Του Απόστολου Τομαρά
Όταν η ανθρώπινη έμπνευση και δημιουργικότητα δείχνει τον πρέποντα σεβασμό στα στοιχεία της φύσης, τότε το αποτέλεσμα είναι μοναδικό, αναδεικνύοντας πρώτα απ’ όλα το μεγαλείο της φύσης, αλλά και την αξία όσων την διαχειρίζονται.
Αν κάποιος μπει στον κόπο να αναζητήσει ένα απτό παράδειγμα σεβασμού του ανθρώπου σε ό,τι τον περιβάλλει, τότε αναμφίβολα θα το εντοπίσει σε υψόμετρο 1752 μέτρων και μόλις πέντε λεπτά από την πλατεία του Τροόδους.
Ένα συγκρότημα μικρών κτηρίων, τα οποία δένουν αρμονικά με το υπεραιωνόβιο δάσος της Κύπρου και που είναι σχεδόν αόρατα για τον επισκέπτη που κινείται στο παλαιό οδικό δίκτυο, που ενώνει την πλατεία Τροόδους με τα ημιορεινά από την πλευρά της Λεμεσού.
Ο λόγος για την προεδρική κατοικία του Τροόδους, την οποία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης χρησιμοποιεί δεόντως χειμώνα και καλοκαίρι.
Αποικιοκρατική κληρονομιά
Η ιστορία της θερινής προεδρικής κατοικίας πάει πίσω στον χρόνο σχεδόν ενάμιση αιώνα, άμα τη αφίξει των Άγγλων αποικιοκρατών στην Κύπρο.
Με βάση τις λιγοστές πληροφορίες και μαρτυρίες που υπάρχουν, φαίνεται ότι οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά τους θερινούς μήνες στα πεδινά, ανάγκασαν την τότε αγγλική διοίκηση να δημιουργήσει σε πρώτη φάση μια υποτυπώδη υποδομή για μεταφορά της στα Ορεινά.
Η επιλογή του Τροόδους, με βάση τις ίδιες μαρτυρίες, έγινε από τον πρώτο Ύπατο Αρμοστή της Κύπρου, Αντιστράτηγο Sir Garnet Joseph Wolseley. Μάλιστα, λέγεται ότι μετέβη ο ίδιος στο Τρόοδος τον Γενάρη του 1879, όπου επέλεξε το ακριβές σημείο, όπου την άνοιξη του ιδίου έτους κατασκήνωσαν για πρώτη φορά κυβερνητικοί αξιωματούχοι με τις οικογένειές τους.
Έτσι, δημιουργήθηκε ο θερινός σταθμός (hill station), ο οποίος ήταν η βάση για τη δημιουργία μετέπειτα της κτηριακής υποδομής που στέγαζε την αγγλική διοίκηση το καλοκαίρι.
Τον Σεπτέμβριο του 1879 ο δεύτερος Ύπατος Αρμοστής της Κύπρου, Αντιστράτηγος Sir Robert Biddulph άρχισε την οικοδόμηση μιας θερινής κατοικίας. Το 1886 η κυβερνητική κατοικία στο Τρόοδος μετονομάστηκε σε Government Cottage.
Με βάση μαρτυρίες αλλά και πηγές της εποχής, η θερινή κυβερνητική κατοικία σχεδιάστηκε από τον αντιστράτηγο G.A.K. Wisely του Βασιλικού Μηχανικού.
Ήταν ένα τριώροφο κτίσμα αποτελούμενο από 21 δωμάτια, κατασκευασμένο από ντόπιο μπλε ασβεστόλιθο με ρουστίκ ανάγλυφες διακοσμήσεις και γαλλικά μπλε κεραμίδια, τα οποία προτιμήθηκαν αντί των ντόπιων κόκκινων.
Διέθετε κελάρι, στάβλους, χώρους διαμονής του προσωπικού και γήπεδα τένις και κροκέ προσθήκες, που αύξησαν το ποσό της αρχικής εκτίμησης του κόστους κατασκευής της (£1.500) κατά 100%.
Μια ξύλινη επιγραφή
Από το 1886 μέχρι και το 1921 δεν υπάρχουν στοιχεία ή πληροφορίες για τη θερινή κατοικία του εκάστοτε τότε Άγγλου κυβερνήτη.
Μετά την ανεξαρτησία σε μια από της συντηρήσεις που έγιναν στο συγκρότημα στο εσωτερικό της στέγης του κεντρικού κτιρίου ανακαλύφθηκε μια μικρή ξύλινη επιγραφή με την υπογραφή ενός Κύπριου από την Λεμεσό που έλεγε:
«Αυτό το σπίτι χτίστηκε το 1921, 19 Ιουνίου. Φίλλιπος Ιωάννου Μαραγκός από την Λεμεσό 22 ετών».
Η σημερινή μορφή της προεδρικής κατοικίας στο Τρόοδος επήλθε μέσα από δύο συντηρήσεις που έγιναν, η πρώτη το 1932-1933 και η δεύτερη το 1999-2001 επί προεδρίας Γλαύκου Κληρίδη.
Σύμφωνα με τον Κώστα Κυριακίδη, υπεύθυνο της προεδρικής κατοικίας, επί Μακαρίου και περιμετρικά του κτηριακού συγκροτήματος στήθηκαν δύο παράγκες για την στέγαση της προσωπικής φρουράς του τότε Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες σήμερα δεν χρησιμοποιούνται.
«Φιλέτο» φυσικού κάλλους
Το συγκρότημα της προεδρικής κατοικίας του Τροόδους αποτελείται από επτά κτήρια, τα οποία είναι σχεδόν αόρατα από την πυκνή βλάστηση της περιοχής, κυρίως με μαύρο πεύκο και κέδρα.
Ανάμεσα στα πανύψηλα πεύκα, ηλικίας άνω των 100 χρόνων ξεχωρίζουν δύο δένδρα με την ονομασία Σεκουαγιά, τα οποία ευδοκιμούν στην Αμερική.
Λέγεται ότι στην Κύπρο και ειδικά για να φυτευτούν στην περιοχή τα έφερε ο πρώτος Άγγλος κυβερνήτης.
Από τα τρία που έφερε τότε λέγεται επίσης ότι το ένα εκλάπη από κάποιο εργάτη, τον οποίο στην συνέχεια απέλυσε ο τότε Άγγλος κυβερνήτης.
Προεδρικό καταφύγιο
Μετά την ανεξαρτησία, τα αγγλικά κτήρια στην ευρύτερη περιοχή πέρασαν στην κατοχή του δημοσίου.
Ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, σύμφωνα με μαρτυρίες, χρησιμοποιούσε συχνότατα το κτήριο, στο οποίο διέμενε άλλοτε ο εκάστοτε Άγγλος κυβερνήτης.
Το ίδιο συμβαίνει και με τον νυν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, ο οποίος, εκτός από τις καλοκαιρινές αποδράσεις, επισκέπτεται το Τρόοδος και τον χειμώνα.
Μάλιστα, όπως μας ελέχθη από τον υπεύθυνο της προεδρικής κατοικίας, τα περσινά Χριστούγεννα στολίστηκε για πρώτη φορά δέντρο.
Αλλά και οι υπόλοιποι Πρόεδροι επέλεγαν τη θερινή κατοικία για διαμονή, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, εκτός από τον Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος είχε ως προορισμό το Κελλάκι.
Εκτός από τον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δικαίωμα διαμονής έχουν ο υφυπουργός παρά τω Προέδρω και ο επικεφαλής της αστυνομικής φρουράς του Προέδρου της Δημοκρατίας.
«Το παλάτι του Κυβερνήτη»
Την προεδρική κατοικία του Τροόδους συνοδεύει και ο μύθος του Γάλλου ποιητή Arthur Rimbaud (1854 -1891), ο οποίος φέρεται να επέβλεπε την ανέγερσή της στα τέλη του 19ου αιώνα.
Μάλιστα, στην είσοδο του κεντρικού κτιρίου υπάρχει μέχρι σήμερα και μια σχετική μαρμάρινη πινακίδα, η οποία τοποθετήθηκε το 1948 από τον τότε κυβερνήτη της Κύπρου, Λόρδο Winster. Στα γαλλικά λέει:
«Ο Arthur Rimbaud, Γάλλος ποιητής και ιδιοφυία, παρά τη φήμη του, συνέβαλε με τα ίδια του τα χέρια στην κατασκευή αυτού του σπιτιού».
Ωστόσο, το περιεχόμενο της πινακίδας αμφισβητείται, για τον λόγο ότι το 1880 ο Rimbaud δεν ήταν γνωστός, ούτε υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι έχτισε τίποτε με τα χέρια του.
Η πινακίδα πιστεύεται ότι ήταν επινόηση του τότε Άγγλου Κυβερνήτη για την δημιουργία μιας τοπικής αποικιοκρατικής ταυτότητας και παράδοσης.
Μαρτυρίες λένε ότι ο 24χρονος Γάλλος ποιητής την εποχή εκείνη ήλθε για πρώτη φορά στην Κύπρο τον Δεκέμβριο του 1878, όταν η Κύπρος πέρασε στην κυριαρχία των Βρετανών.
Επέστρεψε το 1880 και φέρεται να δούλεψε για λογαριασμό των Άγγλων ως επιστάτης.
