospital.
Έχουμε δύο αντίθετα σενάρια: ο τρόμος της νόσου Πάρκινσον εμφανίζεται όταν τα χέρια είναι σε ηρεμία και σταματά όταν χρησιμοποιείτε ένα πιρούνι ή ένα στιλό, για παράδειγμα. Αντίθετα, στον ιδιοπαθή τρόμο το τρέμουλο στα χέρια σας εμφανίζεται όταν τα χρησιμοποιείτε σε μια εργασία και όχι όταν είναι σε ηρεμία.
