ΚΥΠΕ
Σε σημαντική αναθεώρηση προς τα κάτω, κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες, της αύξησης του ΑΕΠ για το 2022, στο 2,7%, σε σύγκριση με 3,6% στις προβλέψεις της τον Δεκέμβριο του 2021, προχώρησε η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ), λόγω και των αρνητικών επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία και των κυρώσεων.
«Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος αναμένεται στις καθαρές εξαγωγές, ενώ η εγχώρια ζήτηση (ιδιωτική κατανάλωση και επενδύσεις) καταγράφουν ανθεκτικότητα λόγω των προδιαγεγραμμένων επενδύσεων, αλλά και τη χρησιμοποίηση μέρους των αποταμιεύσεων, που συσσωρεύθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας», τονίζει για το 2022 η ΚΤΚ, στο Οικονομικό Δελτίο Ιουνίου 2022, που δημοσίευσε την Παρασκευή.
Ταυτόχρονα, η ΚΤΚ προχώρησε σε μικρή υποβάθμιση των προβλέψεων της για το ΑΕΠ το 2023 και το 2024, κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα, έκαστος, λόγω κάποιων μεσοπρόθεσμων επιπτώσεων (scarring effects), με το επίπεδο του ΑΕΠ στο τέλος του 2024 να είναι χαμηλότερο σε σχέση με τις προβλέψεις Δεκεμβρίου 2021.
Συγκεκριμένα, η αύξηση του ΑΕΠ θα ανέλθει στο 3,6% και 3,7% περίπου ετησίως τα έτη 2023-24, αντίστοιχα, προερχόμενη από τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης και από τις καθαρές εξαγωγές για το 2023.
«Η προς τα κάτω αναθεώρηση τα έτη 2023 - 24 είναι μικρή ενόψει της σημαντικής στήριξης στην οικονομική δραστηριότητα που αναμένεται από απορρόφηση κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) της ΕΕ», αναφέρεται στο Οικονομικό Δελτίο της ΚΤΚ.
Προστίθεται ότι η συνεχιζόμενη μεγέθυνση στην ιδιωτική κατανάλωση, που φθάνει στο 2,7% το 2024, στηρίζεται στο μεγαλύτερο βαθμό στην προβλεπόμενη άνοδο του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος από εργασία.
Εξάλλου, η ανεργία αναμένεται να καταγράψει μείωση το 2022 στο 6,9% του εργατικού δυναμικού από 7,5% το 2021, ενώ προβλέπεται πτωτική πορεία τα επόμενα έτη, με την ανεργία να συγκλίνει πιο κοντά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης το 2024 φθάνοντας στο 5,7%.
Ο βαθμός αβεβαιότητας, όπως τονίζει σε εισαγωγική του δήλωση ο Διοικητής της ΚΤΚ Κωνσταντίνος Ηροδότου, «εξακολουθεί να είναι μεγάλος και κάθε σημερινή πρόβλεψη ενδέχεται να διαφοροποιηθεί».
«Δεδομένης της χρονικής στιγμής που ξέσπασε ο πόλεμος, αναμένεται ότι ο οικονομικός αντίκτυπος του πολέμου θα αντικατοπτρίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό στα στοιχεία για τα επόμενα τρίμηνα του 2022», υπογραμμίζει ο κ. Ηροδότου.
Από την άλλη, όπως προσθέτει, «η κυπριακή οικονομία ενδεχομένως να επιδείξει ακόμη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις του πολέμου σε σχέση με τις προβλέψεις Ιουνίου 2022 σε περίπτωση συνέχισης των θετικών εξελίξεων σε σχέση με την καταναλωτική εμπιστοσύνη και τον τουρισμό, όπως αυτές καταδεικνύονται σε πρόσφατους σχετικούς δείκτες».
Αναφέρει επίσης ότι «εξακολουθούν να υπάρχουν παράγοντες που στηρίζουν την οικονομική δραστηριότητα και την ανάκαμψη, όπως η ευρύτερη επαναλειτουργία της κυπριακής οικονομίας μετά την τελευταία οξεία φάση της πανδημίας, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, καθώς και η δυνατότητα στήριξης των ιδιωτικών δαπανών από τις συσσωρευμένες αποταμιεύσεις των νοικοκυριών από την περίοδο της πανδημίας».
Επιπλέον, σημειώνει πως οι μεσοπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές παραμένουν θετικές, υποστηριζόμενες από τα μεγάλα και πολυετή έργα του ιδιωτικού τομέα τα οποία είχαν ήδη ξεκινήσει πριν το ξέσπασμα της πανδημίας καθώς και άλλες επενδύσεις που συνδέονται με τις εκταμιεύσεις από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που ανέρχονται για την Κύπρο την περίοδο 2021-2026 σε €1,2 δισ., €1 δισ. σε επιχορηγήσεις και €200 εκατ. σε δάνεια.
Πληθωρισμός
Αναφορικά με τον πληθωρισμό, η ΚΤΚ αναφέρει ότι οι επικαιροποιημένες προβλέψεις της για τον ΕνΔΤΚ καταγράφουν σημαντική αναθεώρηση προς τα πάνω, ειδικά για το 2022 (4,5 ποσοστιαίες μονάδες) και σε μικρότερο βαθμό τα έτη 2023-24 (1,6 και 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα).
«Αυτό οφείλεται κυρίως στις σημαντικές αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, καθώς και στη διεύρυνση των πληθωριστικών πιέσεων στις κατηγορίες των τροφίμων, των υπηρεσιών και των βιομηχανικών προϊόντων εξαιρουμένης της ενέργειας», σημειώνει.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΚΤΚ, ο εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) αναμένεται να ανέλθει στο 7% το 2022 σε σχέση με 2,3% το 2021, ως αποτέλεσμα κυρίως των κατακόρυφων αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας αλλά και της διεύρυνσης των πληθωριστικών πιέσεων στις κατηγορίες των υπηρεσιών, των τροφίμων και των βιομηχανικών προϊόντων, εξαιρουμένης της ενέργειας λόγω και των προβλημάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Παράλληλα, αναφέρει ότι ο δομικός πληθωρισμός προβλέπεται να ανέλθει στο 4,1% το 2022 σε σχέση με 1,3% το 2021.
Τα έτη 2023 και 2024 ο ΕνΔΤΚ αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 2,8% και στο 1,9%, αντίστοιχα, επηρεαζόμενος από τη σταδιακή διόρθωση στις τιμές της ενέργειας, σύμφωνα με τις υποθέσεις εργασίας για την τιμή του πετρελαίου και των τροφίμων.
Προσθέτει ότι ο δομικός πληθωρισμός προβλέπεται να ανέλθει στο 2,5% και 2,2% το 2023 και 2024, αντίστοιχα, στα πλαίσια και της βαθμιαίας εξομάλυνσης των πληθωριστικών πιέσεων στις άλλες υποκατηγορίες του ΕνΔΤΚ.
Αναφέρει επίσης ότι «οι μικρότερες αναθεωρήσεις που παρατηρούνται τα έτη 2023-24 οφείλονται στην προβλεπόμενη σταδιακή εξομάλυνση των πληθωριστικών πιέσεων, λόγω και της βαθμιαίας διόρθωσης των προβλημάτων συμφόρησης στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις αναμενόμενες μειώσεις των τιμών πετρελαίου».
Ανεργία
Το ποσοστό ανεργίας το 2022 αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς σε περίπου 6,9%, σε σύγκριση με την πρόβλεψη της ΚΤΚ τον Δεκέμβριο του 2021 για ποσοστό ανεργίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ΚΤΚ, η ανεργία αναμένεται να καταγράψει μείωση το 2022, από 7,5% το 2021.
Η ΚΤΚ προβλέπει πτωτική πορεία τα επόμενα έτη, με την ανεργία να συγκλίνει πιο κοντά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης το 2024, φθάνοντας στο 5,7%, λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής ανάκαμψης (εντούτοις μικρότερης σε σχέση με τις προβλέψεις Δεκεμβρίου 2021), αλλά και λόγω της συνεχιζόμενης προσπάθειας των Δημόσιων Υπηρεσιών Απασχόλησης να τοποθετήσουν ανέργους σε κενές θέσεις εργασίας.
«Η μικρή προς τα πάνω αναθεώρηση του ποσοστού ανεργίας σε σχέση με τις προβλέψεις Δεκεμβρίου 2021 συνάδει με τις προσδοκίες μικρού ποσοστού επιχειρήσεων για επίπτωση στο απασχολούμενό τους προσωπικό λόγω του πολέμου, καθώς και τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη του ΑΕΠ», προσθέτει η ΚΤΚ.
Σύμφωνα με τον Διοικητή της ΚΤΚ, «στη αγορά εργασίας, οι συνθήκες υποστηρίζονται κυρίως από τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι αρχικά αναμενόταν λόγω των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία».
Ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό
Στο Οικονομικό Δελτίο Ιουνίου 2022, η ΚΤΚ αναφέρει ότι σχετικά μικρή άνοδος στην ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό προβλέπεται το 2022 κατά 3,2%, σε σχέση με 4,7% το 2021, λόγω του συστήματος αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (ΑΤΑ) που βασίζεται στις τιμές του προηγούμενου έτους και στη συνεχιζόμενη εφαρμογή υφιστάμενων συλλογικών συμβάσεων (ξενοδοχεία, κατασκευές).
Σημειώνει πως τα έτη 2023 και 2024, αναμένονται μεγαλύτερες αυξήσεις κατά 5,8% και 3,7%, αντίστοιχα, αντικατοπτρίζοντας την καταβολή υψηλότερης ΑΤΑ λόγω των πληθωριστικών πιέσεων καθώς και των σχετικά μεγαλύτερων αυξήσεων που αναμένονται σε συλλογικές συμβάσεις λόγω της πορείας των τιμών.
Αναφέρει επίσης ότι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στο δημόσιο τομέα τα έτη 2022 και 2023, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης σταδιακής αποκατάστασης μισθών και συντάξεων, με ολοκλήρωσή της το 2023.
Σύμφωνα με την ΚΤΚ, το 2024 η μεταβολή στην ονομαστική δαπάνη ανά μισθωτό συμπεριλαμβάνει την αύξηση συντελεστών κοινωνικών εισφορών προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) που θα ισχύει για την επόμενη πενταετία.
Τέλος, αναφέρει ότι η συνεχιζόμενη διόρθωση στην αγορά εργασίας, ειδικά και πιο κοντά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης το 2024, δεν οδηγεί σε μηχανισμούς ανατροφοδότησης τιμών-μισθών (wage-price spiral), παρά την ενσωμάτωση υψηλότερων αυξήσεων σε μισθούς.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Όσον αφορά τον εγχώριο τραπεζικό τομέα, ο Διοικητής της ΚΤΚ τονίζει πως οι άμεσες επιπτώσεις του πολέμου δεν φαίνεται να αποτελούν απειλή, καθώς η απευθείας έκθεση του εγχώριου τραπεζικού τομέα έναντι της Ρωσίας και της Ουκρανίας βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα τόσο σε επίπεδο καταθέσεων όσο και στα δάνεια.
Επιπλέον, ο Διοικητής της ΚΤΚ αναφέρει ότι τα ΜΕΔ έχουν μειωθεί κατά 89,8%, από 28,4 δισ. ευρώ το Δεκέμβριο του 2014 σε 2,9 δισ. ευρώ το Μάρτιο του 2022 κυρίως λόγω των ενεργειών που έχουν ληφθεί από τις μεγαλύτερες τράπεζες.
Παρ’ όλ’ αυτά, συνεχίζει, ο δείκτης ΜΕΧ κατά την 31 Μαρτίου 2022 στο 11% παραμένει σημαντικά ψηλότερος από το 1,9%, τον μέσο δείκτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Διοικητής της ΚΤΚ τονίζει πως «είναι σημαντικό όπως εντατικοποιηθούν οι ενέργειες μείωσης των ΜΕΧ των μικρότερων τραπεζών επιδεικνύοντας αντίστοιχη πρόοδο με αυτή των μεγαλύτερων τραπεζών, οι οποίες πρέπει να συνεχίσουν τη θετική πορεία που καταγράφουν στον τομέα αυτό».
Η ικανότητα απορρόφησης ζημιών, όπως αυτή επιμετρείται με το δείκτη Κοινών Μετοχών Κατηγορίας 1 (CET1 Ratio), ήταν στο 17,2% τον Μάρτιο του 2022, επίπεδο υψηλότερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανερχόταν στο 15,2%.
«Ο κυπριακός τραπεζικός τομέας διαθέτει από τις πιο ισχυρές θέσεις ρευστότητας στο ευρωπαϊκό στερέωμα, με τον δείκτη κάλυψης ρευστότητας να ανέρχεται στο 305% τον Μάρτιο του 2022, σχεδόν διπλάσιος από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι 175%», υπογραμμίζει.
Σύμφωνα με τον Διοικητή της ΚΤΚ, «παρόλο που οι επιπτώσεις της πανδημίας στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών δεν ήταν τόσο έντονες όσο αρχικά αναμενόταν, κυρίως λόγω των άμεσων μέτρων που λήφθηκαν έγκαιρα από την ΚΤΚ και την ΕΚΤ καθώς και των δημοσιονομικών μέτρων που έχουν παρασχεθεί από το κράτος, είναι ακόμη νωρίς για να αποκλειστεί η πιθανότητα επιδείνωσης της ποιότητας του ενεργητικού των τραπεζών, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τις δυσμενείς οικονομικές εξελίξεις ένεκα της γεωπολιτικής κρίσης».
Αξιολόγηση κινδύνων απόκλισης από το βασικό σενάριο
Σύμφωνα με το Οικονομικό Δελτίο Ιουνίου 2022 της ΚΤΚ, "οι κίνδυνοι απόκλισης των προβλέψεων του ΑΕΠ από το βασικό σενάριο για τα έτη 2022-24 αξιολογούνται συνολικά ως προς τα κάτω".
«Καθοδικοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν δυσμενέστερες από τις αναμενόμενες προοπτικές σε σχέση με τις εξαγωγές μη τουριστικών υπηρεσιών, υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές πετρελαίου και παρατεταμένες και/ή μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες επιδράσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού», προσθέτει.
Σε εγχώριο επίπεδο, σύμφωνα με την ΚΤΚ, περιλαμβάνουν αυστηρότερες από τις προβλεπόμενες συνθήκες χρηματοδότησης, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν την εγχώρια ζήτηση. Ανοδικοί κίνδυνοι συνδέονται με υψηλότερη από την αναμενόμενη επίπτωση από απορρόφηση διαθέσιμων κονδυλίων για επενδύσεις από το ΤΑΑ, καθώς και μεγαλύτερη από την αναμενόμενη επίδραση στην ιδιωτική κατανάλωση από πραγματοποίηση δαπανών που αναβλήθηκαν λόγω της πανδημίας («συμπιεσμένη ζήτηση») σε συνάρτηση με χαμηλότερο από το αναμενόμενο ποσοστό αποταμίευσης.
Επιπρόσθετα, αναφέρει ότι συνδέονται με υψηλότερες από τις προβλεπόμενες επιδόσεις στον τομέα του τουρισμού, λόγω και της λειτουργίας του καζίνου-θερέτρου.
Σε σχέση με τους κινδύνους για τον πληθωρισμό (ΕνΔΤΚ) για τα έτη 2022-24, η ΚΤΚ τους αξιολογεί "συνολικά προς τα πάνω".
"Ανοδικοί κίνδυνοι προέρχονται κυρίως από υψηλότερες από τις αναμενόμενες τιμές πετρελαίου καθώς και παρατεταμένων και/ή μεγαλύτερων από των αναμενόμενων επιδράσεων στις τιμές λόγω προβλημάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού", σημειώνει.
Συνδέονται επίσης με θετικότερη από την αναμενόμενη πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης, λόγω συμπιεσμένης ζήτησης και σε συνάρτηση με χαμηλότερο από το αναμενόμενο ποσοστό αποταμίευσης, καταλήγει η ΚΤΚ.
