Του Απόστολου Τομαρά
Η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για τους ευρωπαϊκούς πόρους που διατέθηκαν για το τερματικό στο Βασιλικό στην Κύπρο αλλά και στον ΟΠΕΚΕΠΕ στην Ελλάδα, ενδεχομένως να μην είναι οι μοναδικές περιπτώσεις για τις οποίες τα δυο κράτη μέλη της Ε.Ε. βρίσκονται αυτή την περίοδο στο μάτι του κυκλώνα. Οι έρευνες που διεξάγονται από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και αφορούν πιθανή διαδρομή μαύρου χρήματος για τα κατασκευαστικά έργα στο Βασιλικό, στην περίπτωση της Κύπρου, και διαπιστωμένες παραβιάσεις με αγροτικές επιδοτήσεις, στην περίπτωση της Ελλάδας, όπως προκύπτει, δημιουργούν ντόμινο εξελίξεων που ανοίγουν τη βεντάλια διαχείρισης ευρωπαϊκών κονδυλίων και σε άλλα έργα επιδοτούμενα από την Ε.Ε. Το κλίμα καχυποψίας που έχει δημιουργηθεί έχει αυξήσει τα αντανακλαστικά σε Βρυξέλλες και Λουξεμβούργο, με αποτέλεσμα να επιδεικνύεται η δέουσα προσοχή σε κάθε καταγγελία που υποβάλλεται. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Κρήτης, το οποίο ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) βρίσκεται στον κατάλογο υποδομών της Ε.Ε. από το 2013 όταν εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη-μέλη. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», οι οποίες επιβεβαιώνονται σε Λευκωσία εδώ και αρκετό διάστημα, το αρμόδιο όργανο της Ε.Ε. και για ευρωπαϊκούς πόρους, Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, διενεργεί προκαταρκτική έρευνα για τη διαχείριση της ευρωπαϊκής χορηγίας του έργου ύψους €657 εκατ. Οι έρευνες, αναφέρουν οι πληροφορίες της «Κ», βρίσκονται σε αρχικά στάδια προκειμένου να διαπιστωθεί εάν οι καταγγελίες που έχουν γίνει από Κύπρο και Ελλάδα είναι βάσιμες.
Οι καταγγελίες
Όπως επιβεβαιώνουν στην «Κ» πηγές στην κυπριακή πρωτεύουσα, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στο Λουξεμβούργο έχει ξεκινήσει τη συλλογή στοιχείων από τα αρμόδια τμήματα και υπηρεσίες σε Λευκωσία και Αθήνα. Όπως ανέφεραν πηγές υπό καθεστώς ανωνυμίας, οι έρευνες που πραγματοποιούνται αφορούν την ηλεκτρική διασύνδεση από το 2013, χρονιά κατά την οποία το καλώδιο εγκρίθηκε ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), με Φορέα Υλοποίησης τον EuroAsia Interconnector, μέχρι και τις μέρες μας που στο τιμόνι της ηλεκτρικής διασύνδεσης τέθηκε ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) της Ελλάδας. Όπως πληροφορείται η «Κ», η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στο Λουξεμβούργο έστρεψε την προσοχή της στο ηλεκτρικό καλώδιο μετά από καταγγελίες που έφθασαν κοντά της από Κύπρο και Ελλάδα και αφορούσαν ισχυρισμούς για τη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων και από τον ΑΔΜΗΕ. Οι καταγγελίες προέρχονται από ιδιώτες και αφορούν ευρωπαϊκούς πόρους που έχουν αντληθεί από τον ΑΔΜΗΕ. Στις καταγγελίες υπάρχει ο ισχυρισμός πως κάποιοι τρίτοι, οι οποίοι δεν έχουν στενή σχέση με το έργο, επωφελήθηκαν. Οι καταγγελίες αυτές προέρχονται από τον ελλαδικό χώρο.
Η αντίδραση
Η προκαταρκτική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη πήρε τη μορφή ξεσκονίσματος του έργου μετά και από καταγγελίες που υποβλήθηκαν και από ιδιώτες στην Κύπρο. Μετά τον έλεγχο και το κατά πόσο τα πρόσωπα που υπέβαλαν τις καταγγελίες είναι υπαρκτά, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ξεκίνησε τη λήψη στοιχείων από τις Εθνικές Αρχές των δυο χωρών. Για την ώρα συνεχίζεται ο έλεγχος των καταγγελιών και εφόσον εντοπισθούν στοιχεία θα ξεκινήσει η ποινική έρευνα. Το ζητούμενο για το θεσμικό όργανο της Ε.Ε. είναι να διαφανεί εάν οι πόροι που έχουν αντληθεί από τα ευρωπαϊκά ταμεία έχουν διοχετευθεί αποκλειστικά και μόνο για συμβόλαια του έργου. Στο πνεύμα αυτό θα αξιολογηθούν τα στοιχεία που ζητήθηκαν από κυπριακής πλευράς και αφορούν την περίοδο 2013-2023 που στο τιμόνι του έργου ως Φορέας Υλοποίησης ήταν ο EuroAsia Interconnector. Το δεύτερο κομμάτι αφορά τον ΑΔΜΗΕ ο οποίος ανέλαβε το έργο τον Οκτώβριο του 2023. Με βάση το ιστορικό του έργου ο ΑΔΜΗΕ κατέβαλε στον EuroAsia Interconnector €48,8 εκατ., στην Nexans €82 εκατ., ενώ εκταμίευσε από την ευρωπαϊκή χορηγία των €657 εκατ. €164,5 εκατ. Τα €48,8 εκατ. στη Nexans αφορούν προκαταβολή της σύμβασης για την έρευνα βυθού, τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την πόντιση των καλωδίων για το πρώτο τμήμα που αφορά στην ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου, με συνολικό τίμημα €1,437 δισ. που είχε υπογράψει ο EuroAsia Interconnector, ποσό που μαζί με το τίμημα εξαγοράς διεκδικεί ο ΑΔΜΗΕ να του επιστραφούν από Κύπρο και Ελλάδα.
Το χρονικό του έργου
Η ένταξη του ηλεκτρικού καλωδίου Κύπρου-Κρήτης στον κατάλογο των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος έγινε το 2013 και επαναξιολογήθηκε θετικά το 2015, 2017, 2019 και στις 9 Μαΐου του 2023, επί διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη. Το πρώτο αίτημα για χρηματοδότηση της κατασκευής του τμήματος Κύπρος-Κρήτη από το χρηματοδοτικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Connecting Europe Facility - CEF» υποβλήθηκε τον Μάιο του 2021 από τον «Euroasia Interconnector». Η χορηγία των €657 εκατ. εγκρίθηκε από την Κομισιόν τον Ιανουάριο του 2022, περίοδος κατά την οποία Φορέας Υλοποίησης του έργου συνέχιζε να είναι ο EuroAsia Interconnector.
ΤΟ ΚΑΛΩΔΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ’12 ΕΩΣ ΤΟ ’23
2012: Ίδρυση EuroAsia Interconnector.
2013: Έγκριση από Ε.Ε. ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI).
2013: Χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης έργου έως το 2019.
2019: Αδειοδότηση έργου από Κύπρο.
2019: Νέο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης έως 2025.
2021: Μνημόνιο συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ.
2021: Αίτηση για χρηματοδότηση από Ε.Ε. του τμήματος Κύπρος-Κρήτη.
2021: Ο ΑΔΜΗΕ υπογράφει Επιστολή Προθέσεως (LoI) για technical and operational capacity provider.
2022: Τελετή εγκαινίων του EuroAsia Interconnector.
2022: Έγκριση χρηματοδότησης €100 εκατ. από Υπ. Συμβούλιο.
2023: Η Κομισιόν προειδοποιεί για καθυστερήσεις.
2023: Συστάσεις Προεδρικού σε EuroAsia Interconnector για καθυστερήσεις.
2023: Αίτημα Euroasia Interconnector για αύξηση χρηματοδότησης στο €1,9 δισ.
2023: Έρευνες βυθού από Nexans Norway AS.
2023: Ο ΑΔΜΗΕ αναλαμβάνει Φορέας Υλοποίησης του Έργου.
