Kathimerini.gr
Πάντα υπάρχει ανησυχία όταν ο γιατρός μάς ανακοινώνει ότι χρειαζόμαστε μια επέμβαση που απαιτεί αναισθησία. Επιπλέον, στους φόβους για την επέμβαση αυτή καθαυτή μπορεί να προστεθεί και η ανησυχία για το πώς θα αντιδράσετε στην αναισθησία – ιδίως τώρα που είστε μεγαλύτερης ηλικίας. Η απάντηση είναι πολύπλοκη.
«Η γήρανση αλλάζει τη βασική φυσιολογία σε όλα τα άτομα. Η αναισθησία έχει κάποιους κινδύνους, οι οποίοι όμως είναι μικρότεροι από τους κινδύνους που προκύπτουν από τα υπάρχοντα προβλήματα υγείας, από τη χειρουργική επέμβαση αυτή καθαυτή και από τη μετεγχειρητική φροντίδα», δηλώνει η δρ Angela Bader, αναισθησιολόγος και ιδρυτικό στέλεχος του Κέντρου Προεγχειρητικής Αξιολόγησης Weiner στο Brigham and Women’s Hospital του Χάρβαρντ.
Τύποι αναισθησίας
Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τύποι αναισθησίας.
Τοπική αναισθησία. Προκαλεί μούδιασμα σε μια μικρή περιοχή του σώματος (για παράδειγμα σε ένα δάχτυλο ή σε ένα τμήμα του τριχωτού της κεφαλής) και αναστέλλει τον πόνο στην πηγή του. Στην τοπική αναισθησία χορηγείται αναισθητικό με ένεση. Αυτός ο τύπος επιλέγεται σε μικρές χειρουργικές επεμβάσεις και διαδικασίες, όπως η αφαίρεση ενός καρκίνου του δέρματος.
Περιοχική αναισθησία. Προκαλεί μούδιασμα σε μια εκτεταμένη περιοχή του σώματος, όπως για παράδειγμα σε έναν βραχίονα ή σε ένα κάτω άκρο ή σε όλο το σώμα κάτω από τον θώρακα. Το αναισθητικό χορηγείται με ένεση ή μέσω ενός μικρού σωλήνα (καθετήρα) σε μια ομάδα νεύρων και εμποδίζει τα σήματα πόνου να φθάσουν στον εγκέφαλο. Ο ασθενής μπορεί να είναι ξύπνιος ή σε καταστολή στη διάρκεια της διαδικασίας. Η περιοχική αναισθησία συχνά χρησιμοποιείται για χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα ή για καισαρική τομή.
Ελεγχόμενη αναισθησία ή ενδοφλέβια καταστολή. Προκαλεί μια κατάσταση χαλάρωσης χωρίς πόνο. Τα φάρμακα χορηγούνται υπό παρακολούθηση απευθείας μέσα σε μια φλέβα ώστε να προκληθεί υπνηλία. Αυτός ο τύπος αναισθησίας χρησιμοποιείται συχνά για κολονοσκοπήσεις.
Γενική αναισθησία. Αναστέλλει προσωρινά την ικανότητα του εγκεφάλου να αισθανθεί τον πόνο και προκαλεί απώλεια της συνείδησης. Ο ασθενής λαμβάνει έναν συνδυασμό φαρμάκων ενδοφλεβίως ή εισπνέοντας μέσω μιας μάσκας. Στη συνέχεια, ένας αναισθησιολόγος ελέγχει διαρκώς τις λειτουργίες του οργανισμού καθ’ όλη τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.
Κίνδυνοι της αναισθησίας
Η χρήση αναισθησίας γενικά θεωρείται πολύ ασφαλής. Η τοπική αναισθησία είναι η πιο ασφαλής, αν και μπορεί να αισθανθείτε πόνο ή να εμφανίσετε κνησμό (φαγούρα) στο σημείο της ένεσης.
Οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι εάν λάβετε οποιονδήποτε άλλο τύπο αναισθησίας. «Αυτό συμβαίνει γιατί όσο μεγαλώνετε γίνεστε πιο ευαίσθητοι στην αναισθησία και είναι πιο δύσκολο για τον οργανισμό να διασπάσει το φάρμακο», εξηγεί η δρ Bader.
Οι παρενέργειες της περιοχικής, της ελεγχόμενης ή της γενικής αναισθησίας μπορεί να περιλαμβάνουν νωθρότητα, κεφαλαλγία ή ναυτία. Η δρ Bader αναφέρει ότι αυτές οι παρενέργειες μπορεί να διαρκέσουν λίγες ώρες ή έως και μία ημέρα σε ένα ηλικιωμένο άτομο.
Η χορήγηση περιοχικής, ελεγχόμενης και γενικής αναισθησίας σε ηλικιωμένους μπορεί επίσης να σχετίζεται με αποπροσανατολισμό (παραλήρημα), ενδεχομένως και με διαταραχή της σκέψης, η οποία μπορεί να διαρκέσει για μέρες ή μήνες – ακόμη και να γίνει μόνιμη. «Αυτό δεν προκαλείται από την αναισθησία. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η αναισθησία αποκαλύπτει ένα υποκείμενο πρόβλημα στη λειτουργία της σκέψης, το οποίο βρίσκεται σε πρώιμα στάδια. Θα μπορούσε επίσης να οφείλεται σε κάτι που αναπτύχθηκε στη διάρκεια της επέμβασης ή μετά από αυτήν, όπως ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή ένα καρδιακό επεισόδιο. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τον ακριβή μηχανισμό που προκαλεί το παραλήρημα. Είναι ένας ερευνητικός τομέας στον οποίο αναπτύσσεται έντονη δραστηριότητα», δηλώνει η δρ Bader.
Στα άτομα υψηλού κινδύνου για παραλήρημα μετά την αναισθησία περιλαμβάνονται αυτοί που είχαν προβλήματα με τη μνήμη και τη σκέψη πριν από την επέμβαση, καθώς και εκείνοι που είχαν εμφανίσει στο παρελθόν προβλήματα στην ανάνηψη από αναισθησία ή είχαν πνευμονολογικά προβλήματα ή λοιμώξεις μετά από χειρουργείο.
Αντιμετώπιση των κινδύνων
Είναι καλύτερα να προνοήσετε για την αποτροπή των κινδύνων της αναισθησίας, σχεδιάζοντας τις κινήσεις σας αρκετά πριν από την επέμβαση.
Εάν στο παρελθόν έχετε εμφανίσει ναυτία μετά από χειρουργική επέμβαση, ενημερώστε τον αναισθησιολόγο σας. «Ο αναισθησιολόγος μπορεί να χορηγήσει κάποια φάρμακα, αλλά δεν υπάρχει τίποτα που να αποτρέπει με βεβαιότητα τη ναυτία», επισημαίνει η δρ Bader.
Ρωτήστε επίσης τον γιατρό σας εάν πριν από την επέμβαση θα έπρεπε να αξιολογηθείτε ως προς τον κίνδυνο παραληρήματος. Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνει απλά τεστ που δίνουν μια εικόνα για τη λειτουργία του εγκεφάλου (για παράδειγμα, σας ζητούν να ζωγραφίσετε ένα ρολόι ή να θυμηθείτε λέξεις).
Αν έχετε υψηλό κίνδυνο για εκδήλωση παραληρήματος μετά από αναισθησία, μπορείτε να ακολουθήσετε τα εξής βήματα:
1. Σε περίπτωση μικροεπέμβασης, ρωτήστε αν αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με τοπικό αναισθητικό ή με κρέμα που προκαλεί μούδιασμα, αντί για άλλους τύπους αναισθησίας.
2. Ζητήστε εκ των προτέρων προσεγγίσεις πρόληψης του παραληρήματος, όπως ειδική προσοχή στα φάρμακα και ειδική νοσηλευτική φροντίδα μετά το χειρουργείο, κατά την οποία κάποιος νοσηλευτής θα σας βοηθά συνεχώς να προσανατολιστείτε και θα σας παροτρύνει να σηκωθείτε και να περπατήσετε.
3. Φροντίστε να έχετε κοντά σας κάποιον συγγενή ή φίλο να παρακολουθεί την ανάνηψή σας και να ελέγχει για τυχόν αλλαγές στην ικανότητα σκέψης (και να τις αναφέρει αν εμφανιστούν). «Το άτομο αυτό θα πρέπει να είναι στο δωμάτιό σας αμέσως μετά την επέμβαση, να είναι συνεχώς δίπλα σας και να σας μιλάει διαρκώς. Η κοινωνική αλληλεπίδραση κάνει τεράστια διαφορά», παρατηρεί η δρ Bader.
4. Τέλος, ρωτήστε αν οι κίνδυνοι από την αναισθησία είναι μεγαλύτεροι από τα οφέλη της επέμβασης. «Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε», προτείνει η δρ Bader, «είναι να έχετε μια ειλικρινή συζήτηση με τον γιατρό σας σχετικά με τους στόχους και τις αξίες σας, αλλά και για το τι μπορεί να σας προσφέρει η χειρουργική επέμβαση».
