Η πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας, στο χώρο της Υγειονομικής Περίθαλψης, με την ενίσχυση της παροχής διαγνωστικών υπηρεσιών Μαγνητικής Τομογραφίας (MRI), αποτελεί ουσιώδη υγειονομική μεταρρύθμιση. Συγκεκριμένα, η καταβολή κυβερνητικού κονδυλίου, ύψους 1.6 εκ. ευρώ, στοχεύει στην ενίσχυση της προσφοράς των εν λόγω υπηρεσιών, μέσω της κατάρτισης συμφωνιών παραπομπής σε διαγνωστικά κέντρα του ιδιωτικού τομέα, αναμένοντας την κατάργηση των ανεπιθύμητων μακροσκελών λιστών αναμονής. Η χαρμόσυνη αναβάθμιση φαίνεται πως αποσκοπεί στην αγαλλίαση χιλιάδων πασχόντων πολιτών, καθώς η κυβερνητική πρωτοβουλία συνταυτίζεται με διάφορες θεωρίες του ιατρικού δικαίου, ως προς την ορθότερη διανομή των πόρων στην υγειονομική περίθαλψη.
Εισαγωγικά, ο σύγχρονος και κατεξοχήν φιλόσοφος των τελευταίων 50 χρονών, Ρόναλντ Ντουόρκιν (Ronald Dworkin), επισημαίνει πως κάθε σύστημα δικαίου οφείλει να επιβάλει στις κυβερνήσεις την εγκαθίδρυση της αρχής ίσου ενδιαφέροντος και σεβασμού για κάθε πολίτη. Περαιτέρω, ο Ντουόρκιν υποστηρίζει, κατά γενική αρχή, πως η προσφορά της υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να ακολουθείται από την αρχή της ισότητας, έτσι ώστε κανείς να μην στερείται ιατρικής φροντίδας, απλά και μόνο λόγω της ανικανότητας να καταβάλει το ανάλογο χρηματικό αντίβαρο, καθώς είναι απαράδεκτο οι πολίτες να αποθνήσκουν, λόγω της πιο πάνω αδυναμίας.
Αν και η πιο πάνω φιλοσοφία είναι ορθή, πιστεύεται πως θα έβρισκε το απόλυτο αντίκρισμα της σε μια ουτοπιστική κοινωνία απεριόριστων διαθέσιμων πόρων. Απεναντίας, σε μια κοινωνία περιορισμένων πόρων οι ανάγκες πολλών ασθενών παραμένουν ανικανοποίητες. Εν προκειμένω, πολλές φορές λαμβάνονται σκληρές αποφάσεις μέσω μιας ιατρο-πολιτικό-κοινωνικής φόρμουλας, για τον εντοπισμό των ασθενών που χρειάζονται, περισσότερο από τους υπόλοιπους, την κάθε περιορισμένη σε διαθεσιμότητα θεραπεία. Ακόμη και σήμερα, εξακολουθεί να υπάρχει αδυναμία προσφοράς διαγνωστικών υπηρεσιών MRI επί σημαντικής μερίδας του συνόλου των ασθενών. Αναγκαστικά, δηλαδή, η πρόσβαση στις, εν λόγω, υπηρεσίες περιορίζεται, έτσι ώστε να ικανοποιηθεί η κάλυψη σοβαρότερων αναγκών άλλων ασθενών, οι οποίες, συγκριτικά, χρήζουν περαιτέρω ανάγκης ικανοποίησης. Ουσιαστικά όμως, η συμβολή του Υπουργείου Υγείας, φαίνεται πως απαλύνει το πιο πάνω φαινόμενο, εφόσον θα διευκολυνθεί πλέον η πρόσβαση στις εν λόγω υπηρεσίες.
Το ερώτημα που, απεναντίας, προκύπτει είναι αν θα μπορούσε να δεχθεί κριτική η πιο πάνω κυβερνητική πρωτοβουλία. Υπάρχουν αρκετά νομολογιακά παραδείγματα δυσαρεστημένων ασθενών, οι οποίοι καταφεύγουν στα Δικαστήρια αμφισβητώντας τον τρόπο με τον οποίο οι αρμόδιοι φορείς κατανέμουν τους διαθέσιμους πόρους στην υγειονομική περίθαλψη. Γενικότερα, η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει πως τα Δικαστήρια, όντας επαρκώς ενημερωμένα για τη δυσκολία λήψης τέτοιων αποφάσεων, και ειδικά ενόψει των περιορισμένων πόρων και χρηματοδότησης, παραχωρούν το απαραίτητο περιθώριο εκτίμησης στα αρμόδια εκτελεστικά και διοικητικά όργανα, όπως το Υπουργείο Υγείας και τους νοσοκομειακούς οργανισμούς, κρίνοντας τους, εκ πρώτης όψεως, ως τους καταλληλότερους για την ορθή διαρρύθμιση των, ‘εν οίκω’, διαθέσιμων τους πόρων. Σε επιφύλαξη, όμως, αν και φειδωλά, τα Δικαστήρια επεμβαίνουν στις αποφάσεις των αρμόδιων φορέων εάν διαπιστωθεί πως πάρθηκαν κατά παράλογο τρόπο.
Ένα σχετικό παράδειγμα από την αγγλική νομολογία, αφορούσε την προσβολή απόφασης της κυβέρνησης για την επέκταση νοσοκομείου, προκαλώντας υπεράριθμες λίστες αναμονής στην πρόσβαση εγχείρησης αντικατάστασης γονάτου. Ως αναμενόμενο, τα Αγγλικά Δικαστήρια απέρριψαν το αίτημα των ασθενών, κρίνοντας ότι παρόλο που οι λίστες αναμονής, είναι ανεπιθύμητο φαινόμενο, εν τούτοις δεν υπάρχει κάτι παράλογο στην απόφαση κατανομής διαθέσιμων πόρων για την επέκταση του νοσοκομείου. Σε αντιστοιχία με την Κυπριακή πραγματικότητα, θα μπορούσε να ειπωθεί πως η σπατάλη του 1.6 εκ. ευρώ αποστερεί την υλοποίηση άλλων επαυξημένων αναγκών, όπως για παράδειγμα την περαιτέρω και αμεσότερη υλοποίηση του Γενικού Συστήματος Υγείας, η οποία θα αποσκοπεί στην ικανοποίηση αναγκών ακόμη περισσότερων ασθενών. Σε απάντηση, κρίνεται αντιληπτό πως η ήδη περιορισμένη προσφορά των διαγνωστικών υπηρεσιών MRI, αποτελεί πρόβλημα κομβικού σημείου στη λειτουργεία των νοσοκομείων. Αυτό διότι, μέσω των μαγνητικών τομογράφων, εντοπίζονται ποικίλες ασθένειες και παθήσεις κατά τα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης τους, με αποτέλεσμα, αυτές να αντιμετωπίζονται νωρίτερα για την επίτευξη προόδου στην υγεία των ασθενών.
Καταληκτικά, ακόμη και αν η επιλογή της αμεσότερης επίσπευσης της εφαρμογής του ΓΕΣΥ, μπορεί να θεωρηθεί λογικότερη, έναντι της ενίσχυσης της πρόσβασης στις υπηρεσίες MRI, εν τούτοις, δύσκολα μπορεί να ειπωθεί πως το Υπουργείο Υγείας ενεργεί παράλογα στην προκειμένη περίπτωση. Η κυβερνητική απόφαση αποτελεί πράγματι χαρμόσυνη πρωτοβουλία για την Κυπριακή υγειονομική περίθαλψη, αλλά, πάραυτα, δεν πρέπει, καθ’ ουδένα τρόπο, άθελα η εσκεμμένα, να παραγνωρίζεται πως η κυρίως στόχευση είναι η άμεση υλοποίηση του ΓΕΣΥ.
*Ασκούμενος Δικηγόρος
Medical Law & Ethics LLM
University of Kent
