Του Απόστολου Κουρουπάκη
Ανεβαίνει από την Κεντρική Σκηνή της ΕΘΑΛ σε σκηνοθεσία Άδωνι Φλωρίδη «Ο Καλός Άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπ. Μπρεχτ και μετά τις παραστάσεις στη Λεμεσό έρχεται για τρεις μόνο παραστάσεις στη Λευκωσία στο Flea Theatre. Η ηθοποιός Μυρτώ Κουγιάλη μίλησε για τον ρόλο της, αλλά και για την ουσία του έργου εν γένει στην «Κ».
Ο Μπρεχτ δεν είναι ένας συγγραφέας που κρύβεται και φτιασιδώνει προβλήματα και καταστάσεις. Ξέρει πώς να περνάει στον θεατή πικρές αλήθειες και να τον θέτει ενώπιον ενωπίω πολλές φορές με τον ίδιο του τον εαυτό. Το έργο «Ο Καλός Άνθρωπος του Σετσουάν» ακόμη και σήμερα αφορά την κοινωνία μας, αυτή η άρρηκτη σχέση του χθες με το σήμερα άραγε βοήθησε τη Μυρτώ να κατανοήσει καλύτερα το κείμενο ή τις προθέσεις του συγγραφέα, ταυτίστηκε με την ηρωίδα; Η Μυρτώ μού απαντά: «Διαχρονικό και επίκαιρο όσο ποτέ όπως και σε δέκα χρόνια και πριν από δέκα χρόνια επίκαιρο θα είναι πάντα καλός άνθρωπος του Σετσουάν.
Από γραφής του είναι ένα έργο που δεν σε αφήνει να μην κατανοήσεις, να μην αισθανθείς, να μην ταυτιστείς». Το ανέβασμα της παράστασης γίνεται με τη φόρμα του μπρεχτικού θεάτρου κάτι που θεωρώ ότι συνιστά πρόκληση για τον ηθοποιό, ωστόσο, η Μυρτώ βλέπει τα πράγματα πιο απλά, μέσα από τη σκοπιά του ηθοποιού, που δεν φοβάται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και μου λέει: «Δυσκολίες σε ένα κείμενο θα υπάρχουν πάντα, όπως πάντα θα υπάρχουν βιβλία, αναλύσεις μελετητές και διάφορα άλλα ερεθίσματα ώστε να μπορέσεις να βουτήξεις για να πλησιάσεις όσο πιο πολύ μπορείς και κάτω από τη δική σου αντίληψη και φυσικά τη σκηνοθετική ματιά του σκηνοθέτη σου, το αντικείμενό σου.
Το έργο ωμό, σπαραχτικό με χιούμορ με τις περισσότερες «απευθύνσεις» από όλα τα έργα του στο κοινό βάζει την πρόκληση στον θεατή χωρίς να θέλει να τον εκβιάσει συναισθηματικά να πάρει μόνος του θέση απέναντι στα πράγματα με μια πιο κριτική ματιά». Εσύ, όμως, πώς στέκεσαι απέναντί στον ρόλο σου, πώς βλέπεις τον χαρακτήρα της Σεν Τε, επανέρχομαι; «Εγώ δεν μπορώ να αποστασιοποιηθώ τόσο από τη Σεν Τε! Ταυτίζομαι, συγκινούμαι, συμπονώ, κλαίω, θυμώνω, ερωτεύομαι, χαίρομαι σαν παιδί, όπως εκείνη... μεγάλη χαρά που έρχομαι σε επαφή με την Σεν Τε και τον κόσμο της.
‘Να μπορώ να δίνω ήταν για μένα ηδονή ευτυχισμένο πρόσωπο σαν έβλεπα στα σύννεφα πετούσα’, ποιος χαίρεται αλήθεια τόσο πολύ όταν προσφέρει! Χωρίς να περιμένει κάτι ή ακόμα και αν περιμένει να μην είναι αυτοσκοπός ότι δίνω διότι θα μου αναγνωριστεί! Δεν είμαι καλή λέει στους θεούς, ‘δίστασα’ λέει, αμφιβολία και αμφισβήτηση για το είναι μας πάντα θα υπάρχει και η Σεν Τε είναι άνθρωπος που πολλές φόρες δεν ξέρει πώς μπορεί να είναι καλή τι σημαίνει αυτό και πώς μοιάζει η ισορροπία, γιατί καλοσύνη σημαίνει αυτό για την ίδια και όταν διατάζεις ή όταν λες ψέματα δεν είναι καλοσύνη. Εκεί προσπαθεί να ισορροπήσει να βρει τη λύση! Πώς το καταφέρνει;
«Όταν λοιπόν οι θεοί της δωρίζουν λεφτά για να την ευχαριστήσουν για τη φιλοξενία της, παρά τον αρχικό της δισταγμό –γιατί είμαστε άνθρωποι με ατέλειες και αδυναμίες το θέμα είναι να το αναγνωρίζουμε και να θέλουμε να το φτιάξουμε– η Σεν Τε θέλοντας να προστατέψει πια την ‘περιουσία της’ αποφασίζει να εφεύρει την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος για να μπορέσει να επιβιώσει σε έναν κόσμο αδικίας και εκμετάλλευσης και εξουσίας και φθόνου τον Σουί Τα! Έναν φανταστικό ξάδελφο, ο οποίος είναι σκληρός, αδυσώπητος, άλλα και πολύ αποφασιστικός. Έναν άντρα, λοιπόν, που με έναν πιο ευθύ τρόπο σκληρό και πονηρό θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους θα βοηθήσει την Σεν Τε να επιβιώσει!»
Η Σεν Τε μένει έγκυος και όλα αλλάζουν, άρα υπάρχει μέτρο για την τιμιότητα και ως μέτρο εννοώ το παιδί: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε απέξω τα δύο πιο βασικά στοιχεία του έργου, τη ραχοκοκαλιά της πορείας της Σεν Τε! για τις αποφάσεις της και για τη συνέχειά της μέσα σε τούτον τον κόσμο. Ο έρωτας και η μητρότητα!, ‘όποια αδικία έκανα την έκανα για να βοηθήσω τον αγαπημένο μου για να σώσω τον γιο μου από την ανάγκη’.
Ερωτεύεται τον Σουν, έναν αεροπόρο που και αυτός κάτι θέλει από τη ζωή του θέλει να πετάξει! Χρειάζεται χρήματα για κάτι τέτοιο και η Σεν Τε θέλει να βρει τον τρόπο να του το προσφέρει! Έρωτα, ανίκητε στην μάχη». Η Μυρτώ επαναλαμβάνει επιτακτικά ότι έχει ταυτιστεί πολύ με τη Σεν Τε, γιατί είναι γήινη, ανθρωπινή, καθημερινή συγκινητική και μαχήτρια, «Είναι συγκινητικά δοτική, δεν αισθάνομαι ότι έχω φτάσει στα όριά μου με τη Σεν Τε... τα όρια άλλωστε είναι για τον καθένα κάτι συγκεκριμένο και σίγουρα για μένα είναι κάτι το ανεξάντλητο, πάντα θα υπάρχει και άλλο, και άλλο, όταν είσαι μέσα δεν μπορείς να αντιληφθείς αν είναι τόσο δύσκολο ή λιγότερο δύσκολο κ.λπ. όταν τελειώνει σίγουρα σε κάνει πιο δυνατό και σίγουρα σε προετοιμάζει για το επόμενο, γιατί μετά ανεβαίνει και ο δικός σου πήχης τα δικά σου στάνταρντ, δεν επαναπαύεσαι, δεν επαναπαύομαι θέλω εξέλιξη, θέλω να γίνομαι καλύτερη, θέλω να μαθαίνω και να μπορώ να έχω την ευκαιρία να μαθαίνω από καλύτερους από κάποιους που μπορούν να μου μεταλαμπαδεύσουν με ταπεινότητα χαρά και αλήθεια με αγάπη το φως τους, τη γνώση τους, τη σπουδή τους και τη δική τους αγάπη πάνω σε ό,τι έχουμε επιλέξει να υπηρετήσουμε, την τέχνη εν προκειμένω».
Eσχατα όρια του επιτρεπτού
Κάνουμε τα πάντα για ένα παιδί ή ό,τι ο καθένας μας ονοματίζει ως παιδί, δηλαδή; «Η Σεν Τε έχει φτάσει ήδη σε ένα καθοριστικό σημείο της πορείας της, όταν ανακαλύπτει πως περιμένει παιδί και εκεί μεταμορφώνεται μέσα στην ήδη υπάρχουσα μεταμόρφωσή της! Εκεί είναι για το παιδί της πια και μόνο!
Ό,τι αγάπησε, ό,τι αγαπά το υπερασπίζεται με νύχια και με δόντια... δεν είμαι μητέρα, αλλά έχω δει τη μητέρα μου πως κάνει όταν είναι να με υπερασπιστεί, όταν δει ότι με έχουν πειράξει! Είναι ένα ζωώδες ένστικτο. Δεν υπάρχει κανένα μέτρο, όσον αφορά την επιβίωση ενός ανθρώπου ‘έσχατα όρια του επιτρεπτού’ βέβαια λέει και ο Σουί Τα, αλλά ο καθένας για να μπορέσει να υπάρξει και σίγουρα όχι να υπάρχουμε πατώντας πάνω σε άλλους, αλλά με οποίο κόστος στα όρια του επιτρεπτού υπερβαίνουμε εαυτόν, πόσω μάλλον όταν είναι για το παιδί σου».
Πολλά τα ερωτήματα που θέτει ο συγγραφέας στο έργου του, ρωτώντας τη Μυρτώ αν θα μπορούσε να δει το Σετσουάν ως μία κυπριακή πόλη ή αν έχει καταλήξει τα σημαίνει σήμερα να είναι καλός άνθρωπος, αντιλαμβάνομαι και ο ίδιος ότι σε τέτοια οι απαντήσεις μόνο απλές και δημοσιογραφικές δεν μπορεί να είναι: «Το Σετσουάν είναι ο κόσμος, είναι η Λευκωσία, είναι οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο! Δεν ξέρω πώς είναι οι καλοί άνθρωποι, ξέρω σίγουρα πως είναι δύσκολο το σήμερα, γιατί συμβαίνουν εγκλήματα στον βωμό του χρήματος, της εξουσίας και αυτό είναι όχι απλώς λυπηρό είναι απογοητευτικό και δεν θέλω να απογοητεύομαι, γιατί πιστεύω στη ζωή, τον έρωτα, τους ανθρώπους και την αγάπη.
Εγώ θα συνεχίσω να προσπαθώ να είμαι καλή και θα προσπαθώ να ζω, δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό, αλλά για τα δικά μου τα πλάνα, τα λαμπρά, θα είμαι και ο καλός και ο κακός άνθρωπος μαζί, γιατί θέλω να μπορώ να έχω αμφιβολίες για μένα, αλλά να έχω και τη δύναμη μέσα από την καρδιά και το μυαλό μου να μπορέσω να τις καταπολεμήσω, όπως και τους φόβους μου! Τελειώνοντας την κουβέντα μας με τη Μυρτώ και με όσα μου είπε πιο πριν τη ρωτώ, έχεις απάντηση για το πώς θα ζήσουμε σε αυτή τη ζωή, όπως είναι διαμορφωμένη; «αν μπορώ να ελπίζω! μπορώ να ελπίζω; μπορώ γιατί μπορώ να αγαπώ, να πιστεύω σε κάποιον άλλον και μπορώ να συνεχίσω να προσπαθώ γιατί είναι ωραία όταν ξυπνώ το πρωί και όταν έχω και κάποιον δίπλα μου ακόμα πιο όμορφα!
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
