Αν νιώθετε μια σύντομη αίσθηση πίεσης ή ενόχλησης στον θώρακα όταν ασκείστε ή έχετε στρες, μια πιθανή αιτία είναι η ανεπαρκής ροή αίματος στην καρδιά. Η πάθηση αυτή, η οποία είναι γνωστή ως σταθερή στηθάγχη, υποδηλώνει ότι μπορεί να διατρέχετε κίνδυνο για καρδιακή προσβολή.
Για να διαγνώσουν (ή να αποκλείσουν) πιθανά καρδιολογικά προβλήματα, οι γιατροί ξεκινούσαν συνήθως με ένα τεστ κοπώσεως. Η εξέταση αυτή καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς, τη μυϊκή λειτουργία και τη ροή του αίματος ενόσω η καρδιά βρίσκεται σε στρες λόγω της άσκησης ή μιας φαρμακευτικής αγωγής. Υπάρχει όμως ένα μειονέκτημα: τα τεστ κοπώσεως ανιχνεύουν μόνο την παρουσία μίας ή περισσότερων αρτηριών με σοβαρή στένωση (συνήθως πάνω από 70% απόφραξη), η οποία εμποδίζει τη ροή του αίματος και προκαλεί συμπτώματα και παθολογικά ευρήματα στη διάρκεια της εξέτασης.
«Πλέον γνωρίζουμε ότι οι περισσότερες καρδιακές προσβολές δεν προκαλούνται από αυτές τις σοβαρές αποφράξεις, αλλά από μικρότερες πλάκες, οι οποίες δεν αποφράσσουν πλήρως ένα αγγείο και υφίστανται ρήξη (σπάνε), οδηγώντας στον σχηματισμό ενός θρόμβου που προκαλεί καρδιακή προσβολή», εξηγεί ο δρ Ron Blankstein, προληπτικός καρδιολόγος και διευθυντής του τμήματος αξονικής τομογραφίας καρδιάς στο Brigham and Women’s Hospital. Μια εναλλακτική εξέταση, η οποία ονομάζεται αξονική στεφανιογραφία (CCTA), δημιουργεί μια τρισδιάστατη εικόνα της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων της. Η εικόνα αποκαλύπτει τόσο τις αποφρακτικές όσο και τις μη αποφρακτικές αθηρωματικές πλάκες, εξηγεί. Αυξανόμενα στοιχεία δείχνουν ότι η CCTA μπορεί να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο οι καρδιολόγοι εντοπίζουν και αντιμετωπίζουν την καρδιοπάθεια (βλ. «Πώς οι τομογραφίες καρδιάς υψηλής τεχνολογίας μπορούν να προσδιορίσουν τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή»).
Η εναλλακτική εξέταση, αξονική στεφανιογραφία (CCTA), δημιουργεί μια τρισδιάστατη εικόνα της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων της
Τι είναι η CCTA;
Στη CCTA χρησιμοποιείται ένας ειδικός αξονικός τομογράφος για να ληφθούν με υψηλή ταχύτητα πολλές ακτινογραφίες, έτσι ώστε να δημιουργηθούν τρισδιάστατες εικόνες των αιμοφόρων αγγείων και άλλων δομών της καρδιάς (κεντρική φωτογραφία). Πριν από την τομογραφία, χορηγείται με ένεση μια σκιαγραφική ουσία στον βραχίονα ή στην άκρα χείρα, η οποία «φωτίζει» τα αιμοφόρα αγγεία. Στη διάρκεια της τομογραφίας, ξαπλώνετε σε μια τράπεζα που κινείται μέσα από το άνοιγμα σε σχήμα ντόνατ του τομογράφου. Παρότι η προετοιμασία μπορεί να διαρκέσει έως και μία ώρα, η τομογραφία αυτή καθαυτή διαρκεί μόνο λίγα δευτερόλεπτα.
Η CCTA έχει ένδειξη «Τάξης 1» και επίπεδο στοιχείων «Α» –την ισχυρότερη σύσταση που υπάρχει– για τη χρήση της ως εργαλείο πρώτης γραμμής για την αξιολόγηση ατόμων με δυσφορία στον θώρακα ή των ατόμων που προσέρχονται στα τμήματα επειγόντων περιστατικών με πόνο στον θώρακα, λέει ο δρ Blankstein. Τα περισσότερα περιστατικά στηθάγχης που εξετάζονται στα τμήματα επειγόντων περιστατικών τελικά δεν έχουν καμία σχέση με την καρδιά, και έτσι η CCTA μπορεί να είναι χρήσιμη στο να αποκλειστεί μια πιθανή καρδιακή προσβολή σε άτομα που μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο. Ωστόσο, η εξέταση χρησιμοποιείται συχνότερα για την αξιολόγηση των ατόμων με σταθερή στηθάγχη.
Το συχνότερο σύμπτωμα της σταθερής στηθάγχης είναι η αίσθηση πίεσης, σύσφιξης ή συμπίεσης στο κέντρο του θώρακα, η οποία συνήθως υποχωρεί μέσα σε λίγα λεπτά. Ορισμένα άτομα αισθάνονται ενόχληση που εκτείνεται στον ώμο, στον βραχίονα, στον αυχένα, στην πλάτη, στην άνω κοιλία ή στο σαγόνι και ορισμένοι μπορεί να έχουν δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια).
Συμβουλές σχετικά με τη CCTA
«Υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός σχετικά με την αύξηση της χρήσης της CCTA. Το όφελος όμως εξαρτάται κατά πολύ από την ποιότητα της εικόνας και δεν είναι όλοι οι τομογράφοι το ίδιο», αναφέρει ο δρ Blankstein.
Επιπλέον, ορισμένα άτομα δεν είναι καλοί υποψήφιοι για CCTA. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα άτομα που έχουν πολύ υψηλή καρδιακή συχνότητα η οποία δεν μειώνεται αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή ή πολύ υψηλό δείκτη μάζας σώματος (40 και άνω). Και οι δύο αυτές παθήσεις μειώνουν την ποιότητα της εικόνας. Κάποιοι άνθρωποι επίσης θα πρέπει να αποφεύγουν αυτήν την εξέταση λόγω αλλεργίας στη σκιαγραφική ουσία.
Τα άτομα με γνωστή στεφανιαία νόσο είναι λιγότερο πιθανό να ωφεληθούν από τη CCTA, γιατί τα αποτελέσματα μάλλον δεν θα αλλάξουν τον τρόπο αντιμετώπισής τους, επισημαίνει ο δρ Blankstein. Καθώς όμως η τεχνολογία προχωρά, οι επαναληπτικές τομογραφίες μπορεί μια μέρα να βοηθήσουν τους γιατρούς να δουν πόσο καλά λειτουργούν συγκεκριμένες θεραπείες και αν απαιτούνται προσαρμογές.
Μελλοντικές τελειοποιήσεις;
Δύο εταιρείες ιατρικών συσκευών, οι HeartFlow και Cleerly, χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να αναλύσουν τα αποτελέσματα της CCTA με περισσότερες λεπτομέρειες. Θεωρητικά, ο ποσοτικός προσδιορισμός της ακριβούς ποσότητας της πλάκας που έχει ένα άτομο –ιδίως του μη αποφρακτικού τύπου– θα μπορούσε να τελειοποιήσει περαιτέρω τον υπολογισμό του κινδύνου του ατόμου. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε ακόμη αν αυτή η πληροφορία έχει κάποια πρόσθετη αξία έναντι της απλής οπτικής επιθεώρησης της τομογραφίας, αναφέρει ο δρ Blankstein. Και πάλι, η τρέχουσα τεχνολογία CCTA βοηθά τους γιατρούς να παρέχουν μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση της προληπτικής καρδιολογίας. «Γενικά, όσο περισσότερη πλάκα έχει κάποιος τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να προτείνουμε επιθετικές θεραπείες», καταλήγει.
Πώς οι τομογραφίες καρδιάς υψηλής τεχνολογίας μπορούν να προσδιορίσουν τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή
Οι εξελίξεις στις ακτίνες Χ και στην υπολογιστική τεχνολογία μάς έχουν επιτρέψει να έχουμε όλο και πιο λεπτομερείς εικόνες του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των αρτηριών της καρδιάς. Το 1999, η πρώτη χρήση της αξονικής στεφανιογραφίας (CCTA) συνδύασε μόλις τέσσερις εγκάρσιες εικόνες, οι οποίες ονομάζονταν τομές. Οι σύγχρονοι τομογράφοι πολλαπλής ανίχνευσης σήμερα δημιουργούν περισσότερες από 64 τομές και ορισμένοι –γνωστοί ως αξονικοί τομογράφοι καταμέτρησης φωτονίων– λειτουργούν με μεγαλύτερες ταχύτητες και παρέχουν ακόμη καλύτερη ανάλυση. Αυτές οι εικόνες υψηλότερης ποιότητας μπορούν τώρα να μας βοηθήσουν να προβλέψουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια ποιος μπορεί να ωφεληθεί από τη φαρμακευτική αγωγή με ανίχνευση της πρώιμης στεφανιαίας νόσου και πρόληψη της εξέλιξής της, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες μιας καρδιακής προσβολής.
Το 2018, μια μελέτη με την ονομασία SCOT-HEART συνέκρινε την καθιερωμένη φροντίδα (που συνήθως περιλάμβανε τεστ κοπώσεως συν τη συνιστώμενη φαρμακευτική αγωγή) με την καθιερωμένη φροντίδα συν CCTA. Παρόλο που τα πρώτα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που υποβάλλονταν σε αξονική στεφανιογραφία είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε πρόσθετες εξετάσεις κατά το πρώτο έτος μετά την τομογραφία, ο αριθμός των εξετάσεων είχε εξισωθεί μεταξύ των ομάδων στα πέντε χρόνια στη μελέτη. Ωστόσο, οι συμμετέχοντες στην ομάδα της CCTA είχαν περισσότερες πιθανότητες να λαμβάνουν προληπτικά φάρμακα και είχαν 41% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιαγγειακή νόσο ή να υποστούν καρδιακή προσβολή.
Στα δέκα χρόνια της μελέτης, 56% των συμμετεχόντων στην ομάδα της CCTA λάμβαναν φάρμακα (συμπεριλαμβανομένης της ασπιρίνης και των στατινών) για να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, έναντι του 49% των συμμετεχόντων στην ομάδα της καθιερωμένης φροντίδας. Επιπλέον, το ποσοστό των μη θανατηφόρων καρδιακών προσβολών ήταν 28% χαμηλότερο στην ομάδα της CCTA έναντι της ομάδας της καθιερωμένης φροντίδας. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στις 25 Ιανουαρίου 2025 στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet. «Είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει ότι ο τύπος της εξέτασης που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του θωρακικού άλγους μπορεί να έχει άμεση επίδραση στις εκβάσεις υγείας ενός ατόμου», δηλώνει ο δρ Ron Blankstein, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Πηγή: Harvard Health Publishing
