Kathimerini.com.cy
ΓΛΩΣΣΟ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
*Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Η προφορά σε μία γλώσσα στις πλείστες περιπτώσεις θεωρείται υποβαθμισμένης σημασίας για αυτό και προτεραιότητα δίνεται σε άλλα επίπεδα της γλώσσας όπως αυτό της μορφολογίας, της σύνταξης ή της σημασιολογίας. Αυτό καθίσταται έκδηλο από τη θέση της φωνολογίας/φωνητικής στις τάξεις διδασκαλίας μιας δεύτερης ή ξένης γλώσσας, όπου το προαναφερθέν γλωσσικό επίπεδο δεν διδάσκεται σχεδόν καθόλου. Η καλλιέργεια της σωστής προφοράς σε μία γλώσσα πέρα από τις κοινωνικές της προεκτάσεις συμβάλλει στην ακριβή επικοινωνία και συνεποκολούθως στην αλληλοκατανόηση των ομιλητών. Η προφορά δεν περιλαμβάνει μόνο ακριβή παραγωγή των φωνημάτων και των φώνων της γλώσσας αλλά και άλλες προσωδιακές («μουσικές») παραμέτρους όπως τον τονισμό που δηλώνει την έμφαση σε συγκεκριμένη συλλαβή ή λέξη (π.χ. κάνω – κανό), το ύψος της φωνής που συμπεριλαμβάνει α) τον επιτονισμό (αυξομειώσεις στο ύψος της φωνής π.χ. για να φανεί κάποιο συναίσθημα όπως θυμός, φόβος) και β) τον τόνο, τις διακυμάνσεις, δηλαδή, στο ύψος της φωνής που σε κάποιες γλώσσες διαφοροποιεί τη σημασία των λέξεων (π.χ. στα μανδαρινικά κινεζικά: [má] = μητέρα ενώ [màá] = άλογο), την ένταση της φωνής (π.χ. δυνατή) και τον χρόνο (διάρκεια συλλαβών, τέμπο, ρυθμός, παύσεις).
Στις 19 Φεβρουαρίου 1989, όλα έδειχναν πως η πτήση 66 του Μπόινγκ 747, που θα μετέφερε εμπορεύματα από τη Σιγκαπούρη στο Χονγκ Κονγκ, θα ήταν μία πτήση ρουτίνας. Αυτό, όμως, έμελλε να διαψευστεί 30 λεπτά αργότερα όταν το αεροπλάνο στο οποίο επέβαιναν 4 άνθρωποι, συντρίφθηκε 12 χιλιόμετρα έξω από τη μαλαισιανή πρωτεύουσα, Κουάλα Λουμπούρ σκοτώνοντας όλους τους επιβαίνοντες. Η συμπερίληψη του συγκεκριμένου μοιραίου ατυχήματος στη γλωσσική μας στήλη έχει να κάνει με το γεγονός ότι το ατύχημα επήλθε μετά από μία γλωσσική παρερμηνεία προφοράς, που πολλοί θα θεωρούσαν ασήμαντη. Ο υπεύθυνος επικοινωνίας του αεροδρομίου έδωσε την εντολή στον κυβερνήτη του αεροσκάφους να κατέβει στα 2400 μέτρα (ακριβείς οδηγίες στα αγγλικά: to descent «two four zero zero»). O πιλότος ερμήνευσε το αριθμητικό «two» ως την πρόθεση «to» με αποτέλεσμα να εκλάβει την οδηγία ως: descent to «four zero zero». Έτσι, κατήλθε στα 400 μέτρα έχοντας ως λογική συνέπεια τη συντριβή του αεροπλάνου.
Παρά το γεγονός ότι οι λέξεις «to» και «two» είναι ομόφωνα, προφέρονται δηλαδή το ίδιο αλλά γράφονται διαφορετικά, εντούτοις η διαφοροποίηση των προσωδιακών χαρακτηριστικών της ομιλίας θα μπορούσε να τα καταστήσει διακριτά ακόμη και στον προφορικό λόγο. Για παράδειγμα, αν ο πιλότος προσλάμβανε τον τονισμό (έμφαση) της λέξης «two» θα ήταν δυνατό να αντιληφθεί ότι πρόκειται για το αριθμητικό και όχι για την πρόθεση από τη στιγμή μάλιστα που τα υπόλοιπα αριθμητικά προφέρονταν κι αυτά με ιδιαίτερη έμφαση στην ομιλία («four», «zero», «zero»).
Οι διαφορές στην προφορά μπορούν να είναι αμελητέες δημιουργώντας άβολες καταστάσεις και μικρο-παρεξηγήσεις μέχρι και μοιραία περαστικά που οδηγούν στον θάνατο όπως στην παραπάνω περίπτωση. Το συμπέρασμα είναι ότι κάθε στοιχείο προφοράς, είτε στο επίπεδο των φθόγγων είτε σε αυτό της προσωδίας, αποτελεί σημαντικό συστατικό της γλώσσας το οποίο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, παράλληλα, και στη διδασκαλία μιας δεύτερης γλώσσας. Μπορεί η πιθανότητα να συντριβεί ένα αεροπλάνο από ένα γλωσσικό ολίσθημα να είναι μικρότερη από αυτή του να κερδίσει κανείς τη λοταρία, ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ως προς την εκμάθηση της προφοράς μιας δεύτερης ή ξένης γλώσσας. Κι αυτό διότι υπάρχουν άλλα οφέλη όπως η αποσόβηση λαθών σε μορφολογικό και συντακτικό, σημασιολογικό επίπεδο, η καλύτερη κατανόηση από τους ομιλητές της ξένης γλώσσας, η μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή, η ακριβέστερη χρήση της γλώσσας κ.ά.
**Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο: Cushing, S. (1995a). Fatal words: Communication clashes and aircraft crashes. Chicago, IL: University of Chicago Press.
*Υποψήφιος Διδάκτορας Αναλ. Προγραμμάτων και Συγκρ. Παιδαγωγικής (Εκπαίδευση, Γλώσσα), Τμήμα Επιστημών Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου
georgiou.georgos@ucy.ac.cy
Ακολουθήστε μας στο Facebook: Γλωσσο-Συναντήσεις
