Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ο Γκέοργκ Μπίχνερ έγραψε τον «Βόυτσεκ» μεταξύ 1836 και Φεβρουάριου 1837 και πέθανε λίγο πριν το ολοκληρώσει, από τύφο σε ηλικία 23 ετών, και φαίνεται σαν να είναι γραμμένο λίγο μετά την Άνοιξη του 1848, το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λίγο μετά τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στα τέλη του 20ού αιώνα, πριν από λίγα χρόνια.... Βαθιά υπαρξιακό και παράλογο, ανθρώπινο και ζωώδες, επαναστατικό και κοινωνικό, βλάσφημο, πρόκειται για ένα ποιητικό κείμενο... οι συντελεστές ενός τέτοιου έργου και κυρίως ο σκηνοθέτης, θα πρέπει λοιπόν να είναι βέβαιοι ότι θέλουν να συμμετάσχουν στο πείραμα που λέγεται «Βόυτσεκ» και να το δουν από όλες του τις πλευρές. Δεν είναι αρκετό ο σκηνοθέτης να την οραματιστεί και απλώς να τη δώσει στο κοινό, δίνοντας ό,τι μπόρεσε, διότι από μόνο του το έργο του Μπίχνερ κλείνει το μάτι στον σκηνοθέτη και τον προκαλεί να λάβει μέρος σε ένα δραματουργικό πείραμα, το οποίο είναι εξόχως ανθρώπινο και διαχρονικό και μοιάζει πραγματικό. Ο «Βόυτσεκ» είναι ένα πολύ πυκνό κείμενο νοηματικά, που κάθε λέξη που εκστομίζεται από τους ηθοποιούς πρέπει να έχει αύρα και ειδικό βάρος, μιας και η φαινομενικά απλή ιστορία του, μπορεί να καταπιεί λόγια και συναισθήματα. Ο Μπίχνερ γράφει το «Βόυτσεκ» χωρίς τέλος, και όλα στο έργο είναι άχρονα, άτοπα, οικουμενικά και γι’ αυτό απολύτως δεμένα με το σήμερα, με το 2021.
Ο Παναγιώτης Λάρκου λοιπόν σκηνοθέτησε το «Βούτσεκ» στο Θέατρο Διόνυσος με στρατιωτική προσήλωση ή θρησκευτική ευλάβεια, διαλέξτε ποια υπακοή θέλετε, πάρτε όποια εξουσία θέλετε ως κυρίαρχη και έδωσε μία παράσταση που αναδείκνυε όλες τις αρετές του κειμένου, έδενε τις σκηνές τόσο αρμονικά μεταξύ τους, και δημιουργούσε πολλαπλές γωνίες θέασης, όποια και αν επέλεγε ο θεατής μπορούσε να προσλαμβάνει τα σημαινόμενα στον τόπο και τον χρόνο που είχε επιλέξει να τα τοποθετήσει. Ένα στρατόπεδο, όπου η εξουσία καταπίνει τα ατομικά θέλω, η οικογενειακή εστία όπου ο άνθρωπος κουβαλάει τον θυμό του, το δωμάτιο ενός ασύλου, όπου ο ασθενής γίνεται πειραματόζωο, ένα τσίρκο όπου γελοιοποιείται ο φόβος, το διαφορετικό... Οι τέσσερις ηθοποιοί της παράστασης, Βασιλική Κυπραίου, Θανάσης Γεωργίου, Δρόσος Σκώτης και Ανδρέας Κούτσουμπας έδωσαν τον κόσμο του Μπίχνερ και το πείραμα του γιατρού μέσα από απλές ερμηνείες, χωρίς υποκριτικές υπερβολές και άσκοπες μανιέρες. Το βλέμμα του Δρόσου Σκώτη, η στάση του σώματος του Ανδρέα Κούτσουμπα, η κινητικότητα και η αγωνία του Θανάση Γεωργίου, η σαγήνη και η απορία της Βασιλικής Κυπραίου έφτιαχναν έναν αλλόκοτο κόσμο, που γιόρταζε στο τσίρκο, και ταυτόχρονα υπέφερε στο στρατόπεδο ή στο ιατρείο, αναζητούσε τη λύτρωση από τα δεινά του, ο άνθρωπος διά του Βόυτσεκ. Κύριο σε όλους τους επί σκηνής το βλέμμα, που ακόμα και κάτω από τις μάσκες, το σώμα τους το έδειχνε.
Το σκηνικό του Γιώργου Τενέντε λειτούργησε, τουλάχιστον στη δική μου θέαση, σε δεύτερο επίπεδο, και τελικά ήταν ένα σκηνικό που κατάφερνε να εξυπηρετεί τις παραπάνω τοπικές τοποθετήσεις και εξυπηρετούσε τη γωνία θέασης του καθένα και της καθεμιάς. Θα μπορούσε να είναι τα εσώρουχα, τα απλωμένα σεντόνια μιας μπουγάδας, οι λευκοί τοίχοι ενός ασύλου ή ενός εργαστηρίου, η λευκή σελ΄ίδα του βιβλίου της ζωής μας, μία tabula rasa, επί της οποίας γράφεται ό,τι είμαστε, ό,τι γινόμαστε.
Η παράσταση είχε ροή και κυκλικότητα, κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα έξυπνο, αφού τοποθέτησε και ταυτόχρονα δόμησε ένα ούτως ή άλλως μη γραμμικό έργο σε χρόνο και χώρο απροσδιόριστο και συνάμα παρόντα. Δεν αισθάνομαι ότι ο Λάρκου επικεντρώθηκε σε κάποια από τα επί μέρους στοιχεία του έργου, βία, κοινωνική καταγγελία, υπαρξιακά ζητήματα, απιστία, εξουσία, κ.λπ. Κατάφερε ο Λάρκου να τα δίνει όλα σε κατάλληλες δόσεις για να έχει ο θεατής μια καθολική εικόνα του ανθρώπου, που υποφέρει, που πάσχει, που ζει. Ο Βόυτσεκ του Λάρκου κραυγάζει πνιγηρά, όπως και η γυναίκα του, όταν τη δολοφονεί, δολοφονώντας έτσι τον ίδιο του τον εαυτό, την αθωότητά του..., τον πάσχοντα άνθρωπο.
Τακτικές παραστάσεις:
Λευκωσία: Παρασκευή & Σάββατο στις 8.30 μ.μ. & Κυριακή στις 6:30 μ.μ., μέχρι τις 18 Οκτωβρίου.
Λεμεσός: «Θέατρο Ριάλτο» 6 Οκτωβρίου 2021 στις 8:30 μ.μ.
Πάφος: «Μαρκίδειο Θέατρο» 7 Οκτωβρίου 2021 στις 8:30 μ.μ.
