Της Μαρίας Ηρακλέους
Ο νέος πρόεδρος του ACTA Χάρης Παπαχαραλάμπους αναφέρεται στην ανάγκη ενίσχυσης του brand name της Κύπρου ως κυπριακός προορισμός και τις ελλείψεις και τις αδυναμίες που αποδυναμώνουν την εικόνα της Κύπρου στις τουριστικές αγορές. Τονίζει ότι η Κύπρος πρέπει να στοχεύσει στο να εξελιχθεί σε ολόχρονο προορισμό αλλά και τα σημεία που πρέπει να ενδυναμωθούν ώστε να μπορεί να προσελκύσει ποιοτικό τουρισμό. Εκτιμά δε ότι η παρούσα χρονιά θα κινηθεί στα επίπεδα του 2023.
-Ποιες προτεραιότητές σας έχετε θέσει ως ο νέος πρόεδρος του συνδέσμου;
-Η προτεραιότητά μας είναι η προστασία του τουρισμού και των πελατών μας και βεβαίως των συμφερόντων των μελών μας καθώς και το να εδραιώσουμε τον ρόλο του συνδέσμου μας. Σε αυτό το πλαίσιο, στην τελευταία ετήσια γενική συνέλευση η οποία ήταν και καταστατική, προχωρήσαμε και σε αλλαγή του ονόματος –ο Σύνδεσμος Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου έγινε Σύνδεσμος Ταξιδιωτικών και Τουριστικών Πρακτόρων Κύπρου. Αυτό προέκυψε γιατί αντιληφθήκαμε ότι πολύς κόσμος ακόμα και μέσα στους διάφορους οργανισμούς με τους οποίους συνεργαζόμαστε, αντιλαμβάνονταν τον ρόλο του ACTA κάπως λανθασμένα. Δεν γινόταν αντιληπτό ότι πέρα των ταξιδιωτικών γραφείων που ασχολούνται με τον εξερχόμενο τουρισμό ο σύνδεσμος απαρτίζεται και από τα τουριστικά γραφεία εισερχόμενου τουρισμού τα οποία ουσιαστικά αντιπροσωπεύουν τους ξένους διοργανωτές ταξιδίων (tour operators). Στη βάση συγκεκριμένης νομοθεσίας όλοι οι οργανωτές ταξιδίων οφείλουν να έχουν αντιπρόσωπο στην Κύπρο. Ως εκ τούτου, η πλειοψηφία των τουριστών που έρχονται στην Κύπρο αυτή τη στιγμή, είναι μέσω των μελών του συνδέσμου. Καθώς τα νούμερα είναι ως ένα βαθμό διφορούμενα, ο σύνδεσμος έχει εκπονήσει έρευνα με την οποία μεταξύ άλλων θα επιμετρηθεί και η σχετική συνδρομή πιο συγκεκριμένα. Τα αποτελέσματα αναμένονται στις επόμενες τρεις εβδομάδες και θα δοθούν σε όλους τους αρμόδιους φορείς και ακολούθως θα ανακοινωθούν.
-Η έρευνα θα δώσει και πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πόσοι έρχονται οργανωμένα και τον αριθμό των μεμονωμένων τουριστών;
-Το οργανωμένο ταξίδι σήμερα έχει διαφοροποιηθεί πολύ σε σχέση με τα τελευταία 15 χρόνια. Με βάση τη νομοθεσία, οργανωμένο ταξίδι θεωρείται η κράτηση δύο υπηρεσιών –π.χ. εισιτηρίου και διαμονής– σε περίοδο 24 ωρών από ταξιδιωτικό γραφείο είτε ηλεκτρονικά, είτε με φυσική παρουσία, είτε διά αλληλογραφίας είτε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Άρα σαφώς έχει αλλάξει ο τρόπος που πωλούνται τα πακέτα σε πολλές χώρες αλλά δεν έχει αλλάξει η ουσία. Άποψή μας είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία του τουρισμού της χώρας έρχεται μέσω διοργανωτών ταξιδίων, απλώς το μοντέλο και οι τρόποι διανομής έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα με λιγότερη φυσική παρουσία και περισσότερες κρατήσεις ηλεκτρονικά. Ο ρόλος όμως του ταξιδιωτικού γραφείου δεν έχει αλλάξει και το γεγονός ότι κάποιος κλείνει διαδικτυακά δεν σημαίνει ότι δεν κλείνει πακέτο.
-Πώς ορίζετε λοιπόν τον μεμονωμένο τουρίστα;
-Είναι ένα θέμα που έχουμε συζητήσει κατ’ επανάληψη και έχουμε ζητήσει να καθοριστεί ο όρος μεμονωμένος ούτως ώστε, αν μη τι άλλο, να έχουμε όλοι τον ίδιο παρονομαστή και να ξέρουμε για τι μιλούμε. Για εμάς ο μεμονωμένος τουρίστας είναι αυτός που κάνει απευθείας την κράτησή του με το ξενοδοχείο. Αν κλείσεις εισιτήριο μέσω μιας ιστοσελίδας και ταυτόχρονα κλείσεις και ξενοδοχείο από τον ίδιο προμηθευτή, αυτόματα γίνεται πακέτο.
-Για να γίνει ο τουρισμός μας πιο βιώσιμος, χρειαζόμαστε τουρίστες που δεν θα θέλουν να μείνουν μόνο μέσα στο ξενοδοχείο. Εσείς προωθείτε στα πακέτα σας και δραστηριότητες που μπορεί να κάνει ο τουρίστας;
-Σαφέστατα ο τουριστικός πράκτορας θα οργανώσει και θα προωθήσει εκδρομές και θα επισκεφθεί τον πελάτη στο ξενοδοχείο και θα του προσφέρει πράγματα που μπορεί να κάνει γιατί από εκεί θα βγάλει τα έσοδά του. Ο ACTA είναι ταγμένος να προωθεί τα συμφέροντα των μελών του. Εμείς θεωρούμε ότι τα συμφέροντα των μελών μας συνάδουν με τα συμφέροντα της σωστής ανάπτυξης της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας. Υπάρχουν όμως αρκετά κενά όσον αφορά τους τομείς του εισερχόμενου τουρισμού και αυτή τη στιγμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ανοίξει διαβούλευση για τη διαφοροποίηση της οδηγίας περί οργανωμένων ταξιδίων όσον αφορά τον εξερχόμενο τουρισμό και όλα αυτά είναι πράγματα που ο ACTA παρακολουθεί και συνδράμει μαζί με τους αρμόδιους φορείς εκεί και όπου πρέπει. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με άλλους φορείς της βιομηχανίας, θεωρούμε ότι είναι υποχρέωσή μας να ενημερώνουμε και να προσπαθούμε να έχουμε συμβολή στον στρατηγικό προγραμματισμό της χώρας και στην εφαρμογή του και στην πάταξη οποιασδήποτε παρανομίας. Διότι υπάρχουν παρανομίες όσον αφορά τον εισερχόμενο και εξερχόμενο τουρισμό από διάφορους, που μπορεί να μην έχουν άδειες ταξιδιωτικών γραφείων και να διοργανώνουν εκδρομές εντός και εκτός Κύπρου ή γάμους, ή ταξίδια κοκ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας αθέμιτος ανταγωνισμός. Όλα αυτά και κάποιες άλλες μας παθογένειες πρέπει να διορθωθούν για να μπορούμε να μιλούμε για ποιότητα. Καλό είναι να προσβλέπουμε και να αναζητούμε τον ποιοτικό τουρισμό, έχουμε όμως και το αντίστοιχο προϊόν;
Ποιοτικό προϊόν
-Δεν το έχουμε;
-Το να αυξάνεις την τιμή δεν σημαίνει απαραίτητα ότι προσελκύεις πιο ποιοτικό τουρισμό, παρότι σαφέστατα υπάρχει μια σχέση. Η ζήτηση είναι πάντοτε μια παράμετρος που εξαρτάται και επηρεάζεται άμεσα από την τιμή και το επίπεδο/ποιότητα της προσφερόμενης υπηρεσίας/προϊόντος/προορισμού όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας στο μυαλό του. Η ποιότητα που προσφέρεται καθορίζει και τη ζήτηση. Είτε μας αρέσει είτε όχι είμαστε σε ανταγωνισμό με πολλούς άλλους προορισμούς και σε κάποιους τομείς δυστυχώς δεν έχουμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει επενδύσεις και από πλευράς κράτους σε υποδομές αλλά και στον ιδιωτικό τομέα για να προσελκύσουμε ή να προσφέρουμε επιπρόσθετο προϊόν και υπηρεσίες, να δείξουμε και την κουλτούρα και τον χαρακτήρα μας. Από την άλλη, είναι αλήθεια ότι ίσως έχουμε ακόμα πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, για να μπορούμε να μιλούμε για πραγματικό ποιοτικό τουρισμό. Κάποια είναι πολύ απλά πράγματα.
Πρώτα από όλα να περάσουμε στον κόσμο κουλτούρα καθαριότητας. Είναι ένα τεράστιο θέμα για τους ξένους. Η πραγματικότητα είναι ότι, ειδικά την υψηλή περίοδο κάποιες περιοχές μας στερούνται της καθαριότητας που θα έπρεπε να υπάρχει, ακόμα και έξω από ξενοδοχεία ή παραλίες μας. Έχει υπάρξει αρκετή πρόοδος, αλλά έχουμε σίγουρα περιθώριο βελτίωσης.
Το θέμα της ηχορύπανσης επίσης, το συζητάμε κάθε χρόνο. Η εγκαθίδρυση Τουριστικής Αστυνομίας, πάγιο αίτημα του συνδέσμου και πολλών άλλων φορέων της βιομηχανίας θα μπορούσε να βοηθήσει πολλούς τομείς, παραμένει όμως μέχρι και σήμερα ανεκπλήρωτη δέσμευση. Υπάρχουν επίσης θέματα ποιότητας που έχουν να κάνουν με την έλλειψη προσωπικού.
Χωρίς ξεναγούς
-Αναφέρεστε στις ελλείψεις σε ξενοδοχειακές μονάδες;
-Σαφώς, αλλά δυστυχώς όχι μόνο. Ελλείψεις σε καταρτισμένο προσωπικό έχουμε και στον τομέα των μεταφορών, καθώς επίσης και έλλειψη ξεναγών σε κάποιες γλώσσες. Εδώ να πω ότι η σχολή ξεναγών είναι κλειστή εδώ και κάποια χρόνια και δεν ξέρουμε ακόμα αν θα ανοίξει το 2024. Ακόμα όμως και αν ανοίξει το 2024, οπότε πρακτικά, στην καλύτερη περίπτωση καινούργιους ξεναγούς θα έχουμε το καλοκαίρι του 2027 εκτός αν μειωθεί η διάρκεια φοίτησης σε 6-12 μήνες. Αντιλαμβάνεστε ότι θέλουμε στρατηγικά να προωθήσουμε εναλλακτικούς τομείς τουρισμού και να παρουσιάζουμε περισσότερα από τη χώρα μας, αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό χωρίς ξεναγούς;
Επιπρόσθετα, όταν υπάρχουν τέτοιοι περιορισμοί, δίνουν χώρο στην παρανομία και σε διοργάνωση εκδρομών από μη εξειδικευμένα άτομα, κάτι που δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό και άμεσα επηρεάζει και την ποιότητα που προσφέρεται. Η νομοθεσία χρήζει επικαιροποίησης π.χ. υπάρχει πρόνοια στον νόμο των ξεναγών (όπως και για τους επαγγελματίες οδηγούς) ότι θα πρέπει να «γνωρίζει πολύ καλά την ελληνική γλώσσα». Ο αριθμός των ξεναγών και οι προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος ξεναγός σήμερα, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της αγοράς και της ζήτησης που αλλάζουν. Είμαστε σε επαφή με τους αρμόδιους φορείς και μελετούμε ορθολογιστικές λύσεις. Είναι λογικό ότι σε κάποιες περιπτώσεις δεν υπάρχει η άμεση λύση καθώς κατά την άποψή μας απαιτείται αλλαγή της νομοθεσίας.
Αδυναμία του brand
-Επενδύει ο τουριστικός τομέας σε νέες αγορές;
-Πάντοτε υπήρχε η προσπάθεια της επένδυσης σε άλλες αγορές. Θεωρητικά, τουλάχιστον. Για παράδειγμα είπαμε πολλές φορές για αύξηση της γερμανικής αγοράς, αλλά η όποια αύξηση σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια ήταν μάλλον αποτέλεσμα προσπαθειών Γερμανών tour operators. Η αλήθεια είναι ότι και ο ιδιωτικός τομέας όταν πρέπει να επενδύσει για το μέλλον ένα σεβαστό ποσοστό του, προτιμά τις γρήγορες και εύκολες λύσεις.
-Είναι θέμα διαφήμισης;
-Μπορεί η διαφήμιση να φέρει 1-2 χρονιές τουρισμό αλλά αν η ποιότητα δεν είναι η αναμενόμενη τότε δεν δυναμώνει το brand μας. Άρα η εικόνα που εκπέμπουμε είναι εξαιρετικά σημαντική και δυστυχώς το brand μας σε αρκετές αγορές είναι αδύνατο, και αυτό καλώς ή κακώς δεν αλλάζει μόνο μέσω της διαφήμισης αλλά χρειάζεται και η συνδρομή από το ίδιο το προϊόν. Δυστυχώς δεν έχουμε καταφέρει να διατηρήσουμε έντονα κάποια στοιχεία και ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα της Κύπρου. Πρέπει και εμείς οι ίδιοι να προσέξουμε. Υποδομές έχουν γίνει σε άλλους τομείς, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να συντηρούνται σωστά. Επίσης, εκτιμώ ότι θα έπρεπε να επικεντρωθούμε σε ένα μικρό αριθμό μορφών εναλλακτικού τουρισμού, στις οποίες μπορούμε να έχουμε ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να μην προσπαθούμε να αναπτύξουμε τα πάντα, γιατί εκ των πραγμάτων ούτε τα κονδύλια υπάρχουν, ούτε οι υποδομές μπορούν να φτιαχτούν σωστά, και το να κάνουμε λίγο απ’ όλα απλώς δεν φέρνει το απαιτούμενο αποτέλεσμα και δεν ενισχύεται το brand.
Για παράδειγμα η Μαγιόρκα, ένα νησί το μισό της ελεύθερης Κύπρου, έχει περίπου 12 εκατ. τουρίστες τον χρόνο. Οι ξενοδοχειακές της μονάδες σε γενικές γραμμές σίγουρα δεν προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες από την Κύπρο, αλλά έχουν καταφέρει να προσελκύσουν εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες την «χαμηλή» περίοδο, για ποδηλασία.
-Τα 4 εκατ. τουριστικών αφίξεων είναι το πικ μας, ή μπορούμε και καλύτερα;
-Προσωπική μου άποψη είναι ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στον χειμερινό τουρισμό ώστε να αυξήσουμε αυτόν τον αριθμό με εναλλακτικές μορφές τουρισμού –αλλά να επικεντρωθούμε σε τρεις, τέσσερις, πέντε τομείς.
-Χειμερινός τουρισμός ή επιμήκυνση;
-Η Κύπρος τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, με τις καιρικές συνθήκες όπως εξελίσσονται, σαφέστατα μπορεί να είναι προορισμός 12 μηνών και προσωπικά θεωρώ ότι αυτός θα έπρεπε να είναι ο στόχος. Είναι δεδομένο ότι δεν θα το πετύχουμε σε όλες μας τις περιοχές σε μια χρονιά. Χρειάζεται όμως ένα στρατηγικό πλάνο που θα συνδυαστεί με αλλαγή προνοιών οι οποίες υπάρχουν και που δυστυχώς προωθούν το κλείσιμο ξενοδοχειακών μονάδων. Η εφαρμογή αυτών των αλλαγών, πρέπει να γίνει σταδιακά, και ανά περιοχή. Επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι ο τουρίστας του χειμώνα δεν έχει καμία σχέση με τον τουρίστα του καλοκαιριού.
Ο τουρίστας του χειμώνα έχει σαφώς μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας και μεγαλύτερο μέσο όρο διαμονής. Θα ψάξει να δει πολύ περισσότερα πράγματα από μια οικογένεια που θα έρθει τον Αύγουστο με σκοπό να απολαύσει τον ήλιο και τη θάλασσα. Τον χειμώνα έρχονται και λόγω καιρού, που είναι καλύτερος από ότι σπίτι τους, αλλά συχνά έχουν και περισσότερη διάθεση να δουν και να κάνουν πράγματα. Αυτός είναι ο τουρίστας του χειμώνα στην πλειοψηφία του.
Εκτιμήσεις για το 2024
-Πώς θεωρείτε ότι θα κινηθεί το 2024;
-Έχω την αίσθηση ότι το 2024 θα είναι πολύ παρόμοιο με το 2023 όσο αφορά απόλυτους αριθμούς αναλόγως και των εξελίξεων. Το κατά κεφαλή ημερήσιο έσοδο θα είναι ελαφρώς αυξημένο λόγω πληθωρισμού και ταυτόχρονα θα δούμε ίσως μια περαιτέρω ελαφριά μείωση στο μέσο όρο διαμονής, επίσης λόγω πληθωρισμού. Φαίνεται ότι σε γενικές γραμμές οι πελάτες έχουν συγκεκριμένο κονδύλι, πολλές φορές είτε θα κατεβούν κατηγορία ξενοδοχείου, είτε δεν θα κλείσουν all inclusive κάτι που το έχουμε δει και το 2023, είτε θα μείνουν μία νύχτα λιγότερη περιορίζοντας κάπως τον προϋπολογισμό. Και αυτές οι τάσεις είναι πανευρωπαϊκές. Το σημαντικό όμως δεν είναι οι αριθμοί που φέρνουμε αλλά το να κάνουμε τους τουρίστες μας πρέσβεις του τουρισμού μας με την επιστροφή τους και θα επιστρέφουν ξανά στο μέλλον.
-Τι ενδείξεις έχετε από τη βιομηχανία για τον εισερχόμενο τουρισμό από το Ισραήλ φέτος;
-Ήδη επηρεάζεται αφού βλέπουμε ότι οργανωμένα σύνολα δεν έχουν επιδείξει ακόμα ενδιαφέρον γιατί δεν ξέρουν πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Έχω όμως την αίσθηση ότι δεν είναι εντελώς χαμένη χρονιά όσον αφορά τον εισερχόμενο τουρισμό από το Ισραήλ. Θεωρώ ότι ναι θα επηρεαστεί, αλλά ο βαθμός επηρεασμού θα εξαρτηθεί από το τις εξελίξεις εκεί, τους επόμενους 2-3 μήνες.
