Kathimerini.com.cy
Το έγγραφο έξι σελίδων που ετοίμασε η ε/κ πλευρά και που εξηγεί την πρόταση της για την αποκεντρωμένη ομοσπονδία έχει στην κατοχή της η «Κ». Σε αυτό παρουσιάζονται λεπτομέρειες προνοιών, γίνεται αναφορά στις αποφάσεις του κοινού ανακοινωθέντος της 11ης Φεβρουαρίου του 2014 και καταγράφονται έξι καθοδηγητικές προτάσεις για την εφαρμογή της υπό την μορφή ερωτημάτων στα οποία η ε/κ πλευρά προσπαθεί να δώσει απαντήσεις. Το εν λόγω έγγραφο, όπως αποκάλυψε τον περασμένο Σεπτέμβριο η «Κ» έχει ήδη αποσταλεί στα Ηνωμένα Έθνη, στην Ε.Ε αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο για μελέτη. Καθόλου τυχαίες άλλωστε και οι αναφορές του Βρετανού Ύπατου Αρμοστή Στίβεν Λίλι κατά την συνέντευξή του τον περασμένο Σεπτέμβριο στην «Κ». Έχει συνταχθεί τον Απρίλιο του 2021, πριν από τη διάσκεψη στη Γενεύη δηλαδή, καθώς στόχος της κυβέρνησης ήταν να καμφθεί η εντύπωση που έχει καλλιεργηθεί στον διεθνή παράγοντα, ότι η ε/κ πλευρά δεν θέλει λύση.
Στόχος της αποκέντρωσης εξουσιών στην επανενωμένη Κύπρο είναι να βελτιωθεί η λειτουργία, η αποτελεσματικότητα χωρίς ωστόσο να θέτει σε κίνδυνο τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας αλλά ούτε να οδηγεί σε μία λύση που θα καταρρεύσει, λόγω των αδιεξόδων και των προβλημάτων. Όπως σημειώνεται η πρόταση στηρίζεται πλήρως στα ψηφίσματα και στις παραμέτρους των Ηνωμένων Εθνών, βασίζεται στο πλαίσιο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας όπως έχει συμφωνηθεί στις συμφωνίες υψηλού επιπέδου το 1977 και το 1979. Η πρόταση όπως σημειώνεται σέβεται πλήρως τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται πλήρως στην θέση των Τ/κ για την αποτελεσματική συμμετοχή.
Οι καθοδηγητικές προτάσεις
Στόχος της εν λόγω πρότασης όπως σημειώνεται είναι να απαντήσει στα εξής ζητήματα:
1. Υπάρχουν ήδη ομοσπονδιακές αρμοδιότητες που θα μπορούσαν να παραχωρηθούν στις ομόσπονδες πολιτείες;
Στόχος κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ήταν να καταγραφεί μία λίστα από ομοσπονδιακές αρμοδιότητες που είναι αναγκαίες για τη λειτουργικότητα του κράτους και για την διασφάλιση της ενότητας και της συνοχής, λαμβάνοντας υπόψη ότι το κατάλοιπο εξουσίας θα μεταφέρεται στις συνιστώντες πολιτείες. Σε αυτό το πλαίσιο κάποιες εξουσίες που βρίσκονται σήμερα στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσαν να μεταφερθούν στις ομόσπονδες πολιτείες.
2. Ποιες εκτελεστικές αρμοδιότητες θα μπορούσαν να παραχωρηθούν στις συνιστώσες πολιτείες;
«Η παραχώρηση εκτελεστικών αρμοδιοτήτων είναι χαρακτηριστικό των ομοσπονδιακών συστημάτων, όπως στην Αυστρία και τη Γερμανία» αναφέρεται στο έγγραφο, υπογραμμίζοντας πως κάτι τέτοιο συμβαίνει σε ζητήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, την δημόσια υγεία, την κοινωνική πρόνοια, την οδική ασφάλεια και επαγγελματικούς συνδέσμους/οργανισμούς. Στην περίπτωση της Κύπρου προτείνεται η εκχώρηση της προστασίας των αρχαιοτήτων, η πολιτιστική κληρονομιά, αδειοδότηση ανασκαφών, η διαχείριση των ταμείων της Ε.Ε, μετεωρολογία και περιβαλλοντική πολιτική περιλαμβανομένων και των κλιματικών αλλαγών. Όπως σημειώνεται η ιδιοκτησία της αρμοδιότητας παραμένει ομοσπονδιακή αλλά εκχωρείται, ενώ υπογραμμίζεται πως μέσα από ένα συμφωνημένο μηχανισμό, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να ανακαλεί εξουσίες.
3. Υπάρχουν εξουσίες που μπορεί να διαγραφούν από τη λίστα γιατί είναι αυτό-επεξηγηματικές;
Βάσει του εγγράφου, δεν υπάρχει στην ουσία αναγκαιότητα να καταγράφονται τα αυτονόητα. Για τα ομοσπονδιακά κτίρια για παράδειγμα είναι δεδομένο πως υπεύθυνη είναι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και γι’ αυτό το λόγο θα μπορούσε να παραλειφθεί.
4. Υπάρχουν αρμοδιότητες που καταγράφονται ως ομοσπονδιακές και θα μπορούσαν να καταγραφούν στο σύνταγμα ή σε ομοσπονδιακούς νόμους;
Το παράδειγμα που καταγράφεται είναι η προστασία του περιβάλλοντος στο Σύνταγμα για το οποίο μπορεί όπως σημειώνεται να εφαρμοστεί καλύτερα από κέντρα λήψης αποφάσεων στις συνιστώσες πολιτείες με την ύπαρξη συντονιστικών μηχανισμών που τόσο η κεντρική κυβέρνηση όσο και τα ομόσπονδα κρατίδια θα μπορούν να συμμετέχουν σε κοινή βάση. Αν δηλαδή για το περιβάλλον η μία πλευρά ευνοεί τους ρύπους και η άλλη όχι, σε κάποια στιγμή θα πρέπει να συντονιστούν και να ακολουθήσουν κοινή πολιτική καθώς από τους ρύπους επηρεάζονται και οι δύο πλευρές και στο τέλος θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο στην Ε.Ε η κεντρική κυβέρνηση. Ο συντονιστικός μηχανισμός είναι καινούργιο στοιχείο, ωστόσο προτείνεται από την ε/κ πλευρά να χρησιμοποιηθεί βάσει του μοντέλου εγγραφής εταιρειών. Η ήδη υπάρχουσα συμφωνία προνοεί πως μπορούν εταιρείες να εγγράφονται στις συνιστώσες πολιτείες, ωστόσο θα υπάρχει και ένα κεντρικό σύστημα όπου οι δύο συνιστώσες πολιτείες θα μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση συμπληρώνοντας έγγραφα και συλλέγοντας και πληροφορίες.
5. Υπάρχουν συγκεκριμένες ευθύνες οι οποίες σε συμφωνία με «την αρχή της μη καταπάτησης» μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των συνιστώσων πολιτειών θα μπορούσαν να οριστούν με τέτοιο τρόπο που η εφαρμογή αυτών των ευθυνών/αρμοδιοτήτων μεταξύ των δύο επιπέδων (κυβέρνηση-συνιστώσων πολιτειών) θα μπορούσε να είναι συμπληρωματική;
Για παράδειγμα έχει συμφωνηθεί πως η ναυτιλία θα είναι αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης. Αυτό ωστόσο μπορεί να έχει ευρύτερη ερμηνεία. Για άλλους υπό-τομείς όπως τα λιμάνια ή οι παράκτιες δραστηριότητες μπορούν να παραχωρηθούν στις συνιστώσες πολιτείες. Αναφορά γίνεται και για τις αρχαιότητες ότι δηλαδή ανήκουν στις αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης ωστόσο θα μπορούσε παράλληλα να αποτελεί ευθύνη των συνιστώσων πολιτειών η διατήρηση και η προστασία αρχαιολογικών μνημείων και η οργάνωση επισκέψεων σε αυτά. Αυτό όπως σημειώνεται μπορεί να καταγράφεται στο Σύνταγμα. Στις προτάσεις της κυβέρνησης περιλαμβάνεται και η διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων που βρίσκονται στην αρμοδιότητα της κεντρικής κυβέρνησης αλλά θα μπορούσε να αποτελεί ευθύνη και των συνιστώντων κρατιδίων η διαχείρισή τους. Στην ουσία, μπορεί να γράφεται μία εξουσία όπως για παράδειγμα η ναυτιλία ότι είναι ομοσπονδιακή αρμοδιότητα αλλά κάποιοι από τους υποτομείς της ναυτιλίας να παραχωρούνται στις συνιστώσες πολιτείες.
6. Μεγάλο πάντως ενδιαφέρον παρουσιάζει στο έγγραφο το ζήτημα των ιδρυμάτων των αρχών και των σωμάτων, τα οποία βάσει της σημερινής δομής του κράτους αγγίζουν τους 144.
Βάσει της πρότασης, μεγάλο κομμάτι από τους 144 μπορεί να είναι ευθύνη των ομόσπονδων πολιτειών. Η πρόταση προνοεί τη δημιουργία τριμελών συντονιστικών σωμάτων (θα ονομάζονται Εθνικές ή Κυπριακές αντιπροσωπείες) με ισότιμη συμμετοχή εκπροσώπων, έναν από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και έναν από κάθε συνιστώσα πολιτεία.
Διαβάστε το ρεπορτάζ της Μαρίνας Οικονομίδου στην έντυπη έκδοση της «Κ».
Γίνετε συνδρομητής της έντυπης έκδοσης στο κινητό σας, με μια εβδομάδα δωρεάν συνδρομή.
