Του Λάρκου Λάρκου
Η επέτειος της Κυπριακής Ανεξαρτησίας βρίσκει το Κυπριακό σε στρατηγικό αδιέξοδο. Μηδέν διακοινοτικός διάλογος, μηδέν προοπτικές για κάτι καλύτερο. Παρά τα φαινόμενα, στασιμότητα στο Κυπριακό σημαίνει κινητικότητα. Δηλαδή, εμβάθυνση σε ανεξέλεγκτα σύνορα με την Τουρκία σε όλο το μήκος της Πράσινης Γραμμής, σε μικρογραφία «οδόφραγμα Λήδρας». Οι παίκτες αποχώρησαν, μάς έμεινε ο γ.γ. των Η.Ε.
Πού ήμασταν; Ο γ.γ. των Η.Ε. πληροφορεί το Σ.Α. των Η.Ε. και μαζί του όλους εμάς για σύνοδο στο Κραν Μοντανά: «Τα μέρη έφτασαν κοντά στο να καταλήξουν σε στρατηγική κατανόηση όσον αφορά την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, καθώς και σε όλα τα υπόλοιπα εκκρεμή βασικά στοιχεία μιας συνολικής διευθέτησης. Συνεπώς, πιστεύω ακράδαντα ότι στο Κραν Μοντανά χάθηκε μια ιστορική ευκαιρία», (έκθεση γ.γ. στο Σ.Α., 28/9/17). Το πλαίσιο του γ.γ. προνοεί τερματισμό των επεμβατικών δικαιωμάτων, σημείο 1, («πολυμερές, στιβαρό σύστημα διασφαλίσεων. Οι εγγυήτριες δυνάμεις δεν μπορούν να εφαρμόσουν και να εποπτεύουν τους εαυτούς τους»). Προνοεί, σημείο 2, αποχώρηση των στρατευμάτων («για να φτάσουμε τα επίπεδα των στρατευμάτων του 1960»), και κατοχυρώνει το μείζον: το ένα κράτος με μια φωνή στην Ε.Ε. μαζί με τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Πού είμαστε; Σύμφωνα με ανακοίνωσή των Η.Ε. (27/9/25), «ο γ.γ. χαιρέτισε την εφαρμογή αρκετών σημαντικών ΜΟΕ, τα οποία είχαν συμφωνηθεί, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι ορισμένες πρωτοβουλίες παραμένουν σε εκκρεμότητα» (ΚΥΠΕ, 29/9). Είναι η πολλοστή φορά που ο γ.γ. καταγράφει το στρατηγικό αδιέξοδο στο Κυπριακό, αν τα μέρη στην Κύπρο δεν βρουν έδαφος συνεννόησης, πρακτικά ο ΟΗΕ δεν έχει πλέον ρόλο στην Κύπρο και οι συνομιλίες έχουν κλείσει τον κύκλο τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Επετειακό. Ποιο είναι το πραγματικό διακύβευμα στη σημερινή συγκυρία; Από τη μια η κενολογία, η αναποτελεσματικότητα, η ρητορική κατατρόπωση των εχθρών αφήνουν τα πράγματα βουνάρι. Στον αντίποδα, η σχεδιασμένη δράση, αν θέλουμε το μέλλον μας να είναι διαφορετικό, απαιτείται πρώτα ειλικρίνεια μεταξύ μας, ύστερα σχέδιο και δράση, συμμαχίες για να αλλάξουμε τα πράγματα.
Το αδιέξοδο στο Κυπριακό μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με καλά επεξεργασμένη, με ευρηματική αξιοποίηση της ευρωτουρκικής σχέσης. Άλλη στρατηγική δεν υπάρχει, η άλλη είναι η καταγγελία για να κρύψουμε την ένδεια σε ιδέες και θέληση. Η λογική της επεξεργασίας ενός εγγράφου, άρα μιας στρατηγικής κινήσεων με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας είναι σε θέση να παραγάγει κανονικά άλματα. Άρα καλάθι με μέσα Πλαίσιο Γκουτέρες, Τελωνειακή Ένωση Ε.Ε.-Τουρκίας, SAVE, φυσικό αέριο.
Το ερώτημα: υπάρχουν προϋποθέσεις, ώστε η Τουρκία να επιστρέψει στο Πλαίσιο Γκουτέρες; Στο Κραν Μοντανά, όπως μάς ενημερώνει ο γ.γ., το στήριξε. Η απάντηση: επιστρέφει κάτω από προϋποθέσεις, τώρα δεν υφίστανται, οι προϋποθέσεις όμως οικοδομούνται, όπως έχει γίνει τρεις φορές στο πρόσφατο παρελθόν.
Το ερώτημα: Ο Ν. Χριστοδουλίδης λέει ότι θέλει «συνομιλίες από εκεί που μείναμε». Δεν εξηγεί όμως γιατί δεν θέλαμε «συνομιλίες από εκεί που μείναμε» με απέναντι τον Μ. Ακιντζί, 2017-20. Αλλά πού ακριβώς μείναμε; Στο Πλαίσιο της 30ής Ιουνίου ή στα χαλκευμένο της 4ης Ιουλίου; Σε κάθε περίπτωση, το ένα ή το άλλο ενδεχόμενο, σύντομα θα κριθεί με έργα. Η παρουσία Τατάρ ικανοποιεί τους οπαδούς της λύσης από «δύο κράτη» στους Τ/κ και βολεύει τους οπαδούς της λύσης από ακήρυκτα «δύο κράτη» στους Ε/κ. Αν ο Τ. Ερχιουρμάν («επανέναρξη διαπραγματεύσεων με βάση τις αρχές των Η.Ε.»), βγει νικητής από τις κάλπες στις 19 Οκτωβρίου, ίσως μάθουμε τα παραπάνω. Σύμφωνα, πάντως, με τα ευρήματα της τακτικής τριμηνιαίας δημοσκόπησης του CMIRS «ο Τουφάν Ερχιουρμάν προηγείται με 50,40%, έναντι του Τατάρ, 40,60%». Για σκοπούς σύγκρισης, η δημοσκόπηση της CMIRS τον Αύγουστο έδινε στον Τ. Ερχιουρμάν 47,60%, στον Ε. Τατάρ 43%» (ΚΥΠΕ, 2/10).
Στον ιστορικό χρόνο οι πολλές διαστάσεις του Κυπριακού (1964, 1967, διακοινοτικές συγκρούσεις, πραξικόπημα, εισβολή) έχουν αφήσει τεράστιες συνέπειες στην εξέλιξη της ζωής των Κυπρίων –ψαναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών, τεκτονικές ανατροπές στην κοινωνική εξέλιξη πολλών Ε/κ και Τ/κ κ.ά. Είναι δύσκολο project η «επανασυγκόλληση» σε κοινό κράτος δύο κοινοτήτων με τις, κατά καιρούς, διαφορετικές επιδιώξεις. Τι μπορεί να δώσει τη ρεαλιστική απάντηση σε ένα έργο γεμάτο καχυποψίες; Η λύση όπως την περιγράφουν τα ψηφίσματα των Η.Ε., ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, καθώς, κατ’ αρχάς ενώνει τους πολίτες κάτω από ένα κράτος, δεύτερο διαθέτει τις αναγκαίες αποστάσεις ανάμεσα στις κοινότητες, αυτές που έχουν προκύψει από την ιστορική μας διαδρομή και τέλος κατοχυρώνει το μείζον: το ένα κράτος με μία φωνή στην Ε.Ε. μαζί με τις θεμελιώδεις ελευθερίες. Επόμενες γενιές μπορεί να προσθέσουν καινούργιο «κοινοτικό» υλικό, αξιοποιώντας τον χρόνο και την ευρωπαϊκή τους ιδιότητα.
Ο αμοιβαία αποδεκτός, βιώσιμος συμβιβασμός είναι αυτός που μπορεί να δώσει τη μία και ενωμένη Κύπρο για όλους τους κατοίκους της. Το από έξι σημεία πλαίσιο του γ.γ. των Η.Ε., Α. Γκουτέρες, (30 Ιουνίου 2017) καλύπτει τις εύλογες ανησυχίες κάθε κοινότητας. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ορισμένα στοιχεία έχουν αλλάξει. Ωστόσο, με τις κατάλληλες προσαρμογές, είναι πλαίσιο το οποίο μπορεί να υποστηριχθεί από πλειοψηφίες και στις δύο κοινότητες και βέβαια από τα Η.Ε. και την Ε.Ε.
www.larkoslarkou.org.cy
