Του Λάρκου Λάρκου
Οι μεγάλες πυρκαγιές στις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου επαναφέρουν στην επικαιρότητα το ερώτημα: η επόμενη πυρκαγιά θα μας βρει σε καλύτερη θέση για την αντιμετώπισή της; Θυμίζω: Μετά την πυρκαγιά στην περιοχή της Σολέας το 2016 συστάθηκε «Ειδική Επιτροπή». Συζήτησε την ενίσχυση της πυρόσβεσης με αγορά πτητικών μέσων. Εισήγηση για αγορά δύο αεροπλάνων canadair. Δημιουργία ενός σώματος του μηχανισμού rescEU στην περιοχή με έδρα την Κύπρο στο οποίο θα συμμετείχαν με πτητικά μέσα από γειτονικές χώρες. Δημιουργία Συντονιστικού Κέντρου, το οποίο θα καθοδηγούσε τα μέσα πυρόσβεσης, είτε εναέρια είτε επίγεια. Έγινε και η σκέψη για ένα μικρότερο και πιο ευέλικτο συντονιστικό κέντρο. Δεν προχώρησε κάτι. Όλα έμειναν στα χαρτιά, με εξαίρεση την αυτονόμηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας από την Αστυνομία το έτος 2020!
Το ουσιώδες ζήτημα: πυρόσβεση κάνει η (αυτόνομη) Πυροσβεστική Υπηρεσία, πυρόσβεση κάνει και η Δασική Υπηρεσία που ανήκει στο υπουργείο Γεωργίας. Στο δάσος έχει την ευθύνη για την κατάσβεση η Δασική Υπηρεσία, μόλις όμως φτάσει η πυρκαγιά στα δύο χιλιόμετρα έξω από το δάσος, την ευθύνη αναλαμβάνει η Πυροσβεστική Υπηρεσία! Ο γεωγραφικός διαχωρισμός κατά επαρχιακή διοίκηση είναι ακόμα πιο απίστευτος: Αν η πυρκαγιά είναι στο χωριό Άλφα της επαρχίας Λεμεσού η ευθύνη στον έπαρχο Λεμεσού, αν η φωτιά πάει σε άλλη επαρχία, ας πούμε, στο χωριό Βήτα της επαρχίας Πάφου, τότε η ευθύνη στον έπαρχο Πάφου!
Λοιπόν, τα κράτη αλλάζουν, προοδεύουν, μαθαίνουν το ένα από το άλλο: τα σοβαρά κράτη όμως οργανώνουν Γενική Γραμματεία ή Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ). Με συνένωση των πιο πάνω υπηρεσιών, με έναν επικεφαλής, με κοινή εποπτεία της λειτουργίας της, γιατί η έννοια της πολιτικής προστασίας πλέον περικλείει όλα τα παραπάνω. Τα κράτη αναβαθμίζουν τις υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας καθώς οι κίνδυνοι από την κλιματική κρίση αυξάνονται, αποκτούν διαφορετικά περιεχόμενα – πυρκαγιές, πλημμύρες, χείμαρροι, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, τσουνάμι. Στην Ε.Ε. η συγκρότηση της rescEU βρίσκεται κάτω από έναν επίτροπο, αρμόδιο για την ανθρωπιστική βοήθεια και τη διαχείριση κρίσεων και προνοεί «εφεδρικές ικανότητες πολιτικής προστασίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως δασοπυροσβεστικά αεροσκάφη, ειδικές αντλίες νερού, ομάδες έρευνας και διάσωσης σε αστικό περιβάλλον, κινητά νοσοκομεία και ιατρικές ομάδες έκτακτης ανάγκης».
Στην Κύπρο επικυριαρχεί η επετηρίδα, το συντεχνιακό κεκτημένο, ύστερα θα διαφωνήσει η ΠΑΣΥΔΥ, ο κατέχων το «τιμάριο» θα πάει στο κόμμα (του) να πει τα δικά του, κανένα κόμμα δεν θα του χαλάσει το χατίρι, στη νήσο κανένας δεν χαλάει το χατίρι σε κανέναν και έτσι μια δαιδαλώδης διαδικασία συνεχίζει την επικυριαρχία της. Διατηρώντας δομές με τα ίδια και απαράλλαχτα σχήματα, παράγουμε ίδια αποτελέσματα, αυτή είναι η φύση των πραγμάτων, η συντήρηση ισούται με στασιμότητα.
Φυσικές καταστροφές πάντα θα συμβαίνουν, το ζήτημα είναι αν μαθαίνουμε κάτι από τους άλλους, αν την επόμενη φορά θα είμαστε δύο βήματα πιο μπροστά στην αντιμετώπισή τους. Τα πράγματα λένε πως μόλις περάσει η μπόρα, μόλις τα φώτα από τις πυρκαγιές σβήσουν, πάμε ξανά στα ίδια. Για παράδειγμα, η απίστευτη ανεπάρκεια σε πτητικά για ένα μακρινό νησί όπως η Κύπρος τα λέει όλα. Γι’ αυτό είμαστε στο ίδιο έργο θεατές για δεκαετίες!
Η αδράνεια για ένα θέμα με τόση ειδική βαρύτητα (ανθρώπινες ζωές, περιβάλλον, ποιότητα ζωής, υλικές καταστροφές) χρειάζεται μια γενικότερη προσέγγιση. Το κρίσιμο ζήτημα είναι τι παραλαμβάνει ένας πρόεδρος από τον προηγούμενο, τι υπόσχεται στις εκλογικές εξαγγελίες, τι έργο προωθεί επί των ημερών του, πόσο βελτιώνει, ή όχι, τα πράγματα σε μια πενταετία, σε τι κατάσταση, με μετρήσιμα κριτήρια, αφήνει τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας στο τέλος της θητείας του. Η ενασχόληση με την επικοινωνιακή διαχείριση κάθε κρίσης βεβαιώνει πως τα πράγματα θα παραμένουν στάσιμα, γιατί επικοινωνία σημαίνει κατά κανόνα βάρος στις πρόσκαιρες εντυπώσεις μέχρι να φύγει η μπόρα. Η κοινή γνώμη έχει αντίληψη, κατανοεί τα ζητήματα και είναι σε θέση να κάνει επιτυχείς συγκρίσεις: πόσο ένας πρόεδρος βελτίωσε τις υποδομές, πόσα επένδυσε στα μέσα πυρόσβεσης, στην εκπαίδευση του προσωπικού, πόσο συνέβαλε σε μια προσπάθεια να έχουμε δίπλα μας σε στιγμές κρίσης, εταίρους, δηλαδή πόσο ενίσχυσε και πόσο αξιοποίησε το πρόγραμμα rescEU προς όφελος του πιο ανατολικού κράτους-μέλους της Ε.Ε.
