Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΖΩΗ
Στο ντεμπούτο του, με τίτλο «emory of departure»1987), ο νεαρός πρωταγωνιστής παραδέρνει ανάμεσα σε αυταρχικά και διεφθαρμένα καθεστώτα της Ανατολικής Αφρικής, μέχρι που αποφασίζει να βρει τον εαυτό του και τις αξίες του. Στο «ottie»1990), μια Αφρικανή μετανάστρια στην Αγγλία του ’50 αναζητά την ταυτότητά της με τη βοήθεια των βιβλίων. Και στο πιο πρόσφατο έργο του, το περυσινό «fterlives» ένας νεαρός αναγκάζεται να πολεμήσει την ίδια του τη χώρα στο πλευρό των Γερμανών αποικιοκρατών της. Πώς ακριβώς το έλεγε χθες το μεσημέρι ο γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας; Το φετινό Νομπέλ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Αμπντουλραζάκ Γκούρνα «για την ασυμβίβαστη και συμπονετική διείσδυσή του στις συνέπειες της αποικιοκρατίας και στη μοίρα του πρόσφυγα, στον κόλπο μεταξύ πολιτισμών και ηπείρων»
Γεννημένος το 1948 στη Ζανζιβάρη (μια χώρα που διέθετε κοσμοπολίτικα χαρακτηριστικά αιώνες πριν από τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση), αλλά έχοντας καταγωγή από την Τανζανία, ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα έφυγε για την Αγγλία στα τέλη του ’60, όταν στη γενέτειρά του ξέσπασε μια επανάσταση που δεν καλόβλεπε τους πολίτες με αραβικές ρίζες, όπως ήταν εκείνος και η οικογένειά του. Παρότι η μητρική του γλώσσα ήταν τα σουαχίλι, άρχισε να δοκιμάζει τις λογοτεχνικές του δυνάμεις στα αγγλικά και σύντομα ακολούθησε μια ακαδημαϊκή καριέρα που θα τον οδηγούσε στη θέση του καθηγητή Αγγλικής Γλώσσας και Μεταποικιακής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Στη Ζανζιβάρη κατόρθωσε να επιστρέψει το 1984 για να αποχαιρετήσει τον ετοιμοθάνατο πατέρα του. Δέκα χρόνια αργότερα, το μυθιστόρημά του «aradise»μια ιστορία ενηλικίωσης στην Αφρική του 19ου αιώνα που αντλεί στοιχεία από το Κοράνι και την «Καρδιά του σκότους»του Τζόζεφ Κόνραντ) βρέθηκε στη βραχεία λίστα του Booker, κάνοντάς τον γνωστό παγκοσμίως.
«Στο λογοτεχνικό σύμπαν του Γκούρνα, τα πάντα μετασχηματίζονται –μνήμες, ονόματα, ταυτότητες. Ισως γιατί το εγχείρημά του δεν μπορεί να φτάσει στην ολοκλήρωση με την απόλυτη έννοια. Μια ατέρμονη εξερεύνηση, εμφορούμενη από ένα διανοητικό πάθος, είναι παρούσα σε όλα τα βιβλία του» παρατηρούσε χθες ο πρόεδρος της επιτροπής του βραβείου Νομπέλ, Αντερς Ολσον. Ο ίδιος ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, πέντε χρόνια πριν, έλεγε σε συνέντευξή του ότι δεν του άρεσε ούτε καν η ταμπέλα «συγγραφέας της μεταποικιακής ή/και της παγκόσμιας λογοτεχνίας»–«για την ακρίβεια, δεν ξέρω αν θα κατηγοριοποιούσα τον εαυτό μου σε οτιδήποτε άλλο εκτός από το όνομά μου» δήλωνε.
Λίγο μετά τη χθεσινή βράβευσή του, πάντως, ο Γκούρνα, μόλις ο πέμπτος Αφρικανός συγγραφέας που τιμάται με το βραβείο Νομπέλ (και ο οποίος έμαθε πρώτος τα νέα από ένα τηλεφώνημα της Σουηδικής Ακαδημίας που τον πέτυχε στην κουζίνα του), ήταν απλώς ευχάριστα ξαφνιασμένος: «Ηταν τέτοια η έκπληξη» έλεγε στο BBC, «που έπρεπε να το ακούσω να ανακοινώνεται προτού το πιστέψω»
