Με το που ανατέλλει η 15η Ιουλίου κάθε χρόνο που εκδηλώθηκε το προδοτικό πραξικόπημα και για ένα και πλέον μήνα ζούμε ξανά τις εφιαλτικές στιγμές του καταραμένου εκείνου καλοκαιριού του 1974, οι μνήμες πάνε πίσω στους ανθρώπους μας που χάθηκαν. Αμέτρητες οι τελετές μνήμης, οι επιμνημόσυνες δεήσεις, οι αντικατοχικές εκδηλώσεις, σε διάφορα σημεία της ελεύθερης Κύπρου και στις παροικίες μας. Ένα σημείο όμως που προκαλεί για όλους μας ιδιαίτερη συγκίνηση είναι πιστεύω η παρουσία στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας με τους χιλιάδες σταυρούς και τα κενοτάφια!
Δεν θ’ αναφερθώ στα ιστορικά γεγονότα γι’ αυτό το χώρο στον Τύμβο όπου έχασαν τη ζωή τους τα γενναία παλληκάρια των Ελληνικών Καταδρομών όταν το στρατιωτικό αεροπλάνο που τους μετέφερε κατερρίφθη από φίλια πυρά μέσα στο χάος και την ασυνεννοησία που επικρατούσε εκείνες τις μέρες. Τα ιστορικά γεγονότα είναι γνωστά και έχουν επανειλημμένα καταγραφεί. Το σημαντικό είναι ότι αυτός ο χώρος έχει καθαγιασθεί από το αίμα των ηρώων αυτών και έχει αποκτήσει μια τεράστια ιστορική σημασία για τους ακατάλυτους δεσμούς Ελλάδας - Κύπρου και τους κοινούς αγώνες για ελευθερία, δημοκρατία και δικαιοσύνη καθώς και για το φόρο αίματος που πλήρωσε η Κύπρος το 1974 για υπεράσπισή του πάτριου εδάφους.
Απ’ ότι γνωρίζω δεν ήταν ποτέ γενικά ξεκάθαρο αν και πόσοι από τους πεσόντες καταδρομείς ενταφιάστηκαν μαζί με το Νορτάτλας. Πάντοτε υπήρχε μια σύγχυση γύρω απ’ αυτό το θέμα με αντιφατικές μαρτυρίες. Φυσικά είναι γνωστό ότι κάποιοι τάφηκαν στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας. Κατά την προσωπική μου άποψη (μια εικασία) είναι πολύ πιθανόν να έμειναν στο χώρο ανθρώπινα μέλη που δεν μπορούσαν ή δεν κρίθηκε υπό τις περιστάσεις δυνατό να μετακινηθούν.
Σε κάποια φάση η πολιτεία πήρε την απόφαση ν’ ανεγείρει αυτό το Μνημείο στο χώρο της θυσίας τους στον Τύμβο και γενικά να διαμορφωθεί ένας σχετικά μεγάλος χώρος, που έχει επεκταθεί τώρα, με τα κενοτάφια κατά κύριο λόγο των πεσόντων του 1974. Έχουν ξοδευτεί από το Υπουργείο Άμυνας μέχρι σήμερα όχι ευκαταφρόνητα ποσά για διαμόρφωση και καλλωπισμό του χώρου, όπως ασφαλώς του αξίζει (γύρω στα 1,5 – 2 εκ. ευρώ). Όμως αυτό είναι το λιγότερο, το σημαντικό θέμα είναι ότι το Μνημείο αυτό στον Τύμβο έχει καταστεί ένα σημείο αναφοράς των αγώνων του λαού μας για ελευθερία και κυρίως πηγή για ν’ αντλούμε δύναμη και έμπνευση για συνέχιση του αγώνα γι’απαλλαγή από την τουρκική κατοχή, για απελευθέρωση και επανένωση της χώρας μας, όπως αρμόζει σε μια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημαντικό είναι ν’ αναφερθεί ότι δύο φορές στο παρελθόν, αν δεν με απατά η μνήμη μου, Προτάσεις του Υπουργείου Άμυνας προς το Υπουργικό Συμβούλιο για εκταφές στο χώρο πριν την εκτέλεση έργων, δεν εγκρίθηκαν.
Τώρα έχει γίνει δημόσια γνωστό ότι λήφθηκε νέα κυβερνητική απόφαση ν’ ανασκαφεί προσεχώς ο χώρος ώστε να γίνει εκταφή οστών που ενδεχομένως να υπάρχουν από τους επιβαίνοντες του μοιραίου αεροπλάνου. Φαντάζομαι, αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, να γίνεται τούτο κατόπιν πιέσεων ή άλλων διαδικασιών που έχουν ασκηθεί από διάφορες πλευρές, ιδιαίτερα από συγγενείς των πεσόντων. Κατ’ αρχάς ξεκαθαρίζω ότι μου είναι απόλυτα σεβαστή η επιθυμία κάποιων συγγενών για εκταφές, ως ένα ατομικό δικαίωμα του καθενός, έστω και αν μιλάμε για εκταφές μετά από 40 χρόνια. Κανονικά όμως κάτι τέτοιο θα έπρεπε να είχε γίνει προτού η πολιτεία προχωρήσει σ’ όλα αυτά τα έργα στο χώρο και είναι λυπηρό γιατί δεν εγκρίθηκαν οι σχετικές Προτάσεις, μια ίσως πριν 16 -17χρόνια και άλλη αργότερα.
Να μου επιτραπεί σήμερα, με απόλυτο σεβασμό στη μνήμη όσων θυσιάστηκαν, να εκφέρω την ταπεινή άποψη ότι κι’ αν ακόμα είναι θαμμένοι μερικοί ήρωες σ’ αυτό το χώρο, εκεί είναι πιστεύω που πραγματικά ταιριάζει να είναι ενταφιασμένοι. Κάτω από ένα Μνημείο – σύμβολο δόξας και τιμής για τη θυσία τους, στον τόπο ακριβώς που θυσιάστηκαν! Ο συμβολισμός και η δύναμη που εκπέμπεται από το χώρο αυτό δεν μπορεί, πιστεύω, ν’ αντικατασταθεί από κανένα άλλο σημείο σ’ αυτή τη γη.
Γι’ αυτό ας ξανασκεφθούν όλοι το θέμα πιο νηφάλια και ας βρουν, προπάντων οι συγγενείς, τη δύναμη να ξεπεράσουν τις επαναλαμβάνω απόλυτα δικαιολογημένες προσωπικές τους επιθυμίες και ν’ αποδεχτούν τελειωτικά ότι σ’ αυτό το σημείο κάτω από το Μνημείο τιμούνται με τον πιο πρέποντα τρόπο οι άνθρωποί τους και ήρωές μας. Έτσι θ’ αποτελούν φωτεινό παράδειγμα για τις μελλοντικές γενιές και θα εκπέμπουν απ’ αυτό το χώρο δύναμη προς όλους για συνέχιση του αγώνα για μια Κύπρο ελεύθερη και ειρηνική πατρίδα για όλους τους νόμιμους κατοίκους της. ″Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος″!
* Δήμαρχος Κυθρέας και πρώην Γ/Δ Υπουργείου Άμυνας και άλλων Υπουργείων
