Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Σταμάτης Κραουνάκης με τη Σπείρα Σπείρα έρχεται στην Κύπρο για δύο μουσικές παραστάσεις με τίτλο «Φίλα με», στη Λευκωσία και στη Λεμεσό, για ολική επαναφορά της διασκέδασης… και όταν τον ρώτησα στη συνέντευξή μας να μου πει περισσότερα, δεν ήθελε, «θα τα πούμε μετά την παράσταση… θα έχουμε πολλά περισσότερα να συζητήσουμε, όταν θα την έχεις δει». Μιλώντας μαζί του, ένιωσα τον δεσμό του Σταμάτη Κραουνάκη με την τέχνη του. Συχνά επαναλάμβανε ότι χρειάζεται πολλή δουλειά, συνεχής ενημέρωση και μόνο με αυτά κάποιος μπορεί να προχωρήσει, τίποτε δεν έρχεται ουρανοκατέβατο. Ο Σταμάτης Κραουνάκης μου έδωσε την εικόνα του ανθρώπου που κοιτάζει από το παράθυρο, όχι για να αναπολήσει, αλλά για να δει πώς μπορεί να αξιοποιήσει τον ορίζοντα που βλέπει.
–Ποιοι είναι οι κανόνες που ακολουθείτε όλα αυτά τα χρόνια, τι σας τιθασεύει καλλιτεχνικά;
–Υπακοή στην έμπνευση πρώτο και υπακοή στο συναίσθημα και κυρίως ένας δημιουργός να μπορεί να αδειάζει από επιθυμίες για να μπορεί να γεμίσει κάτι το οποίο είναι καθαρό.
–Αυτή η διαδικασία σας δυσκολεύει;
–Καθόλου, είναι ο τρόπος που ζω, τα έχω προ καθημερινής χρήσεως. Η δημιουργία είναι ο τρόπος που ένας καλλιτέχνης μιλάει με τον Θεό του, πρέπει να είμαστε ταπεινοί και πάντα σαν παιδιά απέναντι σε αυτό και νομίζω ότι κάτι έχω καταφέρει…
–Θεατρικότητα και μουσική, πόσο εύκολα μπορούν να συνδυαστούν;
–Για εμένα δεν ξεχωρίζουν αυτά τα δύο. Βεβαίως, πρωταγωνιστούν πάντα η μουσική και το τραγούδι, αλλά το να οργανώσεις ένα θέαμα, το οποίο να έχει αρχή, μέση και τέλος, να έχει ήρωες και φυσικά να υπάρχει σεβασμός στους χαρακτήρες που θα υποστηρίξουν τα συναισθήματα και τα τραγούδια, είναι μια άλλη τέχνη, που έχει να κάνει με δάνεια από το θέατρο. Επιμένω, όμως, πρωταγωνιστής είναι το τραγούδι και αυτό είναι απολύτως φυσικό, οπότε και εγώ το κάνω με φυσική ευκολία.
–Ούτε και τους μουσικούς, φαντάζομαι τους δυσκολεύει…
–Όλοι οι συνεργάτες μου (τραγουδιστές, περφόρμερ, ορχήστρα) είναι άνθρωποι που με έχουν μάθει, έχουμε μάθει να συνεννοούμαστε. Είμαστε πάρα πολύ καιρό μαζί, αλλά και οι νεότεροι, που κατά καιρούς έρχονται στη δουλειά, κατά τη διάρκεια των παραστάσεων μπαίνουν στο παιχνίδι πάρα πολύ εύκολα, γιατί είναι πολύ καλλιτεχνικό αυτό που γίνεται. Ένας καλλιτέχνης μπορεί να ακούσει αμέσως, ένας εθισμένος στην πιάτσα όμως όχι, θα του είναι δύσκολο.
–Πώς βλέπετε τα μουσικά πράγματα σήμερα; Έχω την αίσθηση ότι δεν έχουμε τη μουσική δημιουργία που υπήρχε τις περασμένες δεκαετίες;
–Έχετε απόλυτο δίκιο. Έχουν εφησυχάσει όλοι στο δεδομένο. Αυτό, βέβαια, γίνεται μόνο στην Ελλάδα, δεν συμβαίνει πουθενά αλλού στον κόσμο. Στην Ελλάδα κάτι έχει γίνει και έχουμε σαπίσει. Πρέπει να κινητοποιηθούμε λίγο. Η κρίση αντί να τους σπρώξει όλους στη δημιουργία, τους έβαλε σε κατάθλιψη…
–Δεν είναι παράδοξο;
–Μα βεβαίως και είναι. Πάντα σε περιόδους κρίσης οι καλλιτέχνες εκτινάσσονται, εδώ το έχουν βουλώσει… Δεν βλέπω θάρρος. Εγώ δεν έχω παραιτηθεί λεπτό και είμαι 65 χρονών. Ο Ξαρχάκος είναι 80 χρονών και είναι τόσο ενεργός, ενορχηστρώνει, διευθύνει, ο Θάνος Μικρούτσικος αποχώρησε εν δράσει… Σήμερα δεν βλέπω κάτι το οποίο θα με ξεσηκώσει.
–Πού οφείλεται αυτό, νομίζετε;
–Κατ’ αρχάς δεν ενημερωνόμαστε για το τι γίνεται παραέξω. Δεν είναι αρκετά τολμηροί οι καλλιτέχνες. Εγώ είμαι όλη την ημέρα κουρδισμένος σε μια συνθήκη που αφορά τη δουλειά μου. Φυσικά, υπάρχουν και νέοι που την παλεύουν και κάνουν πράγματα, αλλά θα έπρεπε να το κάνουν όλοι.
–Εσείς πάντως το κάνετε…
–Μα ναι. Κάνω τη δουλειά μου πρωτίστως και δεν αναμασάω τα δεδομένα μου, ούτε τις ευκολίες μου. Προσπαθώ με κάθε τρόπο, κάθε καινούργια μέρα να ελευθερώνω ό,τι μπορώ από τις δυνάμεις μου, από τη σκέψη μου, από τον ενθουσιασμό μου, προς τα εκεί όπου καταλαβαίνω ότι και ο κόσμος θα βρει μια συντροφιά, όταν συμμετέχει σε κάτι που έχω δημιουργήσει.
Ταπεινότητα και δουλειά
–Τελικά, πώς προχωράει κάποιος στη μουσική; Πώς γίνεται μεγάλος;
–Για να γίνεις μεγάλος θα πρέπει να είσαι σταθερά ταπεινός και να εργάζεσαι συνέχεια. Σε κανέναν δεν ήλθε το «μεγάλος» ουρανοκατέβατο. Χρειάζεται διάβασμα, δημιουργία, καινούργια τραγούδια, θέατρο.
–Σε αυτά όλα χωράει και η αποτυχία…
–Μα φυσικά. Στο φινάλε τι σημαίνει αποτυχία, ότι κάτι που μπορεί να κάνεις να μην έχει απήχηση. Σημασία, όμως, έχει ο λόγος που το κάνεις και αν εσύ είσαι εντάξει. Δεν είναι τα πάντα για να έχουν απήχηση, είναι και για να φτιάξεις κάτι…
–Για το κοινό; Εσείς κάνετε πράγματα για ένα συγκεκριμένο κοινό;
–Όχι, όχι. Το κοινό ξέρει γιατί θα σε προτιμήσει, αλλά ακόμα και αν δεν το ξέρει από την αρχή θα το νιώσει. Ακούστε, όταν κάνεις κάτι είναι σαν να βγάζεις ένα καινούργιο αυτοκίνητο, πρέπει να δεις σε ποιους ταιριάζει να το οδηγήσουν…
–Σας ενδιαφέρει να έχετε ενημερωμένο κοινό; Επειδή κάποιοι λένε ότι θέλουν το κοινό τους να καταλαβαίνει τι ακούει…
–Έλα, Παναγία μου. Όχι βέβαια. Αυτοί να παίζουν στο σπίτι τους και να πηγαίνει η γειτονιά να τους ακούει. Δηλαδή, όσοι παρακολουθούν τη Λυρική Σκηνή είναι διαβασμένοι στην κλασική μουσική;
Δεν έχω προδώσει ποτέ το κοινό μου
–Μετά από τόσα χρόνια στα μουσικά πράγματα τι έχετε κρατήσει ως μάθημα;
–Τίποτα. Κάθε μέρα είναι και μια άλλη ευλογημένη μέρα, που κάτι έχει να σου μάθει, να συναντήσεις καινούργιους ανθρώπους. Ένα πράγμα, ίσως, έμαθα, να ξυπνάω το πρωί και να σκάβω το χωράφι της τέχνης μου, με δυο νότες, με διάβασμα, με το τι θα ακούσω.
–Πώς τα καταφέρατε να έχετε μία σταθερή πορεία στα μουσικά πράγματα;
–Διά της αληθείας. Ακούστε, το κοινό μπορεί να παρασυρθεί, αλλά δεν κοροϊδεύεται. Εγώ, όταν είμαι μπροστά στον κόσμο, ξεχνάω τον εαυτό μου και γίνομαι ένας από αυτούς. Τους κοιτάζω στα μάτια, τους καταλαβαίνω, με ενδιαφέρουν. Αυτό είναι αμφίδρομο, οι θεατές το παίρνουν αυτό το πράγμα από τον καλλιτέχνη. Έχω μία πάρα πολύ καθαρή σχέση με τον κόσμο και την αλήθεια μου τη βλέπουν. Με εμπιστεύονται και νομίζω ότι συμβαίνει αυτό διότι δεν τους έχω προδώσει ποτέ. Βρίσκομαι στη φάση που ως δημιουργός το απολαμβάνω πάρα πολύ όλο αυτό.
Βασική μου πατρίδα είναι ο έρωτας
Είναι κρίμα η ζωή να φεύγει τζάμπα. Ο στίχος «Δυο ψυχές που δεν βρήκαν καταφύγιο», γιατί νομίζετε ότι μίλησε σε τόσους πολλούς… Λίγο να κοιτάμε και θα τα βρούμε τα όμορφα…
–Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο αυτό το διάστημα;
–Απολαμβάνω την ωραία επιτυχία μας με τις παραστάσεις «Φίλα με», γράφω λαϊκά τραγούδια, έχω όρεξη για λαϊκό. Επίσης, απολαμβάνω την πολύ ωραία επιτυχία με την οπερέτα στις «Εκκλησιάζουσες», που θα έρθουν και στην Κύπρο, το καλοκαίρι. Αυτό το διάστημα επεξεργάζομαι και ένα ποίημα του Γεωργίου Τερτσέτη που βρήκα στη βιβλιοθήκη της Βουλής και στους εορτασμούς για το 1821 θα επαναλάβουμε τον «Λόγο του Κολοκοτρώνη στα Ελληνόπουλα», που είχαμε παρουσιάσει το 2015 στη Μικρή Επίδαυρο.
–Με παρόμοια κείμενα όπως αυτά του Τερτσέτη ή τον «Λόγο του Κολοκοτρώνη» νιώσατε ποτέ άβολα, λόγω της εθνοκεντρικής διάστασης που μπορεί να έχουν;
–Σε καμία περίπτωση. Ήταν όλα κείμενα όχι ελληνοκεντρικά, αλλά μιλούσαν για μια πατρίδα που στηρίζεται στην ανθρωπιά, όχι στην εξουσία και τα περισσότερα κείμενα στα οποία κατέφυγα για τη δράση με τον «Λόγο του Κολοκοτρώνη» (Ντάριο Φο, Βάρναλης, Αριστοφάνης) ήταν κείμενα «επαναστατικά» στον χρόνο τους, την ώρα που γεννήθηκαν.
–Σας το ρωτώ γιατί σήμερα λέξεις, όπως η πατρίδα, εύκολα μπορούν να παρεξηγηθούν…
–Παρεξηγήσιμες και πολύ κακά χρησιμοποιημένες, θα συμφωνήσω μαζί σας, αλλά για εμένα η βασική πατρίδα είναι ο έρωτας. Το έχω γράψει άλλωστε και στη παράσταση «Στέλλα» για τον ΘΟΚ, «Καλησπέρα, έρωτα, εδώ είναι η πατρίδα»...
–Τον έχουμε βάλει στην άκρη τον έρωτα…
–Θα σας πω μια φράση από την έξοχη Μάρω Βαμβουνάκη, που έχει πολύ ενδιαφέρον, «αυτός που αγαπάς, αυτή που αγαπάς, το ξέρει;»… Πείτε το, καλέ!
–Η μουσική, πάντως, είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να το πει κάποιος…
–Στην παράσταση τους βάζω και λένε σ’ αγαπώ ο ένας στον άλλο. Είναι ωραία κανείς να ανάβει το σπίρτο της αγάπης και να ξέρετε ότι όταν το ανάβεις, πολλά χέρια θα σηκωθούν να ζεσταθούν από αυτή τη φωτιά. Εγώ δεν ντράπηκα ποτέ ούτε το σ’ αγαπώ να πω, ούτε να την πατήσω, ούτε να καταστραφώ. Είναι κρίμα η ζωή να φεύγει τζάμπα. Ο στίχος «Δυο ψυχές που δεν βρήκαν καταφύγιο», γιατί νομίζετε ότι μίλησε σε τόσους πολλούς… Λίγο να κοιτάμε και θα τα βρούμε τα όμορφα…
Η καλύτερή μας στιγμή
–Τι έφερε τη δημιουργία της Σπείρα Σπείρα;
–Δεν έχει καμία σημασία πώς προέκυψε, έχει σημασία τι είναι τώρα.
– Τώρα τι είναι, λοιπόν;
–Είναι τέσσερις εξαιρετικοί περφόμερ τραγουδιστές, Χρήστος Γεροντίδης, Σάκης Καραθανάσης, Κώστας Μπουγιώτης, Γιώργος Στιβανάκης, ένα απίστευτο κουαρτέτο, πολύ δυνατοί και στη θεατρική συμπεριφορά και στο τραγούδι, διαφορετικοί μεταξύ τους και είναι και πέντε μουσικοί, Βασίλης Ντρουμπογιάννης στο πιάνο, Βάιος Πράπας στο μπουζούκι, κιθάρες, τραγούδι, Γιώργος Ταμιωλάκης τσέλο, Δημήτρης Ανδρεάδης στα πλήκτρα και ο Αλέξανδρος Καμπουράκης στο ακορντεόν. Αυτοί οι εννέα άνθρωποι και με εμένα δέκα είμαστε σε απόλυτη συνεννόηση και αυτή τη στιγμή μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι είναι η καλύτερη στιγμή όλων μας.
–Γιατί το λέτε αυτό;
–Είμαστε αρκετό καιρό μαζί και έχουμε επικοινωνία, συνεννοούμαστε γρήγορα και όλοι τους είναι πάρα πολύ δυνατοί. Εννέα εργάτες σε ένα ρεπό, σε ένα διάλειμμα από τη δουλειά τους, όπως σκέφτηκα να παρουσιάσω τα παιδιά στην παράσταση, γι’ αυτό φορούν και φόρμες εργασίας, πιάνουν τα νήματα του καημού και τα κάνουν συλλογικό αίσθημα.
–Εξηγήστε μου τη φράση «Ολική επαναφορά του μύθου της διασκέδασης»…
–Αυτό το αφήνω να το ερμηνεύσουν οι άνθρωποι που θα παρακολουθήσουν τις παραστάσεις. Εγώ έφτιαξα μια παράσταση, που πατάει στο λαϊκό τραγούδι και είναι η πρώτη φορά που παίζουμε σχεδόν όλα τα λαϊκά μου τραγούδια και φυσικά και άλλων. Δεν μπορώ να εξηγήσω και πάρα πολλά για το τι έχει γίνει. Αυτό το καταλαβαίνουν οι θεατές. Πάντως, η όλη δράση έζησε πολύ, έχουμε κλείσει τις 106 παραστάσεις πια. Είχε μια πολύ ωραία εξέλιξη κατά τη διάρκειά της. Αντέχει παντού, και το δοκιμάσαμε σε θέατρο, σε κλαμπ, σε εξωτερικούς χώρους, μπορεί να σταθεί οπουδήποτε. Και ξέρετε γιατί δουλεύει παντού αυτή η παράσταση; Διότι ενώνει τον κόσμο.
–Διασκεδάζουμε, όμως, όπως παλιά;
–Με αυτή τη δουλειά, πάντως, ο κόσμος διασκέδασε πάρα πολύ. Γινόμαστε ένα. Στα σπίτια και στις συνάξεις, όταν γίνεται μετά ένα γλέντι, όλοι περνάνε τέλεια!
Πληροφορίες
Σταμάτης Κραουνάκης + Σπείρα Σπείρα, «Φίλα Με…», Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2020, ώρα 8:00 μ.μ. και Θέατρο Ριάλτο, Λεμεσός, Σάββατο 25 Ιανουαρίου, ώρα 8:30 μ.μ.
