Της Μαρίνας Οικονομίδου
Διάγγελμα με στόχο να εκτονώσει την κρίση που προκλήθηκε από την φονική πυρκαγιά και μετά αποφάσισε να κάνει εκτάκτως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης βλέποντας πως οι αντιδράσεις της κοινωνίας και η οργή όχι μόνο δεν έχει κοπάσει με την πάροδο των ημερών αλλά έχει ενισχυθεί.
Στο διάγγελμα είχε τρεις στόχους:
- Να δείξει έστω και εκ των υστέρων ότι αφουγκράζεται την οργή της κοινωνίας προχωρώντας σε απολογία, αλλά περιορίζοντάς το εκ μέρους της Πολιτείας
- Να παρουσιάσει δώδεκα μέτρα που στόχο έχουν την οικονομική στήριξη των πυρόπληκτων περιοχών ψυχολογική στήριξη, την οικονομική αποκατάσταση των θυμάτων, των περιουσιών και την περιβαλλοντική αποκατάσταση
- Να ανακοινώσει την προετοιμασία εκθέσεων από τα αρμόδια τμήματα για το τι πήγε λάθος και να δημοσιοποιηθούν με την ολοκλήρωσή τους
Δεν απέφυγε δύο σοβαρά λάθη
- Επισκίασε την ουσία του διαγγέλματος με την επικοινωνιακή σκοπιμότητα του να παρουσιάσει τους κοινοτάρχες στο πλευρό του και κατ΄επέκταση ότι τον στηρίζουν
- Δεν προετοίμασε πως είναι έτοιμος να αποδώσει ευθύνες σε ανώτατο επίπεδο καθώς περιορίστηκε σε εκθέσεις τμημάτων
Παρανάλωμα του πυρός
Η αλήθεια βεβαίως είναι πως η διαχείριση της φονικής πυρκαγιάς ήταν λάθος εξαρχής. Πέραν των κακών χειρισμών που κατέδειξαν κακό συντονισμό, ανεπάρκεια, ενδεχομένως ολιγωρία και οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση, ακολούθησε στη συνέχεια ένα πολιτικό και επικοινωνιακό βατερλώ. Το έδαφος καλλιεργήθηκε από τις βαρύγδουπες δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου που προηγήθηκαν τον περασμένο Ιούνιο και που επανήλθαν μετά την πυρκαγιά και που υποστήριζε πως η Κυπριακή Δημοκρατία είναι πιο έτοιμη από ποτέ να αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές. Δηλώσεις που εξόργισαν την κοινωνία και δημιούργησαν την αίσθηση πως υπάρχει μεγάλη διάσταση μεταξύ των έργων και των δηλώσεων της κυβέρνησης. Κυρίως όμως, ήταν όσα ακολούθησαν. Πρόεδρος και Υπουργοί αρνούνταν αρχικά πως είχαν γίνει λάθη, υποστηρίζοντας μάλιστα χωρίς ψυχραιμία πως δεν είναι ώρα για απόδοση ευθυνών. Ακολούθησε ένα αλαλούμ για το ποιος τελικά ήταν ο συντονιστής της κατάστασης, αν έλειπε στην Αυστραλία, με το Προεδρικό να πέφτει σε αντιφάσεις για το ποιος τελικά είχε τις αρμοδιότητες, αν ήταν πολιτικές, επιχειρησιακές, ποιος ήταν ο πολιτικά υπεύθυνος όλου αυτού του συντονισμού και κορυφώθηκε όταν ο υπουργός Δικαιοσύνης χαρακτήρισε ατυχές περιστατικό τον τραγικό θάνατο δύο πολιτών. Νερό στον μύλο έβαλε η εμφάνιση του Διευθυντή του Γραφείου του Προέδρου Βίκτωρα Παπαδόπουλου όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν εξηγήσεις, καταγγέλλοντας τον ΔΗΣΥ για λαϊκισμό με κύριο κίνητρο τον επαναπατρισμό ψήφων για τις βουλευτικές και εξηγώντας στο ΑΚΕΛ πως δεν δικαιούται να μιλά λόγω του Μαρί. Και κορυφώθηκε όταν ξεκίνησε μέσω κοινωνικών μέσων δικτύωσης να παρουσιάζεται πως όλο αυτό αποτελεί ένα οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας ο οποίος δεν ανήκει στο σύστημα. Ήταν συνεπώς μία δύσκολη κατάσταση που έστειλε το μήνυμα πως
- Η κυβέρνηση δεν μπορεί να διαχειριστεί κρίσεις
- Από το πολιτικό προσωπικό λείπει η ενσυναίσθηση και η αντίληψη την ώρα της κρίσης
- Όποτε τελειώνουν τα επιχειρήματα επιστρατεύεται το αφήγημα του λαϊκισμού, των προεκλογικών σκοπιμοτήτων το Μαρί και η συνωμοσιολογία
Η σημειολογία των κοινοταρχών
Την κρίση και την αποτυχία της να τύχει σωστής διαχείρισης αντιλήφθηκαν στο Προεδρικό με αποτέλεσμα να προχωρήσουν στο διάγγελμα. Ο Πρόεδρος μίλησε στους πολίτες έχοντας στο πλευρό του τους κοινοτάρχες των πυρόπληκτων περιοχών. Η εν λόγω κίνηση είχε διπλή ανάγνωση. Ότι ήταν σε μία προσπάθεια να στείλει το μήνυμα πως η κυβέρνηση συμπάσχει σε αυτή τη διαδικασία. Καθόλου τυχαίο ότι ο ίδιος ξεκαθάρισε πως στις δύσκολες στιγμές πρέπει να είμαστε όλοι ενωμένοι, πως υπογράμμισε πως βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στην περιοχή και βίωσε τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των κατοίκων, των πυρόπληκτων αλλά και των εθελοντών. Η δεύτερη ανάγνωση που δίδεται είναι πως ένα διάγγελμα στην καμένη γη, αξιοποιώντας τους κοινοτάρχες, είναι ένα κακής ποιότητας επικοινωνιακό τέχνασμα.
Ένα από τα κύρια λάθη της κρίσης, ήταν το ότι δεν έγινε απολογία εξαρχής. Στο διάγγελμα ο Πρόεδρος απολογήθηκε εκ μέρους της Πολιτείας αφενός για να αλλάξει την αίσθηση μίας κυβέρνησης που δεν αντιλαμβάνεται τον πόνο, αφετέρου τηρώντας με αυτό τον τρόπο και τις ανάλογες αποστάσεις.
Παράλληλα κατέθεσε 12 μέτρα αποκατάστασης των ζημιών. Τα μέτρα ευελπιστεί η κυβέρνηση πως θα εκτονώσουν την κρίση και θα κοπάσουν την οργή δεδομένου ότι αφενός αυτά θα υλοποιηθούν και δεν θα μείνουν στις εξαγγελίες και αφετέρου ότι θα ολοκληρωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι Ιφιγένειες
Την ίδια στιγμή ο Πρόεδρος έχει ανακοινώσει ότι μέχρι το τέλος της βδομάδας όλα τα εμπλεκόμενα Τμήματα θα υποβάλουν πλήρεις εκθέσεις αξιολόγησής του ρόλου και της εμπλοκής τους στην διαχείριση των πυρκαγιών. Αν και το ζήτημα των εκθέσεων θεωρείται ένα σημαντικό μέτρο, ένα ερώτημα είναι ποιος ακριβώς θα αποφασίσει το τι πήγε λάθος; Ο ίδιος ο Πρόεδρος ή θα γίνει ανεξάρτητη έρευνα; Η εν λόγω τοποθέτηση προετοιμάζει πως για την πυρκαγιά οι ευθύνες θα αποδοθούν σε συγκεκριμένους δημοσίους υπαλλήλους για το πως χειρίστηκαν την κατάσταση. Το κύριο ερώτημα είναι αν στο κάδρο ευθυνών θα υπάρχουν και οι υπουργοί που έχουν άλλωστε την πολιτική ευθύνη ή αν η κυβέρνηση θεωρεί πως η κρίση θα εκτονωθεί και η κακή εικόνα που εκπέμπει η κυβέρνηση θα αναθεωρηθεί με την θυσία κάποιων μελών της δημόσιας υπηρεσίας και όχι και με παραίτηση υπουργών.
