Τα τέσσερα ανοικτά μέτωπα του Προέδρου

Την Τετάρτη που πέρασε, ο λογαριασμός της Προεδρίας αναρτούσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα εναρκτήριο βίντεο του Υπουργικού Συμβουλίου, όπου ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης παρουσίαζε στα υπόλοιπα μέλη, τα μέτρα που λήφθηκαν από κάθε υπουργείο ξεχωριστά, για την αποκατάσταση των πληγέντων από τη φονική πυρκαγιά. Για κάποιους ήταν μία κίνηση τυπική που στόχο είχε απλώς την ενημέρωση των υπόλοιπων μελών του σχήματος, οι λάτρεις της σημειολογίας, όμως, διαπίστωσαν την αγωνιώδη ανάγκη του Προέδρου να δείξει προς τα έξω πως έχει τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης, έστω κι αν αυτό συνεπαγόταν παράλληλα το καπέλωμα των αρμόδιων υπουργών. Είχε προηγηθεί η εξαγγελία καθόδου Αμερικανών τεχνοκρατών που θα εντόπιζαν τι πήγε λάθος με την πυρκαγιά με τη δήλωσή του ότι ο ίδιος προσωπικά θα συναντηθεί μαζί τους για να συζητήσουν τα ευρήματα. Κινήσεις οι οποίες έστειλαν το μήνυμα πως το Προεδρικό έστω και αργά αντιλήφθηκε πως η κρίση βγαίνει εκτός ελέγχου και θα πρέπει με κάποιο τρόπο να τύχει διαχείρισης. Μόνο που η κρίση αυτή επαναφέρει στο προσκήνιο και εν πολλοίς ενισχύει τέσσερα ανοικτά μέτωπα του Προέδρου

• Την αίσθηση της ακυβερνησίας που εμπεδώνεται με την πάροδο του χρόνου.
• Την κακή εικόνα.
• Το εμφυλιοπολεμικό κλίμα εντός της κυβέρνησης και την ανασφάλεια των συνεργατών του.
• Τον κίνδυνο πλήρους απομόνωσης.

Ποιο κράτος;

Όσα ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες, με αποκορύφωμα τη συζήτηση που έγινε στη Βουλή την περασμένη Τρίτη, ενίσχυσαν την αίσθηση που εδώ και καιρό συζητείται περί κυβερνητικής ανεπάρκειας. Δεν ήταν μόνο η έλλειψη συντονισμού και η ασυνεννοησία των εμπλεκόμενων μερών που συζητήθηκε εντόνως το περασμένο διάστημα και αποκαλύφθηκε αμέσως μετά τη φωτιά. Ήταν και η δυσκολία της κυβέρνησης, η οποία υποστήριζε κατά τα άλλα πως είναι πιο έτοιμη από ποτέ στο να διαχειριστεί μία τέτοια κρίση, να εξηγήσει ποιος τελικά είναι ο συντονιστής και ποια τα καθήκοντά του.

Η αποκάλυψη ότι ο γενικός συντονιστής βρισκόταν στο εξωτερικό για υπηρεσιακό ταξίδι την κρίσιμη περίοδο, με άδεια, όπως λέγεται, από το Προεδρικό, ενίσχυσε τις αντιδράσεις αλλά και την αίσθηση πως η κυβέρνηση λειτουργεί χωρίς πλάνο και σχεδιασμό. Σε αυτό το περιβάλλον η κίνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας να φέρει στην Κύπρο Αμερικανούς τεχνοκράτες που θα διαπιστώσουν τι πήγε λάθος θεωρήθηκε από κάποιους ένα σωτήριο δώρο από την Αμερικανίδα πρέσβειρα Τζούλι Ντέιβις με την οποία ο Πρόεδρος διατηρεί άριστες σχέσεις. Ο στόχος αυτής της κίνησης ωστόσο ήταν τριπλός από τον Πρόεδρο. Ήθελε να στείλει το μήνυμα πως ο ίδιος δεν είναι διατεθειμένος να σώσει πρόσωπα που ενδεχομένως να έχουν ευθύνη, πως έχει τη διάθεση να διορθώσει ανεπάρκειες του παρελθόντος και σίγουρα να κερδίσει χρόνο, αλλάζοντας λίγο την ατζέντα της επικαιρότητας που επιμένει για απόδοση ευθυνών και παραιτήσεις.

Όσο όμως κι αν η παρουσία ξένων εμπειρογνωμόνων κρίνεται θετική υπάρχουν ερωτήματα που μένουν αναπάντητα και ενδεχομένως να δημιουργήσουν την αίσθηση πως αποτελεί ακόμη ένα επικοινωνιακό τέχνασμα. Για ποιο λόγο για παράδειγμα δεν αξιοποιήθηκε πρώτα και κύρια ο ευρωπαϊκός μηχανισμός RescEU, ο οποίος έχει καλή γνώση του κυπριακού φυσικού περιβάλλοντος και τι διαφορετικό μπορεί να προσφέρει η εμπειρογνωμοσύνη των Αμερικανών. Όλο αυτό έκανε τους πιο καχύποπτους να αναρωτηθούν αν αυτή η απομάκρυνση του RescEU από την εικόνα είναι για να μην αποκαλυφθεί η ολιγωρία της κυβέρνησης στην έκκληση για βοήθεια ή ενδεχόμενες κακές πρακτικές. Σε αντίθεση με τις απόψεις των Αμερικανών που μπορεί να μείνουν στο συρτάρι. Και εδώ βεβαίως προκύπτει το ερώτημα ποιοι είναι οι όροι εντολής των Αμερικανών τεχνοκρατών. Πέραν της τεχνογνωσίας για καλύτερο συντονισμό των εμπλεκόμενων μερών θα αναδείξουν τους υπαίτιους της κρίσης; Και αν το σύστημα χρειάζεται αλλαγές, τότε για ποιο λόγο η κυβέρνηση υποστήριζε με βεβαιότητα ότι η χώρα είναι πιο έτοιμη από ποτέ στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών;

Έρμαιο της εικόνας

Αναμφίβολα, η κυβέρνηση η οποία διένυσε σχεδόν τη μισή της θητεία κινδυνεύει πλέον να μην μπορεί να ανατρέψει την εικόνα που έχει ενισχυθεί περί αστοχίας, κακών πρακτικών και ακυβερνησίας. Το ερώτημα είναι τι μπορεί να κάνει για να αλλάξει την κακή εικόνα. Ο Πρόεδρος προσπάθησε να βγει μπροστά το τελευταίο διάστημα με εξαγγελίες, παρουσίες και με το περιβόητο διάγγελμα, ωστόσο αυτό δεν φαίνεται να καταλαγιάζει την κρίση. Αντιθέτως δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι πλέον και η εικόνα του Προέδρου έχει φθαρεί, με τις παρουσίες και τις τοποθετήσεις του να προκαλούν περισσότερη ζημιά παρά εκτόνωσης της κρίσης. Σε αυτό το πλαίσιο όμως δεν αποκλείεται να δώσει έμφαση σε ζητήματα που ο ίδιος θεωρεί πως είναι το δυνατό του χαρτί, όπως για παράδειγμα η εξωτερική πολιτική. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως κύριος στόχος είναι μια πετυχημένη Προεδρία της Ε.Ε., η οποία ενδεχομένως να ανατρέψει την κακή εικόνα. Καθόλου τυχαία και η σπουδή του να ανακοινώσει λίγο νωρίτερα από ότι ανέμεναν διπλωματικοί κύκλοι το ταξίδι του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν ενόψει της Προεδρίας.

Οι υπουργοί και οι Ιφιγένειες

Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, είναι για ποιο λόγο δεν προχωρά σε ανασχηματισμό, ούτως ώστε να ικανοποιηθεί η απαίτηση απόδοσης ευθυνών αλλά και να δημιουργηθεί τουλάχιστον η αίσθηση της επανεκκίνησης. Όπως έχει αναφέρει και στο παρελθόν η «Κ» ο Πρόεδρος βρίσκεται εδώ και καιρό στην αναζήτηση υπουργών, όμως δεν έχει καταφέρει να βρει τα κατάλληλα πρόσωπα. Και αυτό φαίνεται να συνδέεται με την αίσθηση που έχει επικρατήσει πως η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δεν μπορεί πλέον να ανατρέψει την κακή εικόνα που έχει αποτυπωθεί αλλά και την αίσθηση ότι θα είναι πρόεδρος μιας θητείας. Όλη αυτή η συζήτηση περί ανασχηματισμού που βρίσκεται στο περίμενε, είναι κάτι το οποίο φαίνεται να έχει εξαντλήσει υπουργούς της διακυβέρνησης.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που βρίσκονται συνεχώς σε αναβρασμό αν θα μετατραπούν σε Ιφιγένειες που με τη θυσία τους θα διασώσουν την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Και που βεβαίως δεν τολμούν να εφαρμόσουν πολιτικές μήπως και προκαλέσουν τη δυσφορία του Νίκου Χριστοδουλίδη. Υπάρχουν ωστόσο και οι υπουργοί που θεωρούν πως το δικό τους καλό έργο περνά απαρατήρητο εξαιτίας της κακής επίδοσης άλλων συναδέλφων, οι οποίοι δεν αντικαθίστανται, όπως θα έπρεπε. Αυτή η γκρίνια ενισχύθηκε μετά τη φονική πυρκαγιά και τη μη αποχώρηση εμπλεκόμενων υπουργών από το υπουργικό σχήμα. Την ίδια στιγμή όμως υπάρχουν κι άλλα εσωτερικά μέτωπα που ξεπερνούν την πυρκαγιά. Είναι η σύγκρουση για παράδειγμα του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού με τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου για το πώς πρέπει να τύχει χειρισμού το θέμα με το καλώδιο.

Ο Γιώργος Παπαναστασίου έχει βρεθεί εδώ και καιρό στο πλαίσιο της δυσμένειας, καθώς όπως λέγεται δεν δίνει σαφείς απαντήσεις στον Πρόεδρο, ούτε φαίνεται να έχει προχωρήσει μία σειρά ανοικτών μετώπων στην ενέργεια, οι οποίες θα έδιναν ανάσες στην κυβέρνηση. Ο ίδιος όπως έχει λεχθεί έχει ξεκαθαρίσει πως η παραίτησή του βρίσκεται στο τραπέζι, όπως το ίδιο έχει κάνει και ο Μάκης Κεραυνός. Ο υπουργός Οικονομικών έχει διαφοροποιηθεί κι άλλες φορές, όπως για παράδειγμα στην υπόθεση ΑΤΑ. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως είναι με το ένα πόδι εκτός και πως για τη θέση του προετοιμάζεται η στενή συνεργάτιδα του Νίκου Χριστοδουλίδη και υφυπουργός παρά τω Προέδρω Ειρήνη Πική. Κάποιοι θεωρούν την έντασή του για το καλώδιο ειλικρινή και πως δεν τον ενδιαφέρει να αποχωρήσει. Άλλοι πιστεύουν πως με αυτό τον τρόπο διασφαλίζει την παραμονή του στο πηδάλιο του υπουργείου Οικονομικών καθώς η αποχώρησή του θα συνδεθεί άρρηκτα με το αμφιλεγόμενο κεφάλαιο του καλωδίου.

Πρόεδρος σε αναζήτηση συμμάχων

Πέραν όμως του ποιοι θα βρίσκονται στο υπουργικό σχήμα του Προέδρου, ένα μεγάλο ζήτημα είναι ποιοι πολιτικοί χώροι θα τον στηρίξουν ούτως ώστε όχι μόνο να βγει από την κρίση αλλά και να ολοκληρώσει ομαλά τη θητεία του. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές της «Κ» πριν από την κρίση έγιναν ανεπίσημα βολιδοσκοπήσεις προς τον ΔΗΣΥ για πρόσδεση στο υπουργικό σχήμα με τη συμμετοχή αρκετών υπουργών. Κίνηση που βεβαίως απέρριψε με τον τρόπο της η Πινδάρου. Η πυρκαγιά και ο χειρισμός κλείδωσαν τη θέση του ΔΗΣΥ στην αντιπολίτευση, ενισχύοντας τους αντιπολιτευτικούς τόνους. Την ίδια στιγμή όμως η κρίση επιβεβαίωσε πως τα κόμματα της συγκυβέρνησης δεν είναι διατεθειμένα να βάλουν πλάτη. Ιδιαίτερα το ΔΗΚΟ βρίσκεται σε πίεση ποσοστών και ψηφοφόρων.

Μία πίεση που δεν επιτρέπει πλέον ούτε στην ηγεσία να στηρίζει ένθερμα όπως παλαιότερα την κυβέρνηση, ούτε βεβαίως στα στελέχη που θεωρούν πλέον τη σύνδεση με τους κυβερνώντες ως πολιτική φθορά. Καθόλου τυχαία η απόσταση που κρατούν πρωτοκλασάτα στελέχη του ΔΗΚΟ από την κυβέρνηση ζητώντας απόδοση πολιτικών ευθυνών ή η πρόσφατη αναφορά του βουλευτή ΔΗΠΑ Μιχάλη Γιακουμή για αποχώρηση από την κυβέρνηση. Το ερώτημα που μένει είναι αν η κυβέρνηση εξακολουθεί να ελπίζει στην υπόγεια στήριξη από το ΕΛΑΜ. Αν και πολλοί από τους υποστηρικτές του Νίκου Χριστοδουλίδη στηρίζουν ανοικτά το ΕΛΑΜ, το κόμμα της Ακροδεξιάς φαίνεται επί του παρόντος όχι μόνο να τηρεί αποστάσεις από την κυβέρνηση αλλά να ενισχύει τον αντιπολιτευτικό του ρόλο για το ποια λάθη έγιναν.

Σε αυτό το περιβάλλον θα πρέπει να διαπιστωθεί με ποιο τρόπο ο Πρόεδρος θα βγει από την κρίση και αν μπορεί μέσω των κινήσεών του όχι μόνο να κλείσει τα ανοικτά μέτωπα αλλά να ανατρέψει την εικόνα που εμπεδώνεται περί ακυβερνησίας και ανεπάρκειας.