Kathimerini.gr
H αύξηση των τεστ αντιγόνου το καλοκαίρι φαίνεται ότι έλυσε κάποια προβλήματα στη χώρα καθώς το συγκεκριμένο είναι εύχρηστο, φθηνό και ταχύ, δημιούργησε ωστόσο καινούργια δεδομένα, επειδή χρησιμοποιείται με λανθασμένο τρόπο από ιδιώτες γιατρούς ή από εργαστήρια που ουδέποτε έχουν ελεγχθεί ή πιστοποιηθεί, ορισμένες φορές και από κρατικές αρχές (ΕΟΔΥ). Σύμφωνα με έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που τέθηκε υπόψη της «Κ», ύστερα από αξιολόγηση οκτώ διαφορετικών rapid tests, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται κι εκείνα τεχνολογικών κολοσσών όπως η ΑΒΒΟΤ, η Roche και η Siemens, προέκυψε ότι αποτυπώνουν με «σχετική ακρίβεια» την κατάσταση όταν το ιικό φορτίο του εξεταζόμενου είναι σχετικά υψηλό (κάτω από 30 κύκλους PCR – όσο λιγότεροι είναι οι κύκλοι PCR τόσο μεγαλύτερο το ιικό φορτίο), ενώ όταν είναι χαμηλό η ακρίβειά τους δεν ξεπερνάει το 51%.
Η PCR είναι μια ενζυμική μέθοδος ενίσχυσης συγκεκριμένων τμημάτων γενετικού υλικού in vitro. Κατά τη διάρκεια μιας τυπικής αντίδρασης PCR το επιθυμητό τμήμα γενετικού υλικού πολλαπλασιάζεται μέχρι και ένα τρισεκατομμύριο φορές! Τα στάδια αυτά επαναλαμβάνονται από 25 έως 35 φορές. Η PCR εκτελείται στον θερμικό κυκλοποιητή (thermal cycler), συσκευή που φέρει θερμαινόμενη πλάκα η οποία μπορεί να εναλλάσσει θερμοκρασίες με ταχύτητα και ακρίβεια. Δύο παράγοντες εταιρειών που παράγουν τα τεστ επιβεβαίωσαν τις εκτιμήσεις των συντακτών του εγγράφου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με προβλήματα στον τρόπο χρήσης των rapid tests.
Τα λάθη
Ευρωπαϊκές πηγές σημείωναν μιλώντας στην «Κ» ότι αυτά τα τεστ χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον με λανθασμένο τρόπο σε μαζικές δειγματοληπτικές εξετάσεις, όπως συνέβη σε πλατείες της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας, ή ακόμη και σε περιπτώσεις ελέγχων «drive in», χωρίς προηγουμένως να έχουν επιλεγεί οι ελεγχόμενοι «στόχοι», πρακτική που οδηγεί προφανώς κάποια αποτελέσματα εξεταζομένων σε «ψευδώς αρνητικά». Δύο μέλη της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής ειδικών που συμβουλεύει την ελληνική κυβέρνηση επισήμαναν πως οι «ειδικοί έχουν επανειλημμένως προειδοποιήσει για κατάχρηση των rapid, που μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο συμπληρωματικά με τα τεστ μοριακού ελέγχου». Και ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας έχει επανειλημμένως απευθύνει ανάλογες προειδοποιήσεις.
Eπίσης, ο αμερικανικός οργανισμός CDC και ο ευρωπαϊκός οργανισμός CDC έχουν προειδοποιήσει ότι ο έλεγχος με τα rapid tests αντιγόνου πρέπει να γίνει από την 1η ώς την 7η ημέρα και το ποσοστό ακριβείας σε ιδανικές συνθήκες είναι από 60% έως 80% «στην καλύτερη περίπτωση», σταθμίζοντας τα δείγματα εκείνων που είναι ασυμπτωματικοί.
Σε οδηγία που εξέδωσε ο CDC από τις 4 Σεπτεμβρίου σημειώνεται ότι «τα τεστ αντιγόνου δίνουν καλύτερα αποτελέσματα στα πρώιμα στάδια της νόσου, όταν το ιικό φορτίο βρίσκεται στο απώτερο σημείο του». Οι συντάκτες της οδηγίας σημειώνουν ότι υπάρχουν «μικρά ευρήματα σχετικά με ασυμπτωματικούς ασθενείς» και ότι οι διαχειριστές των τεστ «θα πρέπει να αντιληφθούν το πώς το τεστ καταλήγει να είναι ψευδώς θετικό και ψευδώς αρνητικό».
Ενδεικτικά, σε δήμο της Κρήτης ο δήμαρχος προμηθεύθηκε 1.000 τεστ, προφανώς για να αμβλύνει ανησυχίες στον τοπικό πληθυσμό από την επιστροφή φοιτητών, υπεβλήθη και ίδιος σε ένα το οποίο βγήκε αρνητικό. Λίγα 24ωρα αργότερα, εισήχθη στο νοσοκομείο με χαμηλό πυρετό αφού έγινε νέο rapid test και μοριακός έλεγχος που έδειξαν κορωνοϊό.
Υπάρχουν όμως και αντίθετα αποτελέσματα με τα rapid tests. Όχι μακριά, στο λιμάνι του Ηρακλείου, ελήφθησαν δείγματα από τουρίστες κρουαζιερόπλοιου της TUI με rapid test που δεν ήταν αξιόπιστο και έδειξε «ψευδώς θετικά» αποτελέσματα, τα οποία όμως έγιναν «αρνητικά» μετά νέα εξέταση με rapid test του ΕΟΔΥ και μοριακό τεστ επίσης από τον ΕΟΔΥ στην Αθήνα.
Τετοια ζητήματα καταγράφονται και από ορισμένους μεμονωμένους ιδιώτες γιατρούς που κάνουν rapid tests αντιγόνου, τα οποία δεν είναι αξιόπιστα και συχνά αποτυπώνουν αντίθετα αποτελέσματα από τα τεστ μοριακού ελέγχου που ακολουθούν. Το ζήτημα της αξιοπιστίας και της διαπίστευσης εργαστηριών έχει προκαλέσει προβλήματα σε εξετάσεις δειγμάτων και από δημόσια νοσοκομεία. Τα τελευταία δίνουν τα τεστ που συλλέγουν σε ιδιωτικά εργαστήρια τα οποία οκτώ ολόκληρους μήνες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας δεν έχουν ελεγχθεί ή πιστοποιηθεί. «Η χρυσή λύση εξακολουθεί να παραμένει ο μοριακός έλεγχος», σημειώνει ο αμερικανικός οργανισμός CDC στις οδηγίες του.
