Κραχ είναι η αιφνίδια και ραγδαία πτώση των τιμών στο χρηματιστήριο εξ’ αιτίας πανικού που δημιουργείται στο χώρο της οικονομίας από οικονομικά και πολιτικά γεγονότα όπου με την πάροδο χρονικού διαστήματος νεκρώνουν τα πάντα σε όλους τους τομείς και εάν δεν γίνει πολιτική παρέμβαση για επεκτατική νομισματική και δημοσιονομική πολιτική με στόχο τον συμψηφισμό δημοσίων χρεών και ιδιωτικών ζημιών, η κρίση αναπαράγεται.
Πρέπει να τονισθεί πως η σημερινή κρίση που περνά η ανθρωπότητα επιρρίφθηκε στην κατάρρευση της Lehman, παρά στην κρίση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής των αγορών που αύξησαν τον ανταγωνισμό και της Wall Street που δεν τηρούσε τους νόμους, τις ορθές διαδικασίες για επενδύσεις στη δημιουργία τεραστίων ποσοτήτων ιδιωτικού χρήματος, το οποίο διοχετεύτηκε στις χρεωκοπημένες χώρες που ήταν αβέβαιο εάν θα εισπραχθεί.
Αυτή η διττή κρίση επέφερε την κρίση του δημοσίου χρέους και την κρίση των τραπεζικών χρεών που σε αμφότερες τις περιπτώσεις ανέβαλε την πληρωμή το δημόσιο.
Το κραχ του 2008 θυμίζει, όπως πολλοί επισημαίνουν, την έκρηξη της ατομικής βόμβας που είχε πολλά θύματα που δεν είχαν γεννηθεί και ένα φυτίλι που γεννά διαδοχικές κρίσεις ένεκα των υποχωρήσεων στις τιμές των ακινήτων, των δομημένων παράγωγων CDO που στηρίζονται στα στεγαστικά δάνεια και στις μετοχές στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου και αλλού.
Πρέπει να τονισθεί πως η κρίση του 1929 συνεχίστηκε για πολλά χρόνια και τέλειωσε με την κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όπου θυσιάστηκαν 70 εκατομμύρια άνθρωποι και με όλες τις απερίγραπτες καταστροφές και βαρβαρότητες και των πολιτικών που επακολούθησαν για ανάπτυξη και (αν)οικοδόμηση των πληγεισών χωρών, καθώς επίσης και από την αντιπαλότητα των δύο παγκόσμιων πολιτικών συστημάτων.
Οι πρώτες κρίσεις και φούσκες εντοπίζονται (α) στη μανία της τουλίπας που ξέσπασε στο Άμστερνταμ τη δεκαετία του 1630 και η οποία κατέστρεψε μια ολόκληρη γενιά, (β) στην επενδυτική φάση για την ανάπτυξη του αγγλικού σιδηροδρομικού δικτύου το 1847, (γ) στην αμερικανική ύφεση του 1873 για παρόμοια επένδυση στις ΗΠΑ μετά τη λήξη του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου 1861-65 και στην κατάρρευση του τραπεζικού κολοσσού Jay Cooke & Co που δεν κατάφερε να ρευστοποιήσει τα ομόλογα της εταιρείας Northern Pacific Railways και επέφερε παρατεταμένη ύφεση στην οικονομία, (δ) στην περίπτωση της λονδρέζικης Barings Bank το 1890 λόγω της υπερβολικής συσσώρευσης ομολόγων της Αργεντινής και Ουρουγουάης όπου παρενέβηκε η Τράπεζα της Αγγλίας για να διασωθεί αλλά άφησε πίσω της την αναξιοπιστία στο τραπεζικό σύστημα και πάρα πολλούς κλυδωνισμούς στις αγορές, (ε) σειρά παίρνει η κρίση του 1929 που γέννησε ποικίλες κρίσεις στην Ευρώπη εξ’ αιτίας της Συνθήκης των Βερσαλλιών ένεκα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω της ήττας της Γερμανίας, της Ελλάδας στη Μικρασιατική Καταστροφή, της ανόδου των φασιστών στην Ιταλία και της μεγάλης αισιοδοξίας στους δείκτες της Wall Street για γενικευμένο πλουτισμό. Αποτέλεσμα αυτού του υπεραισιόδοξου ονείρου ήταν η περίοδος των ημερών Μαύρη Πέμπτη – Μαύρη Τρίτη όπου χάθηκαν 40 δισεκ. δολάρια και (στ) ακολουθούν οι κρίσεις πρώτης και δεύτερης γενιάς των δεκαετιών 1970, 1980, 1990 που έπληξαν χώρες της Λατινικής Αμερικής και Ν.Α. Ασίας για να φθάσουμε στην κρίση του 2008, που παρόλο που πέρασαν εφτά χρόνια, εντούτοις εξακολουθεί να μας ταλαιπωρεί αφάνταστα, εξ’ αιτίας του γεγονότος όπως επισημαίνει ο καθηγητής των οικονομικών Λόρενς Σάμερς στο Χάρβαρντ, παρουσιάζει μόνιμη υστέρηση σε πολλούς τομείς.
Στις παρατηρήσεις του αναφερόμενου καθηγητή έρχονται να προστεθούν οι παρατηρήσεις του ΟΟΣΑ που επισημαίνει ότι στις 34 πλουσιότερες χώρες του κόσμου παρατηρείται σημαντική επιβράδυνση στη μεγέθυνση της οικονομίας και πάρα πολλές αβεβαιότητες εξ’ αιτίας του γεγονότος Ευρωζώνη, Ιαπωνία, Κίνα που άλλοτε ήταν οι ατμομηχανές της παγκόσμιας οικονομίας, παρουσιάζουν αντιφατική εικόνα μαζί με την καθίζηση των μετοχών στα Κινέζικα χρηματιστήρια, καθώς επίσης το δημόσιο χρέος και το χρέος των νοικοκυριών και των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων ανήλθε στο 208% του ΑΕΠ από το 2007 – 2014 ενώ την ίδια χρονική περίοδο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος στις ΗΠΑ μειώθηκε στο 192% από 204% του ΑΕΠ και βοήθησε να ξεπερασθεί ο υδροκεφαλισμός των τραπεζών και να αυξηθούν οι πάγιες επενδύσεις κεφαλαίου στο 103% του ΑΕΠ ενώ στην Ε.Ε. μειώθηκε στο 85% του ΑΕΠ.
Άλλος σημαντικός παράγοντας που κλυδωνίζει την παγκόσμια οικονομία είναι η συνεχής πτώση των τιμών πετρελαίου που έφτασε τα 45 δολάρια το βαρέλι και οι κυρώσεις που επέβαλαν ΗΠΑ-Ε.Ε. στη Ρωσία λόγω ουκρανικού που φθάνουν το 3% του ΑΕΠ της χώρας καθώς επίσης και η μείωση κατά 1 δολ. το βαρέλι κάθε φορά μειώνει τα έσοδα της κατά 2 δισεκ. δολάρια που έχουν αντίκτυπο στους άλλους τομείς.
Άλλη χώρα που βρίσκεται στην εντατική είναι η υπερδύναμη της Λατινικής Αμερικής, η Βραζιλία, που τα τελευταία 25 χρόνια βρίσκεται σε ύφεση όπου διαφθορά, πολιτική και κοινωνική αστάθεια, μαζί με τη μειωμένη των ρυθμών ανάπτυξης, συνέβαλαν στη μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους Standard & Poor’s όπου υποχρεώθηκε να λάβει μέτρα λιτότητας ύψους 15 δισεκ. και κινδυνεύει να αυξηθούν κατά 13% τα επιτόκια δανεισμού της.
Στην ίδια κατάσταση βρίσκονται και οι χώρες Ινδονησία, Ινδία, Τουρκία, Ν. Αφρική που κατά την Morgan Stanley παρουσιάζουν ανισορροπίες στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους, στον πληθωρισμό και στην εξέλιξη του ΑΕΠ τους.
Επίσης, σοβαρότατο πρόβλημα φαίνεται να προκύπτει και από την τράπεζα Fed της Αμερικής να αυξήσει τα επιτόκια της χώρας όπου αναμένεται να εισρεύσουν στις ΗΠΑ 8 τρισ. δολάρια από αμερικανικές επενδύσεις που έγιναν στις αναπτυγμένες χώρες.
Με όλα αυτά μπορούμε να πούμε πως η κρίση του 2008 δεν είναι μια παρένθεση που άνοιξε και έκλεισε όπως και οι άλλες καπιταλιστικές κρίσεις αλλά μια ανοικτή πληγή χωρίς τέλος.
Μέχρι τώρα κατορθώθηκε να μην επέλθει το Μεγάλο Κραχ εξ’ αιτίας του γεγονότος οι ισχυρές Κεντρικές Τράπεζες αύξησαν τους ισολογισμούς τους κατά 10 τρισ. δολάρια εκτυπώνοντας μεγάλες ποσότητες χρήματος για να επέλθει ανάκαμψη καθώς επίσης προέβησαν και σε χαλάρωση της νομισματικής τους πολιτικής.
Παρόλα αυτά, δεν επήλθε καμιά πρόοδος γιατί το παγκόσμιο χρέος του σημερινού κραχ αυξήθηκε κατά 57 τρισ. δολάρια και αντικατέστησε την παραγωγικότητα, πρωτοφανές γεγονός στην παγκόσμια οικονομική ιστορία επειδή η κάθε χώρα προσπαθεί να επιβιώσει σε μηνιαία βάση.
Η πολυδιαφημιζόμενη ανάπτυξη δεν υπάρχει γιατί στηρίζεται ως ενέχυρο για μια ανάπτυξη στο μέλλον και χρησιμοποιήθηκε για να διασωθούν Κεντρικές Τράπεζες, Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και πολιτικοί και οι εξουσίες τους λόγω της συμμαχίας που σύναψαν μεταξύ τους όπως επισημαίνει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Saxo Bank Steen Jakobsen.
Τέλος, πρέπει να τονισθεί πως οι πληγές του Κραχ του 2008 είναι πάμπολλες και τις βλέπουμε καθημερινά σε διάφορους τομείς και μέτωπα και εμπίπτει σε άλλο κεφάλαιο μελέτης-ανάλυσης .
