Harvard Health Publishing
Κάθε 11 δευτερόλεπτα, ένα άτομο 65 ετών και άνω καταλήγει στο τμήμα επειγόντων περιστατικών στις ΗΠΑ, λόγω τραυματισμού που σχετίζεται με πτώση. Και ενώ οι περισσότερες πτώσεις ηλικιωμένων ατόμων προκαλούνται από έναν συνδυασμό υποκείμενων παραγόντων, τα καρδιολογικά προβλήματα αποτελούν συχνά μέρος του μείγματος.
Οι πτώσεις είναι ένας συχνός, αν και μη επαρκώς αναγνωρισμένος, παράγοντας κινδύνου για τα άτομα με καρδιοπάθεια, σύμφωνα με επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας το 2022. Ένα απροσδόκητο παραπάτημα μπορεί να οδηγήσει σε σπασμένα οστά, διάσειση και άλλους σοβαρούς –και ορισμένες φορές θανατηφόρους– τραυματισμούς. Ακόμη και αν τη γλιτώσετε με μερικούς ήπιους μόνο μώλωπες ή ένα καρούμπαλο, ο φόβος για μια μελλοντική πτώση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της ζωής σας. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε τις πιθανές αιτίες μιας πτώσης και τους τρόπους ελαχιστοποίησης του κινδύνου.
Οι πτώσεις που οφείλονται σε καρδιαγγειακά αίτια μπορούν να διακριθούν σε δύο κύριες κατηγορίες: αυτές που σχετίζονται με προσωρινή απώλεια της συνείδησης (γνωστή ως λιποθυμία ή συγκοπή) και αυτές που προκαλούνται από κάποια μακροχρόνια βλάβη ενός αιμοφόρου αγγείου, δηλώνει ο δρ Lewis Lipsitz, διευθυντής του Τμήματος Γεροντολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess και καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Προβλήματα από τη χαμηλή αρτηριακή πίεση
«Η συγκοπή συνήθως προκαλείται από μια προσωρινή μείωση της ροής αίματος προς τον εγκέφαλο, η οποία αφήνει τα κύτταρα του εγκεφάλου χωρίς αρκετό οξυγόνο για τη διατήρηση της συνείδησης», εξηγεί ο δρ Lipsitz. Η αιτία είναι συνήθως η χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση) – ιδίως μια κατάσταση που ονομάζεται ορθοστατική υπόταση, δηλαδή η πτώση της αρτηριακής πίεσης όταν σηκώνεστε σε όρθια στάση. Είναι πιο πιθανό να συμβεί εάν δεν πίνετε αρκετά υγρά ή εάν παίρνετε υψηλή δόση από κάποιο φάρμακο που μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Βαλβιδικά και άλλα προβλήματα
Ορισμένες φορές, κάποια άτομα λιποθυμούν επειδή η καρδιά τους δεν μπορεί να λειτουργήσει αρκετά αποτελεσματικά ως αντλία, ώστε να στείλει αρκετή ποσότητα αίματος στον εγκέφαλο. Η αιτία μπορεί να είναι μια σκληρή, στενεμένη αορτική βαλβίδα (στένωση αορτής), καθώς η βαλβίδα αυτή ρυθμίζει τη ροή αίματος από την καρδιά προς το σώμα. Ακόμη συχνότερα, ωστόσο, είναι τα προβλήματα στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς που διαταράσσουν τον φυσιολογικό ρυθμό της. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το πρόβλημα είναι απλώς ότι η καρδιά χτυπά πολύ αργά (βραδυκαρδία). Ωστόσο η κολπική μαρμαρυγή –ένας γρήγορος, ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός που κάνει τις άνω κοιλότητες της καρδιάς να συσπώνται αναποτελεσματικά– μπορεί επίσης να διαταράξει τη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο. Περίπου το 9% των ατόμων άνω των 65 ετών έχουν κολπική μαρμαρυγή, η οποία συνδέεται με πενταπλάσιο κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου – μιας ακόμη πάθησης που συνδέεται με πτώσεις. Ορισμένα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια προκαλούν αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος, καθώς και προβλήματα ισορροπίας τα οποία μπορούν να προκαλέσουν πτώση, και τα άτομα που έχουν επιβιώσει από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στις πτώσεις.
Χρόνια βλάβη
Μια βλάβη ενός αιμοφόρου αγγείου η οποία προκαλείται από ανεπαρκώς ελεγχόμενη αρτηριακή πίεση (συχνά σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο) συμβάλλει επίσης στις πτώσεις των ηλικιωμένων ατόμων, παρατηρεί ο δρ Lipsitz. «Η χρόνια υψηλή αρτηριακή πίεση βλάπτει τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν το μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, το οποίο ελέγχει τη βάδιση και την ισορροπία», δηλώνει. Η βλάβη, η οποία ονομάζεται εγκεφαλική μικροαγγειοπάθεια, είναι ορατή σε μια μαγνητική τομογραφία και εκδηλώνεται με αργό, συρτό βάδισμα. «Τα άτομα που περπατούν πιο αργά πέφτουν πιο συχνά και συνήθως εμφανίζουν επίσης σημεία μικροαγγειακής εγκεφαλικής βλάβης», δηλώνει ο δρ Lipsitz.
Εν κατακλείδι
Ο προσεκτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης σε όλη τη διάρκεια της ζωής μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην πρόληψη του κινδύνου πτώσης. Αν υποστείτε κάποια ανεξήγητη πτώση (ή αν αισθάνεστε ποτέ ζαλάδα όταν σηκώνεστε), ελεγχθείτε για ορθοστατική υπόταση, συνιστά ο δρ Lipsitz. Τα ηλικιωμένα άτομα που λιποθυμούν θα πρέπει να αξιολογούνται για καρδιοπάθεια, καθώς η λιποθυμία είναι μερικές φορές η πρώτη ένδειξη μιας καρδιακής νόσου που δεν έχει ανιχνευθεί. Για περισσότερες συμβουλές σχετικά με την αποφυγή των πτώσεων, δείτε τον διαδικτυακό οδηγό των εκδόσεων υγείας του Χάρβαρντ, Preventing Falls (Πρόληψη πτώσεων) (για να τον παραγγείλετε, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.health.harvard.edu/PF).
Καθώς μεγαλώνετε, τα αιμοφόρα αγγεία τείνουν να σκληραίνουν και το σύστημα του οργανισμού που είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση και τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα γίνεται λιγότερο ευαίσθητο. Οι αλλαγές αυτές καθιστούν τα ηλικιωμένα άτομα πιο ευάλωτα στην ύπαρξη χαμηλής αρτηριακής πίεσης. Για την αρτηριακή πίεση, το γενικό μήνυμα είναι ότι όσο χαμηλότερη τόσο καλύτερα. Ωστόσο, μια συστολική πίεση (η μεγάλη) κάτω από 110 μπορεί να είναι πολύ χαμηλή για τη διατήρηση της ικανοποιητικής ροής αίματος προς τον εγκέφαλο, παρατηρεί ο δρ Lipsitz. (Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση είναι κάτω από 120/80 mm Hg.)
Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να παίρνουν φάρμακα για την πίεση, τα οποία μπορεί να επιτείνουν την ορθοστατική υπόταση. Ακολουθώντας μια προσέγγιση κατά την οποία ξεκινάτε τα αντιυπερτασικά φάρμακα με μικρή δόση και την αυξάνετε αργά, μπορείτε να αποφύγετε αυτό το πρόβλημα, δηλώνει ο δρ Lipsitz.
