Του Απόστολου Τομαρά
Αναταράξεις προκαλεί η επίσημη ανακοίνωση, από πλευράς κυβέρνησης της συμφωνίας με την κοινοπραξία του «Αφροδίτη», Noble, Shell, Delek, με την οποία, μεταξύ άλλων, διαφοροποιούνται τα ποσοστά των μεριδίων επί του κοιτάσματος Κυπριακής Δημοκρατίας και εταιρειών. Η αναφορά του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Λακκοτρύπη για έσοδα 9,4 δισ. ευρώ για περίοδο 18 ετών, αποτελεί τη μια όψη του νομίσματος. Η άλλη έχει να κάνει με τη γνωστοποίηση πως η συμφωνία θα επιφέρει μειώσεις στα έσοδα της Κυπριακής Δημοκρατίας τα οποία προσδιορίζονται στα 850 εκατ. δολάρια. Μια εξέλιξη αρνητική αν ληφθούν υπόψη, απόψεις τεχνοκρατών το προηγούμενο διάστημα με τις οποίες διατύπωναν σειρά ερωτημάτων για το αίτημα αναπροσαρμογής του Συμβολαίου Αναλογικού Καταμερισμού που είχε συμφωνηθεί και υπογραφεί το 2008, καθώς και τη στάση της κυβερνητικής πλευράς.
Τα ερωτήματα
Ο βασικός προβληματισμός που εκφράζεται από τότε που οι δυο πλευρές κάθισαν στο ίδιο τραπέζι, έχει να κάνει πρώτα και κύρια αν το αίτημα της κοινοπραξίας είναι δικαιολογημένο ή όχι. Σε γενικές γραμμές η κοινοπραξία του «Αφροδίτη» ζήτησε την διαφοροποίηση των αρχικών μεριδίων με το αιτιολογικό ότι το διεθνές περιβάλλον στο ΦΑ δεν είναι θετικό, επηρεάζοντας τη βιωσιμότητα του έργου. Επί του προκειμένου χαρακτηριστικές είναι οι απόψεις που διατυπώνει ο πρώην πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ. Ο Χαράλαμπος Έλληνας με άρθρο του στην «Κ» από το περασμένο καλοκαίρι, είχε διατυπώσει σειρά ερωτημάτων κυρίως για το σκεπτικό του αιτήματος από πλευράς κοινοπραξίας, εκφράζοντας συνάμα ανησυχία για απώλεια εσόδων που ο ίδιος τα υπολογίζει στα 2 δισ. ευρώ. Στο αιτιολογικό της εταιρείας πως λόγω των χαμηλών τιμών ΦΑ και πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά, η διανομή κερδών δεν είναι ικανοποιητική για τις εταιρείες και δεν ανταποκρίνεται στις επενδύσεις που αναμένονται να κάνουν για την ανάπτυξη του έργου ο κ. Έλληνας υποστηρίζει:
-Η τιμή πετρελαίου τον Οκτώβρη 2008, όταν υπογράφτηκε το Συμβόλαιο Αναλογικού Καταμερισμού (ΣΑΚ), ήταν $72 ανά βαρέλι – ακριβώς όπως και τώρα (καλοκαίρι του 2018).
-Η τιμή φυσικού αερίου στην Ευρώπη (TTF Ολλανδία) ήταν κάπου $10/mmbtu, τώρα (καλοκαίρι 2018) είναι $7,50/mmBTU.
-Το κόστος θαλασσίων κατασκευών είναι περίπου 30% πιο χαμηλό από το 2013, όταν λάμβαναν χώρα οι διαπραγματεύσεις για την ανάπτυξη του «Αφροδίτη».
Με τα δεδομένα αυτά ο κ. Έλληνας κατέληγε στο συμπέρασμα πως «Καμία από αυτές τις παραμέτρους δεν δικαιολογεί αλλαγή ποσοστών διανομής κερδών».
«Αφροδίτη» και Ταμάρ
Μια άλλη παράμετρος της επιχειρηματολογίας του κ. Έλληνα, έχει να κάνει με τη παρουσία της Noble και Delek στην ισραηλινή ΑΟΖ και το Ταμάρ. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η διανομή κερδών είναι παρόμοια όπως στην Κύπρο: 60% στο κράτος – 40% στις εταιρείες (αρχικό συμβόλαιο) ο κ. Έλληνας σημειώνει με νόημα πως οι δυο εταιρείες δεν ζήτησαν παρόμοια αναθεώρηση τους συμβολαίου τους από την ισραηλινή κυβέρνηση. Πέρα από την απώλεια εσόδων για την Κυπριακή Δημοκρατία, ως πιθανότητα τίθεται το ενδεχόμενο και «άλλες εταιρείες, με συμβόλαια στα υπόλοιπα αδειοδοτημένα τεμάχια, να ζητήσουν παρόμοιες τροποποιήσεις στην διανομή κερδών. Σε μια τέτοια περίπτωση οι οικονομικές επιπτώσεις στην Κύπρο θα είναι τεράστιες και ίσως ανέλθουν σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ, μέχρι και €10 δισ., αν οι ανακαλύψεις φυσικού αερίου φτάσουν τα 20 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf), κάτι που είναι πολύ πιθανόν».
Διαψεύδει ο Λακκοτρύπης
Στα όσα υποστηρίζει ο πρώην πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ, τοποθετήθηκε στην «Κ» ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης. «Διαψεύδονται οι Κασσάνδρες και όσοι το τελευταίο διάστημα μιλούσαν για ξεπούλημα και αναφέρονταν σε έσοδα της Δημοκρατίας της τάξης των 50 και 100 εκατ. το χρόνο χωρίς να γνωρίζουν. Πρόκειται για μια πολύ καλή συμφωνία που θα αποφέρει στο κράτος σημαντικά έσοδα της τάξης των 520 εκατ. κατά μέσο όρο τον χρόνο. Ταυτόχρονα η νέα συμφωνία μας εξασφαλίζει αποτελεσματικούς ελέγχους των συμφωνηθέντων που προηγουμένως δεν υπήρχαν». Ο κ Λακκοτρύπης απορρίπτει τη σύγκριση τιμών του πετρελαίου που κάνει ο κ. Έλληνας, υποστηρίζοντας πως ένα έργο της τάξης των 8 δις ευρώ θα επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στην οικονομία του τόπου, ελαχιστοποιώντας τις όποιες πιθανές μειώσεις στα έσοδα. Με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε και τους υπολογισμούς που έχουν γίνει, στο μεσαίο σενάριο καθορισμού των ποσοστών της Δημοκρατίας τα ετήσια έσοδα υπολογίζονται στα 520 εκατ. ευρώ, στο χαμηλό σενάριο στα 366 εκατ. ευρώ το χρόνο και στο υψηλό σενάριο τα έσοδα ανέρχονται σύμφωνα με τους υπολογισμούς, στα 720 εκατ. ευρώ. Θετική είναι η αποτίμηση και σε άλλες αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν επί του συμβολαίου, όπως στο καθορισμό δικλείδων ασφαλείας με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την έναρξη παραγωγής ΦΑ από το «Αφροδίτη»
