Του Γιάννη Σουλιώτη
Ήταν Νοέμβριος του 2022, όταν ο τότε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιώργος Γεωργαντάς απευθύνθηκε με έγγραφό του στον επικεφαλής του ΟΠΕΚΕΠΕ, Ευάγγελο Σημανδράκο, ζητώντας του να προχωρήσει σε διενέργεια Ενορκης Διοικητικής Εξέτασης εις βάρος στελέχους του οργανισμού. «Παρακαλώ όπως εστιάσετε τον έλεγχό σας για τη διερεύνηση πλημμελούς εκπλήρωσης καθηκόντων και τέλεσης τυχόν άλλων πειθαρχικών παραπτωμάτων της προϊσταμένης…» αναφερόταν στο έγγραφο που τέθηκε υπόψη της «Κ».
Στο επίκεντρο της έρευνας βρισκόταν υπάλληλος του οργανισμού, η οποία επί σειράν ετών ήταν στο τιμόνι της μιας από τις δύο διευθύνσεις που σχετίζονται με την καταβολή των αγροτικών επιδοτήσεων. Τα ευρήματα εκείνης της έρευνας και όσα εκτυλίχθηκαν στη θυελλώδη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του ΟΠΕΚΕΠΕ, με αντικείμενο την παραπομπή ή μη της υπαλλήλου στο πειθαρχικό συμβούλιο ρίχνουν φως σε όσα συνέβαιναν στο εσωτερικό του οργανισμού λίγο πριν από το ξέσπασμα του πολύκροτου σκανδάλου.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή
Με το έγγραφό του προς τον τότε διοικητή του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο κ. Γεωργαντάς ζητούσε αρχικά να εξεταστεί εάν και με ποιο τρόπο η διεύθυνση της οποίας προΐστατο η υπάλληλος πραγματοποιούσε ελέγχους των εγγράφων με τα οποία αγρότες και κτηνοτρόφοι αποδείκνυαν ότι κατείχαν νόμιμα τα αγροτεμάχια – βοσκοτόπια για τα οποία ζητούσαν επιδότηση. Ο υπουργός ζητούσε ακόμα να ελεγχθεί η επικεφαλής της διεύθυνσης για τη μη έγκαιρη αξιοποίηση καταγγελιών που αφορούσαν «καταστρατήγηση της ενωσιακής νομοθεσίας». Τέλος, καλούσε να ελεγχθεί η υπάλληλος για το γεγονός ότι το 2019 και το 2020 πληρώθηκαν από το εθνικό απόθεμα αιτούντες παρότι από τη διοίκηση είχε δοθεί εντολή περί «δέσμευσης πληρωμής» μετά ανάλυση κινδύνου.
Το 2019 μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας (σ.σ. Κρήτη) έλαβε τελικά πάνω από το 53% του εθνικού αποθέματος, όταν το 2017 είχε μόλις 18%
Η προϊσταμένη
Ο τότε πρόεδρος του οργανισμού Ευάγγελος Σημανδράκος προχώρησε πράγματι στη συγκρότηση τριμελούς επιτροπής, με αρμοδιότητα τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης εις βάρος της προϊσταμένης της διεύθυνσης, που είχε υπ’ ευθύνη της την καταβολή των ενισχύσεων. Σε αυτήν συμμετείχαν η Παρασκευή Τυχεροπούλου (άτυπη σύμβουλος σήμερα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στην τρέχουσα έρευνα), ο Παναγιώτης Θεοδωρόπουλος (μάρτυρας στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας) και ο Γρηγόρης Καλιούρης, υπάλληλος της περιφερειακής διεύθυνσης Κρήτης. «Αναθέτουμε στους τακτικούς υπαλλήλους τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης με συλλογή και καταγραφή στοιχείων για τη διαπίστωση της τυχόν τελέσεως πειθαρχικού παραπτώματος», αναφέρεται στο έγγραφο.
Το πόρισμα του ελέγχου ολοκληρώθηκε δύο μήνες αργότερα, την 22α Μαΐου 2023, και το σχετικό πολυσέλιδο αρχείο έχει διαβάθμιση «Εμπιστευτικό».
Σε αυτό υπάρχουν οι απαντήσεις της υπαλλήλου και τα σχόλια των τριών που ολοκλήρωσαν τον πειθαρχικό έλεγχο. Στο ερώτημα, ενδεικτικά, εάν είχε υποπέσει στην αντίληψή της καταχρηστική ή παράτυπη διαδικασία κατανομής εθνικού αποθέματος (σ.σ. επιδότηση για νέους αγρότες), η ελεγχόμενη υπάλληλος δήλωσε μεταξύ άλλων ότι το 2017 πραγματοποιήθηκαν ειδικοί έλεγχοι σε 317 παραγωγούς, ότι το 2018 «δεν αποφασίστηκε και δεν έγινε κανένας έλεγχος» καθώς και ότι το 2019 η διεύθυνση της οποίας προΐστατο εισηγήθηκε τη διενέργεια ελέγχων, εκδίδοντας μάλιστα συγκεκριμένες οδηγίες.
Στα παραπάνω, πάντως, οι τρεις ελεγκτές παρατήρησαν τα εξής: «Θα πρέπει να διερευνηθεί το είδος των οδηγιών που δόθηκαν και τα αποτελέσματα των ειδικών ελέγχων γιατί η ανομοιομορφία στην κατανομή του εθνικού αποθέματος υπήρξε σημαντική. Το 2019, μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας (σ.σ. Κρήτη) έλαβε τελικά πάνω από το 53% του εθνικού αποθέματος, όταν το 2017 είχε μόλις 18%. Αύξησε δηλαδή την κατανομή κατά 300% μέσα σε δύο χρόνια».
Για το 2020 αντίστοιχα, η προϊσταμένη της διεύθυνσης παρέθεσε στους διενεργούντες τον πειθαρχικό έλεγχο δράσεις και παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση της αυστηροποίησης των ελέγχων. Με τους υπογράφοντες το πόρισμα να σημειώνουν πάντως ότι οι παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα ο μηδενισμός των αγροτεμαχίων με αγριελιά σε περιοχές που δεν ευδοκιμούν οι ελιές, έγιναν όχι πριν αλλά μετά την κατανομή του εθνικού αποθέματος, «όταν τα σχετικά ποσά δεν μπορούσαν να επιστραφούν»…
Από τον πειθαρχικό έλεγχο προέκυψαν ακόμα ενδείξεις ότι η επικεφαλής της διεύθυνσης δεν έπραξε τα δέοντα, όταν οι υφιστάμενοί της εντόπισαν εικονικές δηλώσεις για επιδοτήσεις βοσκοτόπων στο Γαϊδουρονήσι της Κρήτης, με τους ελεγκτές να κάνουν λόγο για «παράλειψη ενέργειας από τους αρμόδιους διευθυντές». Εκτενείς αναφορές υπάρχουν και στο θέμα των πλημμελών ελέγχων και στις αλλαγές των εγκυκλίων που είχαν ως αποτέλεσμα να μη ζητούνται ισχυρά παραστατικά ιδιοκτησίας και έτσι να ανοίγει ο δρόμος για την είσπραξη επιδοτήσεων από το εθνικό απόθεμα, με εικονικά μισθωτήρια συμβόλαια. «Είναι απορίας άξιο πώς γίνεται να ζητούνται παραστατικά ιδιοκτησίας εκμισθωτών κατά τους τακτικούς ελέγχους αλλά να τροποποιείται η εγκύκλιος ελέγχων όταν πρόκειται για τους ελέγχους του εθνικού αποθέματος το 2021».
«Σύμφωνα με τις παραπάνω οδηγίες, όλοι αυτοί οι παραγωγοί ολοκληρώνουν τον έλεγχο χωρίς ευρήματα και εγώ σαν ελεγκτής έχω κάνει σωστά τη δουλειά μου. Ηθικά όμως δεν μπορώ να το υποστηρίξω», ανέφερε υπάλληλος του ΟΠΕΚΕΠΕ σε email προς την προϊσταμένη της.
Τέλος, η ελεγχόμενη υπάλληλος ρωτήθηκε σε τι ενέργειες και πρωτοβουλίες προχώρησε, όταν δέχτηκε email – καταγγελία από υφισταμένη της. Στην απάντησή της, αναφέρθηκε σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της υφισταμένης της, με τους ελεγκτές ωστόσο να επισημαίνουν ότι «υπήρξε και άλλη σημαντικότερη αποστολή μηνύματος της υφισταμένης». Τι αναφερόταν σ’ αυτό; «Σύμφωνα με τις παραπάνω οδηγίες, όλοι αυτοί οι παραγωγοί ολοκληρώνουν τον έλεγχο χωρίς ευρήματα και εγώ σαν ελεγκτής έχω κάνει σωστά τη δουλειά μου. Ηθικά όμως δεν μπορώ να το υποστηρίξω και παρακαλώ για τη μη συμμετοχή μου στη διενέργεια αυτών των ελέγχων».
Επί της διαδικασίας…
Το πόρισμα δόθηκε στον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο οποίος συγκάλεσε διοικητικό συμβούλιο με αντικείμενο την «παραπομπή υπαλλήλου στο πειθαρχικό συμβούλιο». Τα μέλη του Δ.Σ. ωστόσο, όπως προκύπτει από τα πρακτικά, δεν ασχολήθηκαν με τα ευρήματα του πορίσματος αλλά με περισσότερο τυπικά ζητήματα, όπως το εάν τηρήθηκαν οι διαδικασίες για τη συγκρότηση της τριμελούς επιτροπής που έκανε τον έλεγχο!
«Ο πρόεδρος απάντησε ότι αυτή η επιτροπή είναι ανεξάρτητη. Εχουν ένα πόρισμα, να μείνουν στην ουσία. Ο κ. Κυριάκος Μπαμπασίδης (σ.σ. αντιπρόεδρος του οργανισμού τότε) απάντησε ότι η ουσία είναι αν τηρήθηκαν οι διαδικασίες για τη συγκρότηση της επιτροπής. Ο πρόεδρος απάντησε ότι τα ευρήματα είναι η ουσία και από εκεί και πέρα ο πειθαρχικός έλεγχος, εάν αποφασιστεί, θα εξετάσει τα πάντα. Ο κ. Μπαμπασίδης επέμεινε ωστόσο θέτοντας το ερώτημα μήπως πρέπει να γίνει πειθαρχικός έλεγχος για το πώς βγήκε το πόρισμα». Υπό την πίεση των αντιδράσεων η συζήτηση του θέματος αναβλήθηκε επ’ αόριστον. Η ελεγχόμενη υπάλληλος κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στον τότε πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ, που κατά πληροφορίες πάντως τέθηκε αργότερα στο αρχείο.
