Του Απόστολου Κουρουπάκη
Άρχισαν από σήμερα Δευτέρα οι εργασίες μετακίνησης του Κρατικού Αρχείου στο νέο κτήριο, στη λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στην Έγκωμη. Η απόφαση για μετακίνηση του Κρατικού Αρχείου υπενθυμίζεται ότι είχε ληφθεί από την προηγούμενη ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, επί υπουργίας Έμιλης Γιολίτη, μετά από αγαστή συνεργασία με τη νέα διοίκηση του Αρχείου.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» οι εργασίες μετακίνησης του Κρατικού Αρχείου από τα Δημόσια Έργα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές του επόμενου μήνα, οπότε και θα είναι έτοιμο να υποδεχθεί στους νέους χώρους του τους ερευνητές. Όπως ενημερώνει το Κρατικό Αρχείο από τις 18 Οκτωβρίου και για ορισμένες ημέρες, οι τηλεφωνικές γραμμές και το τηλεομοιότυπο δεν θα λειτουργούν και για οποιαδήποτε επείγουσα ανάγκη για επικοινωνία με το Κρατικό Αρχείο, το κοινό μπορεί να απευθύνεται ηλεκτρονικά στη διεύθυνση statearchives@sa.mjpo.gov.cy.
Το νέο κτήριο
Το κτήριο, το οποίο παραχωρήθηκε στο Κρατικό Αρχείο από την ΚΕΔΙΠΕΣ, έχει μέγεθος περίπου 1000 τετρ. μ., διαθέτει χώρους στάθμευσης και υπόγειο χώρο, που μελλοντικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως αρχειοφυλάκιο, και μεγάλους γραφειακούς χώρους, καθώς και άνετους χώρους που θα διαμορφωθούν κατάλληλα για να αξιοποιηθούν ως αναγνωστήριο. Είναι πολύ σημαντικό ότι πλέον αυξάνονται οι θέσεις ερευνητών και μελετητών, αφού το νέο αναγνωστήριο εκτός του ότι θα έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί περισσότερα άτομα, ταυτόχρονα, θα είναι και πιο φιλικό και λειτουργικό προς όσους/ες το επισκέπτονται για διεξαγωγή της έρευνάς τους, π.χ. στον χώρο θα τοποθετηθούν όλα τα Μητρώα, προκειμένου οι ερευνητές/τριες να έχουν άμεση πρόσβαση προς διευκόλυνσή τους.
Επόμενο στοίχημα της διοίκησης του Κρατικού Αρχείου είναι και η κατασκευή σύγχρονου αρχειοστασίου, το οποίο είχε δρομολογηθεί από την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, ωστόσο με την αλλαγή στο τιμόνι, οι διαδικασίες πάγωσαν, με το κονδύλι που είχε εξασφαλιστεί να φεύγει τελικά από τον προϋπολογισμό. Επίσης, για να λειτουργήσει το Κρατικό Αρχείο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς εξυπηρέτηση των σκοπών του θα πρέπει να ενισχυθεί και από το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό. Σήμερα το περιορισμένο, σε αριθμό, προσωπικό του, εκτός από την εξυπηρέτηση των ερευνητών, σε καθημερινή βάση επισκέπτεται υπηρεσίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα, αλλά και ιδιώτες, σε όλη την Κύπρο, με στόχο τον εντοπισμό και διάσωση αρχείων με διοικητική και ιστορική αξία.
Για το 2021 στον προϋπολογισμό του υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως είχαν προβλεφθεί €1,17 εκατ. για το Κρατικό Αρχείο.
Ιστορία του Κρατικού Αρχείου
Το Κρατικό Αρχείο άρχισε τη λειτουργία του ως Δημόσιο Αρχείο Κύπρου, τον Νοέμβριο του 1978. Ο ιδρυτικός νόμος ο «Περί Δημόσιου Αρχείου Νόμος» (40/1972) είχε ψηφιστεί το 1972 και ανέφερε ότι ως αρχεία εννοούνταν: «άπαντα τα έγγραφα δημοσίας φύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας και οιουδήποτε οργάνου ή αρχής ταύτης» και συνέχιζε ο ιδρυτικός νόμος «καθιδρύεται Δημόσιον Αρχείον, εν τω οποίω θα κατατίθενται και φυλάττωνται κατά τον καθωρισμένον τρόπον άπαντα τα αρχεία». Η τουρκική εισβολή και τα γεγονότα που ακολούθησαν επιβράδυναν τις διαδικασίες έναρξης λειτουργίας, έως το 1976, οπότε ανώτερος λειτουργός των Βρετανικών Εθνικών Αρχείων επισκέφθηκε την Κύπρο, κάνοντας σχετικές εισηγήσεις. Το 1978 το Δημόσιο Αρχείο λειτούργησε ως μέρος της διοίκησης του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με προσωπικό τέσσερα άτομα. Το 1991, με τον νόμο 208/1991 το Δημόσιο Αρχείο μετονομάστηκε σε Κρατικό Αρχείο και έκτοτε στα αρχειοφυλάκιά του φυλάσσεται μέρος της ιστορικής μνήμης της Κύπρου. Τα αρχεία που φυλάσσονται στο Κρατικό Αρχείο ξεπερνούν τα 16 χιλιόμετρα μήκους ραφιών, και περιλαμβάνουν έγγραφα τόσο της αποικιακής περιόδου, όσο και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όλα τα αρχεία συντηρούνται με σύγχρονα μέσα από τη Μονάδα Συντήρησης, και γίνεται με προληπτική είτε με επεμβατική συντήρηση. Σημαντική είναι και η δουλειά που γίνεται από το Εργαστήριο Ψηφιοποίησης, το οποίο ψηφιοποιεί χιλιάδες αρχειακά αντικείμενα, τόσο για σκοπούς προστασίας των εγγράφων, αλλά και για την ευχερέστερη χρήση και πρόσβαση από τους ερευνητές, αλλά και από άλλες υπηρεσίες της Δημοκρατίας. Σημειωτέον ότι το Κρατικό Αρχείο έχει αγοράσει αρχειακές σειρές που αφορούν την Κύπρο από το Κρατικό Αρχείο της Βενετίας και τα Βρετανικά Αρχεία. Οι σειρές αυτές διατίθενται στους ερευνητές σε ψηφιακή μορφή.
