Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ
Η κινηματογραφική ταινία είναι το «I Saw the Light». Βαφτισμένη από ένα τραγούδι του Χανκ Γουίλιαμς. «Κάντρι γκόσπελ» τραγούδι, κατά τας (μουσικάς) γραφάς. Το ίδιο που τραγούδησε στην κηδεία του μια πολυπληθής ομάδα σπουδαίων τραγουδιστών. Λες και μεταφέρθηκε στην εκκλησία η συναυλία του, στον δρόμο για την οποία πέθανε την Πρωτοχρονιά του 1953. Ηταν 29 χρόνων. «Αιτία θανάτου: οξεία διαστολή της δεξιάς [καρδιακής] κοιλίας», έγραφε το πιστοποιητικό θανάτου. Η συναυλία δεν ακυρώθηκε. Τα κακά μαντάτα δεν είχαν κυκλοφορήσει. Μόνο όταν οι μουσικοί ξεκίνησαν να τραγουδούν το «I Saw the Light», πίστεψαν οι θεατές πως αυτό που τους είχαν αναγγείλει λίγες στιγμές πριν ήταν αλήθεια. Κι ακολούθησαν κι εκείνοι:
«Είδα το φως, είδα το φως/ Οχι άλλο σκοτάδι, όχι άλλη νύχτα/ Τώρα είμαι τόσο χαρούμενος, καμία λύπη στον ορίζοντα./ Δοξάστε τον Κύριο, είδα το φως».
Αναπαρίστανται κάποια απ’ αυτά στην ταινία. Η οποία είναι φτιαγμένη πάνω στη βιογραφία του θρυλικού τραγουδιστή, στιχουργού και συνθέτη, την οποία έγραψαν ο Κόλιν Εσκοτ, ο Τζορτζ Μέριτ και ο Γουίλιαμ Μακ Χιούεν. Πρωταγωνιστεί ο Τομ Χίντλεστον. Τη γλώσσα που μιλούν τα μάτια του –τόσο βαθιά που μέσα τους χάνεται ο χρόνος· φέρνει το κοίταγμα του Χανκ Γουίλιαμς– δεν τη βλέπουμε όταν πρωτοεμφανίζεται. Εκεί, μέσα στο ημίφως της σκηνής, μιλάει μόνο το τραγούδι:
«Προσπάθησα τόσο σκληρά αγάπη μου να σου δείξω ότι είσαι το κάθε μου όνειρο./ Ωστόσο, φοβάσαι πως κάθε τι που κάνω είναι μια σατανική σκευωρία./ Μια ανάμνηση από το μοναχικό σου παρελθόν μας κρατά τόσο μακριά. / Γιατί δεν μπορώ να ελευθερώσω το γεμάτο αμφιβολίες μυαλό σου και να λιώσω την παγωμένη σου καρδιά;».
«Cold, Cold Heart», ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του ανθρώπου που ενσαρκώνει, τραγουδάει ο πρωταγωνιστής. Μόνος! Τόσο μόνος που θα μπορούσε να κλάψει, όπως τραγουδούσε ο Χανκ Γουίλιαμς σε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του. «Θα ήθελα να τραγουδήσω ένα τραγούδι που είναι μάλλον το πιο θλιμμένο τραγούδι που άκουσα ποτέ», το παρουσίασε ο Ελβις Πρίσλεϊ όταν το τραγούδησε τον Ιανουάριο του 1973 στη Χονολουλού…
«Είδες ποτέ έναν κοκκινολαίμη να κλαίει/ όταν τα φύλλα αρχίζουν να πεθαίνουν;/ Αυτό σημαίνει ότι έχει χάσει τη θέληση του να ζήσει./ Είμαι τόσο μόνος που θα μπορούσα να κλάψω».
Ξανατραγούδησε, τους στίχους του («Σαίξπηρ του Χιλμπίλι») Χανκ, ο Ελβις. «Δεν χρειαζόταν να βιώσω κάτι που βίωσε ο Χανκ για να νιώσω αυτό που τραγουδούσε. Δεν άκουσα ποτέ έναν κοκκινολαίμη να κλαίει, αλλά μπορούσα να το φανταστώ και αυτό με έκανε να λυπάμαι», έγραψε ο Μπομπ Ντίλαν στην αυτοβιογραφία του. Σ’ αυτή την ερμηνευτική σκυταλοδρομία της θλίψης του Χανκ Γουίλιαμς, είχαν τραγουδήσει το τραγούδι μόνοι τους –ιδιωτικά– με τον Τζόνι Κας το 1966. «Εκλεψε» λίγες σκηνές ο Μάρτιν Σκορσέζε και μας τις έδειξε στο πολύωρο ντοκιμαντέρ που έκανε για τη ζωή του Ντίλαν. Ο Κας ερμήνευσε το τραγούδι ξανά και ξανά. Στο τελευταίο άλμπουμ που κυκλοφόρησε όσο ζούσε (εκεί όπου συμπεριλήφθηκε και το «Hurt») το τραγούδησε με τον Νικ Κέιβ – την ακούς τη θλίψη, τη νιώθεις. Οπως κι όταν ερμηνεύει το τραγούδι ένας άλλος μουσικός συνοδοιπόρος του Νικ Κέιβ, ο Σίσικ Στιβ. Είτε είναι μόνος του είτε παρέα με την Εϊμι Λαβέρ – εκεί που η κάντρι της Αλαμπάμα γίνεται μπλουζ του Μισισίπι.
Εκατοντάδες οι ερμηνείες του τραγουδιού – ένιωσαν πολλοί τη θλίψη του Χανκ Γουίλιαμς. Δεν θα μπορούσε να μην το τραγουδήσει και ο Τομ Χίντλεστον. Οπως και το «Move It On Over», την πρώτη μεγάλη επιτυχία του Γουίλιαμς και ένα από τα πρώτα δείγματα ροκ εν ρολ μουσικής – το 1947, οκτώ χρόνια πριν μάθει ο κόσμος το «Rock Around The Clock».
«Κοίτα πώς γίνεται Τομ. Εσύ δεν έχεις λυγμό ή ψυχή στη φωνή σου», έγραψε στο Facebook, ποστάροντας μια δική του ερμηνεία στο «Move It On Over», o εγγονός του Χανκ Γουίλιαμς, όταν είδε τον Χίντλεστον να το τραγουδάει σε μια συναυλία. Για το φιλμ είπε: «Για να κάνεις με τον σωστό τρόπο μια ταινία για τον Χανκ Γουίλιαμς, χρειάζεσαι κάποια συγκεκριμένα στοιχεία στο μείγμα. Πάει πολύ πιο μακριά από το να έχεις έναν Αμερικανό να παίξει τον ρόλο για να είναι κάπως φυσικό. Χρειάζεται να είναι ένας Αμερικανός από τον Νότο που έφαγε, έζησε και ανέπνευσε αυτούς τους ρόλους».
Το ότι ο (βέρος Βρετανός) Χίντλεστον έκανε εντατικά μαθήματα τραγουδιού και κιθάρας με τον κάντρι μουσικό Ράντι Κράουλ δεν του είπε κάτι. Ούτε και το ότι έτρεχε 10 χιλιόμετρα τη μέρα και έκανε ποδήλατο άλλα 15, για να αποκτήσει το ξερακιανό παρουσιαστικό του Χανκ. Σωστά! Ο θεατής κρίνει αυτό που βλέπει. Και μη με ρωτήσεις τώρα αν ο εγγονός είδε την ταινία… Με την οποία ενθουσιάστηκε η ετεροθαλής αδερφή του: «Ο Τομ έβαλε πραγματικά όλη την καρδιά και την ψυχή του. Δούλεψε τόσο σκληρά για να ενσαρκώσει τα πάντα για τον Χανκ, όλες του τις αποχρώσεις και το ποιος πραγματικά ήταν», δήλωσε η Χόλι Γουίλιαμς. Που κι αυτή μουσικός έγινε. Οπως και ο ετεροθαλής αδερφός της. Οπως και ο πατέρας τους – ο μοναχογιός του Χανκ Γουίλιαμς. Οπως και η μοναχοκόρη του Χανκ. Γεννημένη τη μεθεπόμενη μέρα της κηδείας του, καρπός της σύντομης σχέσης που είχε με μια χορεύτρια στο πεντάμηνο μεταξύ των δύο γάμων του – αμφοτέρων με τραγουδίστριες. Με τον δεύτερο να μην προλαβαίνει να ζήσει ούτε δυόμισι μήνες, μέχρι τον θάνατο του γαμπρού – την 1η Ιανουαρίου του 1953. Στο τέλος εκείνου του Γενάρη κυκλοφόρησε το τραγούδι που ήταν εμπνευσμένο από την πρώτη του γυναίκα και το είχε υπαγορεύσει στη δεύτερη το καλοκαίρι του 1952, ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητό του προς το σπίτι των γονιών της για να τους αναγγείλουν τον αρραβώνα τους. Το ηχογράφησε στις 23 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που έμελλε να είναι η τελευταία που μπήκε στο στούντιο. Ηταν το «Your Cheatin’ Heart» που έγινε τίτλος του μιούζικαλ που γυρίστηκε το 1964 με θέμα τη ζωή του Χανκ Γουίλιαμς.
Η αφίσα της ταινίας «I Saw the Light» («Δόξα και Πτώση» ο ελληνικός τίτλος) για τη ζωή του Χανκ Γουίλιαμς, τον οποίο υποδύθηκε ο Τομ Χίντλεστον (κέντρο). Δεξιά, αναμνηστικό πόστερ από τις εμφανίσεις του θρύλου της κάντρι στη μουσική σκηνή Grand Ole Opry στο Νάσβιλ.
Χιλιάδες διασκευές
Το μιούζικαλ μπορεί να σ’ αρέσει, μπορεί και όχι. Το ίδιο και η ταινία με τον Τομ Χίντλεστον – γούστα είν’ αυτά. Ακόμη και η μουσική του Χανκ Γουίλιαμς μπορεί να σ’ αρέσει, μπορεί και όχι. Σ’ αρέσει δε σ’ αρέσει, η σύντομη ζωή του σημάδεψε όσο λίγες την (κάντρι) μουσική. Οι δίσκοι με τα τραγούδια που πρόλαβε να ηχογραφήσει (στα λιγότερα από έξι χρόνια που είχε διαθέσιμα για να το κάνει) γύρισαν σε πολλά εκατομμύρια πικάπ και τζουκμπόξ και στη σκέψη ακόμη περισσότερων ακροατών. Συμπεριλαμβανομένων και πολλών μουσικών. Απόδειξη, οι χιλιάδες διασκευές των τραγουδιών του. Δεύτερη απόδειξη, περισσότερα ήταν τα τραγούδια που μίλησαν γι’ αυτόν, παρά εκείνα στα οποία μίλησε ο ίδιος…
«Είπα στον Χανκ Ουίλιαμς, “πόσο μοναχικά θα φτάσει;” / Ο Χανκ Ουίλιαμς δεν έχει απαντήσει ακόμα, / όμως τον ακούω να βήχει όλη νύχτα. /Ω, εκατό ορόφους πάνω από μένα στον “Πύργο του Τραγουδιού”», τραγούδησε ο Λεόναρντ Κόεν.
Και οι (Βρετανοϊρλανδοί – συγνώμη κυρ εγγονέ του Χανκ) Waterboys τον έψαξαν μέσα από τους στίχους που έγραψε και τραγούδησε ο (Σκωτσέζος – ξανά συγνώμη κυρ εγγονέ του Χανκ) ηγέτης τους Μάικ Σκοτ που έχει πει πως η ζωή του άλλαξε όταν άκουσε τον Χανκ Γουίλιαμς. «Δεν με νοιάζει τι έκανε με τις γυναίκες του. / Δεν με νοιάζει τι έκανε όταν έπινε. / Θέλω μονάχα ν’ ακούσω μια νότα /απ’ το μοναχικό παλιό λαρύγγι του. Εχει δει κανείς εδώ τον Χανκ;».
Η βιογραφική ταινία με πρωταγωνιστή τον (βέρο… Βρετανό) Τομ Χίντλεστον προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα στους επιγόνους του Χανκ Γουίλιαμς.
Η εκ γενετής πάθηση και το φως που δεν είδε ποτέ
Επινε ο Χανκ Γουίλιαμς. Επινε πολύ. Και έπαιρνε πολλά χάπια. Και έχανε. Εχανε πολλά. Εχανε τον χρόνο, έχανε ανθρώπους, έχανε δουλειές… Στο τέλος έχασε και τη ζωή του. Ενας συχνός, οξύς και ανυπόφορος πόνος στην πλάτη που τον συνόδευε σε όλη του τη ζωή άνοιξε τον δρόμο της απωλείας. «Spina bifida» λεγόταν η αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε – «δισχιδής ράχη» στα ελληνικά.
Μια περίπλοκη γενετική ανωμαλία του νευρικού σωλήνα της σπονδυλικής στήλης που μπορεί να δώσει λογιών λογιών προβλήματα. Η ίδια με την οποία γεννήθηκε ο ροκ μουσικός Τζον Mέλενκαμπ το 1951. Μόνο που αυτός χειρουργήθηκε βρέφος. Η ιατρική βλέπεις προχωράει, τώρα πια η δισχιδής ράχη μπορεί να χειρουργηθεί και μέσα στην κοιλίτσα της μανούλας.
Η ιατρική προχώρησε. Η μουσική; Γούστα είναι αυτά. Και απόψεις. «Και τα κοκόρια της εποχής μου λαλούσαν γλυκύτερα», έλεγε ο Δημήτριος Καμπούρογλου… «Είσαι σίγουρος ότι ο Χανκ το έκανε με αυτόν τον τρόπο;» τραγούδησε ο Τζον Μέλενκαμπ (όπως και πολλοί άλλοι), ένα τραγούδι που έγραψε και πρώτος ερμήνευσε ο Γουίλον Τζένιγκς.
«Κύριε, είναι η ίδια παλιά μελωδία, κιθάρα και βιολί. /Πού το πάμε από δω;» αναρωτιούνται οι πρώτοι στίχοι. Οπου κι αν το πάμε, όπου κι αν το πάνε, περνάνε συχνά από τον Χανκ Γουίλιαμς…
Το σφύριγμα του τρένου
Αύγουστος του 1990 ήταν όταν ο Αλαν Τζάκσον τραγουδούσε ότι πέρασε από τον τάφο του, μεσάνυχτα στον δρόμο του για ένα μεγάλο πρωτοχρονιάτικο σόου. Από κάπου περνούσε ένα τρένο – σαν κι αυτά που τραγουδούσε ο Χανκ Γουίλιαμς. Σαν κι εκείνο το μεσονύχτιο που θρηνούσε χαμηλόφωνα στο «I’m so lonesome I could cry». Ο Αλαν Τζάκσον ακούει το σφύριγμά του να μουρμουρίζει «είμαι τόσο μόνος που θα μπορούσα να κλάψω». Και στο τέλος του ασπρόμαυρου βίντεο, βλέπει το (πραγματικό) μνήμα του Χανκ να γράφει: «Δοξάστε τον Κύριο, είδα το φως». Τι ειρωνεία. Εκείνο το φως που έδειξε σε τόσο πολλούς, ο ίδιος μάλλον δεν το είδε ποτέ…
