Του Λάρκου Λάρκου
Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο. Η συνάντηση αντανακλά την ολοένα και αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στις περιφερειακές εξελίξεις. Σύγκλιση απόψεων γύρω από τη Συρία. Έπαινος Ν. Τραμπ σε Τ. Ερντογάν: «πιστώνεται την αλλαγή στη Συρία». Η Άγκυρα ζητά από τις ΗΠΑ να «οδηγήσουν» το φιλοκουρδικό ΥPG να ενταχθεί στον συριακό στρατό. Την ίδια στιγμή Συρία και Ισραήλ είναι κοντά σε συμφωνία «αποκλιμάκωσης» (Χααρέτζ, 24/9), σύμφωνα με δηλώσεις Τομ Μπαράκ, ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για τη Συρία, πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία, εκ των εμπίστων φίλων του Ν. Τραμπ. Ο Τ. Μπαράκ, ήταν παρών στη χθεσινή συνάντηση, εργάζεται για πλήρη συμφωνία Συρίας-Ισραήλ καθώς οι επιθέσεις αποσταθεροποιούν Αχμέντ αλ Σαράα.
Απόκλιση απόψεων, Γάζα, Ισραήλ, παλαιστινιακό κράτος, προστασία του τεμένους Αλ-Ακσα από Ιορδανία. Γνωστές οι απόψεις των δύο ηγετών. Εμπορικές συμφωνίες. Δύο μέρες πριν από τη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν, ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Α. Μπαϊρακτάρ ανακοίνωσε ότι «η BOTAS, η κρατική εταιρεία αγωγών της Τουρκίας, υπέγραψε 20ετή συμφωνία προμήθειας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με την παγκόσμια ενεργειακή εταιρεία Mercuria, περίπου 70 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων. Αυτή η συμφωνία θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον όγκο συναλλαγών της Τουρκίας με τις ΗΠΑ» (Χουριέτ 24/9). Επίσης, κατά το Bloomberg, «η Τουρκία βρίσκεται κοντά στην οριστικοποίηση παραγγελίας έως και 250 επιβατικών αεροσκαφών από την Boeing. Ο πρόεδρος της εταιρείας, Αχμέτ Μπολάτ, επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία εξετάζει αγορά περίπου 250 αεροσκαφών, μεταξύ αυτών 737 Max και 787 Dreamliner, με στόχο να διπλασιάσει τον στόλο της την επόμενη δεκαετία και να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη διεθνές αεροπορικό κέντρο».
Το ζήτημα για την απόκτηση αεροσκαφών F-35, εκκρεμότητα/πάγωμα από το 2019, λόγω της αγοράς του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Ο Ν. Τραμπ είπε χθες τη λύση: «Οι κυρώσεις θα τερματιστούν, σχεδόν αμέσως, εφόσον οι συνομιλίες μας πάνε καλά», ενώ ο Τ. Ερντογάν είπε ότι «αναμένουμε ότι οι ΗΠΑ θα κάνουν επίσης αυτό που πρέπει – τόσο για τα F-35 όσο για το ζήτημα των F-16 και της παραγωγής και συντήρησής τους». Επίσης, υπέγραψαν συμφωνία για συνεργασία στην πυρηνική ενέργεια, κάτι που προέβλεψε η εφημερίδα Yeni Safak την προηγουμένη.
Οικονομική συνεργασία: Η Άγκυρα επιθυμεί την αναβίωση του στόχου των 100 δισ. δολαρίων ετησίως για τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές, ενώ ο Τραμπ βλέπει την ανοικοδόμηση της Συρίας και τον διάδρομο «TRIPP» ως ευκαιρίες για κοινές επενδύσεις. (Brookings Institute, kathimerini 25/9).
Η εφημερίδα Milliyet, έγραψε ότι στην ατζέντα από πλευράς Τουρκίας τίθεται «η ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο». Η πιθανότερη ερμηνεία της σχετικής διαρροής αφορά τη στρατιωτική συνεργασία Ισραήλ-Κύπρου – δήλωση του ΥΠΑΜ στην Άγκυρα (18/9) ότι «οι συνεχιζόμενες δραστηριότητες εξοπλισμών της ε/κ Διοίκησης ενδέχεται να έχουν επικίνδυνες συνέπειες».
Ο Ν. Τραμπ έκανε (δημόσια) αναφορά στο ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ένα θέμα-προτεραιότητα από την ελληνοαμερικάνικη κοινότητα και το Πατριαρχείο. Ο Τ. Ερντογάν σχολίασε ότι «θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για την επαναλειτουργία της». Εφόσον επαναλειτουργήσει, θα είναι μια νίκη της κοινής λογικής.
Συνολικά ο Ν. Τραμπ φρόντισε να «υπογραμμίσει» τις σχέσεις του με την Τουρκία, με έναν πιο εμφατικό τρόπο. Πρόσωπο κλειδί για τους (επόμενους), εξαιρετικούς δύσκολους χειρισμούς, ο Τομ Μπαράκ, σήμερα Συρία-Ισραήλ, αργότερα Ισραήλ-Τουρκία. Άλλοι υλοποιούν μια στρατηγική, άλλοι υπόσχονταν «άξονες», «στρατηγικές συμμαχίες» και λοιπές ασυναρτησίες, τώρα ψάχνουν τρόπους για να μην βλέπουμε τα πραγματικά δεδομένα!
Δύο ημέρες πριν, η ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Η ουσία για την ελληνική εξωτερική πολιτική: αν επιθυμείς λύσεις, τις κτίζεις, αν δεν ξέρεις, «αντιγράφεις». Η στρατηγική που πέτυχε ήταν ήπια στον τόνο, αλλά βαθιά στρατηγική στον τρόπο. Αλλιώς ονομάζεται «διπλωματία των διασυνδέσεων» (Σημίτης, Πάγκαλος, Κρανιδιώτης, Ροζάκης, Ιωακειμίδης), διπλωματία, βασισμένη στο ντοκουμέντο Κρανιδιώτη-Ροζάκη, 1997. Έστω, με καθυστέρηση, ο καθηγητής Χρ. Ροζάκης συμβάλλει στην ευρύτερη κατανόηση των δεδομένων από την κοινή γνώμη: «Ακόμη και μετά την παραίτησή μου, συνέχισα να βοηθώ τον Κώστα Σημίτη σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Η συμβολή μου υπήρξε καθοριστική, τόσο στο Ελσίνκι όσο και στις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία που ακολούθησαν. Εκεί έπαιξα πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήμουν από τους πρώτους που ξεκίνησαν επαφές με την τουρκική πλευρά και, μαζί με άλλους, σχεδιάσαμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα διεξάγονταν οι συνομιλίες... Εκείνα τα τρία χρόνια της διακυβέρνησης Σημίτη απέδωσαν πολλά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που ο Τούρκος συνομιλητής μου γύρισε και μου είπε: “Ξέρετε ότι αυτή τη στιγμή γράφουμε ιστορία”. Για μένα ήταν η πιο συγκλονιστική στιγμή, γιατί προετοιμάζαμε κάτι που μπορούσε να αποδειχθεί ιστορικό, αν πετύχαινε. Δυστυχώς, η συνέχεια δεν δικαίωσε την προσπάθεια. Με την αλλαγή κυβέρνησης, όλο αυτό το έργο ανετράπη και κατέληξε άκαρπο» (ολόκληρη η συνέντευξη, https://thracenews.gr/ 14/9/25). Από το «αυτή τη στιγμή γράφουμε ιστορία», έφτασαν τα πράγματα στο «άκαρπο» δίδυμο Καραμανλή-Μολυβιάτη. Πολύ απλά, πήραν μιαν παρακαταθήκη και την πέταξαν στο ράφι: Ελσίνκι, ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε., συμφωνημένο 5ετές χρονοδιάγραμμα για προσφυγή στη Χάγη υπό την αιγίδα της Ε.Ε., έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με Τουρκία. 21 χρόνια μετά, ούτε «τα έτοιμα» δεν μπόρεσαν να αξιοποιήσουν, 21 χρόνια μετά, δεν έχουν να παρουσιάσουν τίποτε αξιόλογο!
