Kathimerini.gr
Drones πάνω από την Πολωνία, μαχητικά αεροσκάφη MiG που διασχίζουν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας, καλώδια κατεστραμμένα στον βυθό της Βαλτικής Θάλασσας, αεροδρόμια που παραλύουν από κυβερνοεπιθέσεις και εισβολές drones, μυστηριώδεις εκρήξεις και στοχευμένες δολοφονίες, «σμήνη» από bots προπαγάνδας που επιχειρούν να επηρεάσουν εκλογές: καθεμία από αυτές τις ενέργειες ξεχωριστά δεν συνιστά αιτία πολέμου. Ολες μαζί, όμως, συγκροτούν μια νέα και επικίνδυνη πραγματικότητα.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διεξάγει μια εκστρατεία που στόχο έχει να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη χωρίς να φτάσει στο κατώφλι της ανοιχτής σύγκρουσης. «Δεν βρισκόμαστε σε πόλεμο», δήλωσε χαρακτηριστικά αυτήν την εβδομάδα ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς. «Αλλά δεν βρισκόμαστε, πλέον, ούτε σε ειρήνη».
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν γνωρίζει ότι δεν μπορεί να νικήσει το ΝΑΤΟ σε μια άμεση και ευθεία σύγκρουση, όμως με βάση όλα αυτά που έχει πει και έχει γράψει μέχρι σήμερα επιθυμεί κάτι περισσότερο από το να προκαλεί απλώς αναστάτωση. Σύμφωνα με όσα αναφέρει σε σχετική ανάλυσή του το περιοδικό Economist, ο Ρώσος ηγέτης προσπαθεί να επιτύχει τρεις στόχους.
Πρώτος στόχος η ενότητα του ΝΑΤΟ
Ο Ρώσος πρόεδρος θέλει να διαρρήξει την ενότητα του ΝΑΤΟ. Σκοπός του είναι να καλλιεργήσει αμφιβολίες μεταξύ των Ευρωπαίων και, ιδίως, να αμφισβητήσει τη δέσμευση των ΗΠΑ υπέρ της συμμαχικής ασφάλειας. Θέλει να δημιουργήσει αμφιβολίες αναφορικά με το Αρθρο 5 -που εκλαμβάνει την επίθεση σε ένα μέλος της Συμμαχίας ως επίθεση σε όλα- και τελικά να απομακρύνει την Αμερική από την Ευρώπη. «Το ΝΑΤΟ», όμως, έχει επανειλημμένα δηλώσει ο Πούτιν, «θέλει να διαμελίσει τη Ρωσία» και, ως εκ τούτου, κατά την οπτική του, αυτό θα πρέπει να καταστραφεί εκ των έσω.
Στις αρχές του 21ου αιώνα η Αμερική ήταν ισχυρότερη από εχθρούς και φίλους μαζί. Σύμφωνα με την ανάλυση του Economist, ωστόσο, η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001 παρέσυρε την Αμερική στο να εκτεθεί υπερβολικά στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, προκαλώντας παράλληλα αντιδράσεις εντός των αμερικανικών συνόρων σε σχέση με τις επιλογές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Οι ηγέτες της Κίνας ονειρεύονται τώρα μια παρόμοια αμερικανική αποχώρηση από την Ανατολική Ασία. Γι’ αυτό και ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επιχειρεί να κάνει την Ταϊβάν να νιώσει ευάλωτη – και για να σπείρει αμφιβολίες σχετικά με τη δέσμευση της Αμερικής προς τους ασιατικούς της εταίρους. Με την αδιαφορία του, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει να διευκολύνει το έργο του Σι, σύμφωνα με τον Economist.
Το ίδιο ισχύει και στην Ευρώπη. Η αντίδραση του Τραμπ στην εισβολή με drones στην Πολωνία ήταν να πει ότι «θα μπορούσε να ήταν λάθος», παρότι επιβαλλόταν επίδειξη αλληλεγγύης. Δεν είναι δύσκολο να συνδέσει κανείς αυτά τα λόγια με την παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας από τρία μαχητικά MiG-31 δέκα ημέρες αργότερα. Ο Ντόναλντ Τραμπ πρέπει να υπογραμμίσει τη δέσμευσή του για στρατιωτική δράση στην Ευρώπη, εφόσον αυτό καταστεί αναγκαίο, γράφει ο Economist.
Δεύτερος στόχος η Πολωνία
Ο δεύτερος στόχος του κ. Πούτιν έχει να κάνει με την Ουκρανία. Η θερινή του επίθεση απέτυχε, και τώρα επιχειρεί να αυξήσει το κόστος για τις ευρωπαϊκές χώρες που στηρίζουν τον ουκρανικό στρατό. Στο επίκεντρο των ρωσικών προκλήσεων βρίσκονται τα κράτη που αποτελούν τους πιο ισχυρούς υποστηρικτές του Κιέβου. Η Πολωνία, η Εσθονία και η Δανία έχουν δεχθεί εισβολές drones, παρεμβολές GPS και σαμποτάζ. Η Γερμανία έχει αντιμετωπίσει κυβερνοεπιθέσεις σε αμυντικές και εφοδιαστικές της εταιρείες. Η Μολδαβία και η Ρουμανία, ως χώρες πρώτης γραμμής, είδαν τις εκλογές τους να γίνονται στόχος προπαγάνδας – ανεπιτυχώς και στις δύο περιπτώσεις, γεγονός που δείχνει ότι ο Πούτιν δεν καταφέρνει πάντα να πετύχει τον σκοπό του. Το μήνυμά του προς τους ψηφοφόρους και τους πολιτικούς είναι σαφές: αντί να στέλνετε όπλα στην Ουκρανία, επικεντρωθείτε στο να κατευνάσετε τη Ρωσία ή να υπερασπιστείτε τους εαυτούς σας.
Τρίτος στόχος οι κλασικές φιλελεύθερες δημοκρατίες
Η τρίτη εξήγηση για αυτήν την εκστρατεία είναι βαθύτερη και παλαιότερη. Ο Πούτιν απεχθάνεται τις κλασικές φιλελεύθερες δημοκρατίες, των οποίων ο πλούτος και η ανθεκτικότητα αναδεικνύουν τις αποτυχίες του και την καταπίεσή του. Οι χώρες αυτές τον ξεπερνούν οικονομικά. Το ΑΕΠ της Ρωσίας είναι μικρότερο από της Ιταλίας, παρότι ο πληθυσμός της είναι υπερδιπλάσιος. Οσο περισσότερο μπορεί να σπείρει διχόνοια και σύγχυση στη Δύση τόσο πιο ισχυρός φαίνεται. Οσο περισσότερο μπορεί να απονομιμοποιήσει τις κεντρώες κυβερνήσεις τόσο περισσότερο θα ωφεληθούν οι λαϊκιστές εθνικιστές που μοιράζονται τη δυσπιστία του απέναντι σε μια ενωμένη Ευρώπη.
Η αντίδραση των συμμάχων
Τι πρέπει να κάνουν οι σύμμαχοι; Σύμφωνα με τον Economist, πρώτα απ’ όλα να αποκαλύπτουν τα πάντα. Ο πειρασμός είναι να αγνοούνται μικρές προκλήσεις ή, ελλείψει αποδείξεων για την ευθύνη της Ρωσίας, να αποφεύγονται οι κατηγορίες. Ομως, το να αγνοείς την «γκρίζα ζώνη» ισοδυναμεί με το να την παραχωρείς. Και όταν παραχωρείται, επεκτείνεται. Σαμποτάζ, κυβερνοεπιθέσεις, εκλογικές παρεμβάσεις: καθεμία από αυτές τις προκλήσεις πρέπει να αποδίδεται και να δημοσιοποιείται άμεσα, με στοιχεία. Αυτό αφαιρεί από τη Ρωσία την εύλογη δυνατότητα άρνησης και ενημερώνει τους δυτικούς ψηφοφόρους ότι είναι οι στόχοι μιας συστηματικής εκστρατείας.
Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Eνωση πρέπει επίσης να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους. Oι Ευρωπαίοι οφείλουν να θωρακίσουν τις στρατιωτικές τους άμυνες. Οι περιπολίες στη Βαλτική Θάλασσα πρέπει να είναι συνεχείς. Xρειάζονται περισσότεροι αισθητήρες. Η Ευρώπη χρειάζεται να βρει φθηνούς τρόπους για να αναχαιτίζει τα drones που η Ρωσία κατασκευάζει κατά δεκάδες χιλιάδες. Η απογείωση F-35 και η χρήση πυραύλων που κοστίζουν εκατομμύρια δολάρια ενάντια σε drones αξίας λίγων χιλιάδων θα εξαντλήσουν σύντομα τις άμυνες της Ευρώπης, αφήνοντάς την εκτεθειμένη.
Τέλος, η Συμμαχία πρέπει να επιβάλει πιο ξεκάθαρες κυρώσεις. Η εισβολή από drones θα πρέπει να ενεργοποιεί άμεσα κυρώσεις σε προμηθευτές και εικονικές εταιρείες. Οι κυβερνοεπιθέσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με κυβερνο-αντίμετρα. Εφτασε η ώρα τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Ουκρανίας, η οποία στην πραγματικότητα είναι και η άμυνα της Ευρώπης. Και ναι, αυτή η άμυνα μπορεί να σημαίνει την κατάρριψη ενός πολεμικού αεροσκάφους που συνιστά απειλή για ανθρώπινες ζωές ή για περιουσία, όπως σημειώνει ο Economist. Οι διστακτικοί φοβούνται την κλιμάκωση, όμως η άρνηση δράσης απειλεί με μια διαφορετική μορφή κλιμάκωσης. Εάν η Ρωσία πιστέψει ότι μπορεί συνεχώς να ξεφεύγει, κάποια μέρα μπορεί να συμβεί κάτι πραγματικά επικίνδυνο – όπως ο Πούτιν να καταλάβει μια λωρίδα εδάφους στην εσθονική πλευρά των συνόρων, μια πόλη γεμάτη ρωσόφωνους, τα δικαιώματα των οποίων η Ρωσία προσποιείται ότι υπερασπίζεται.
Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ πάντως παραμένει ένας αβέβαιος σύμμαχος. Φέτος διαμηνύει ότι στηρίζει το ΝΑΤΟ, ωστόσο πέρυσι είχε αναφέρει ότι θα «ενθάρρυνε τη Ρωσία να κάνει ό,τι θέλει» απέναντι στα μέλη της Συμμαχίας που δεν πληρώνουν αρκετά.
