Έχω την ανάγκη να μιλήσω για την ομορφιά

«Η νοσταλγός» γράφτηκε από τον Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη το 1894 και η Θεατρική Στέγη Κύπρου το παρουσιάζει σε μορφή σκηνοθετημένου θεατρικού αναλογίου, σε σκηνοθεσία του Ονησίφορου Ονησιφόρου, ο οποίος λέει πως η μαεστρία του Παπαδιαμάντη να πλάθει μαγευτικές εικόνες που γεννούν έντονα συναισθήματα τον ώθησαν να μοιραστεί αυτές τις εικόνες με το κοινό. Ο Ονησίφορος Ονησιφόρου αναφέρει πως στη δημιουργική ομάδα της Θεατρικής Στέγης εστίασε στο να αποδώσει την ατμόσφαιρα της νύχτας που περιγράφει και τα συναισθήματα των ηρώων, «όπως τα αντιλαμβανόμασταν εμείς, προσπαθώντας πάντα να παραμείνουμε πιστοί στην ατμόσφαιρα και την ουσία του έργου». Επί σκηνής οι Νάγια Αναστασιάδου, Μαρίνα Μανδρή, Ονησίφορος Ονησιφόρου και ο μουσικός Νικόλας Νικολάου.

–Γιατί ασχολήθηκες με αυτό το διήγημα του Παπαδιαμάντη;

–Η «Νοσταλγός» είναι ένα διήγημα που ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή μαζί του κατά τη διάρκεια της φοίτησής μου στη δραματική σχολή. Ήταν νομίζω τότε που πρωτοένιωσα βαθιά τη μοναδικότητα του Παπαδιαμάντη ως δημιουργού. Με συγκίνησε η ευαισθησία και η τρυφερότητα της γραφής του, η εκπληκτική του ικανότητα να συνδέει τον άνθρωπο με τη φύση, καθώς και η μαεστρία του να πλάθει μαγευτικές εικόνες που γεννούν έντονα συναισθήματα. Οι εικόνες του μου θυμίζουν τη δική μου αγάπη για την ελληνική φύση, ιδιαίτερα τη νησιώτικη και, πιο συγκεκριμένα, την αιγαιοπελαγίτικη. Ένιωσα την ανάγκη να μοιραστώ αυτές τις εικόνες, που τόσο τρυφερά αποτυπώνουν τους τόπους όπου αγαπώ να περνώ τα καλοκαίρια μου. Τους τόπους δηλαδή που προκαλούν σε εμένα ισχυρά νοσταλγικά αισθήματα. Ταυτόχρονα, η σχέση των πρωταγωνιστών, με την πρωτοεπίπεδη, σχεδόν παιδική αφέλεια, δεν μπορεί παρά να σε συγκινήσει. Σου θυμίζει τις τρυφερές ανθρώπινες ποιότητες που όλοι κρύβουμε βαθιά μέσα μας, καλά θαμμένες κάτω από την κυνικότητα που μας επιβάλλει η σημερινή, βάναυσα ατομικιστική κοινωνία. Αυτές τις ποιότητες που μας λείπουν και που με ενδιαφέρει να τις αναδεικνύω εκεί και όπου μπορώ.

–Φοβήθηκες μήπως η γλώσσα του διηγηματογράφου απωθήσει τον θεατή ή ότι δεν θα λειτουργήσει ως μέσο επικοινωνίας μαζί του;

–Ούτε για μία στιγμή δεν φοβήθηκα ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί. Είχα από την αρχή μεγάλη εμπιστοσύνη στο ίδιο το κείμενο του Παπαδιαμάντη, στους συνεργάτες μου, αλλά και στον θεατή που θα αποφασίσει να έρθει για να το δει και να το ακούσει. Νομίζω ότι το έργο του Παπαδιαμάντη έχει τη δύναμη να λειτουργήσει από μόνο του, ακόμα και με τις δυσκολίες της γλώσσας. Οπότε και η προσέγγισή μας ήταν με πολύ σεβασμό και απλότητα. Δεν προσπαθήσαμε να το «μεταφράσουμε», να το αλλάξουμε ή να το εξηγήσουμε, αλλά να το αφήσουμε να αναδείξει, μέσα από τις φωνές μας, τη μουσικότητα της γλώσσας του και τις εικόνες του. Εστιάσαμε στο να αποδώσουμε την ατμόσφαιρα της νύχτας που περιγράφει και τα συναισθήματα των ηρώων, όπως τα αντιλαμβανόμασταν εμείς, προσπαθώντας πάντα να παραμείνουμε πιστοί στην ατμόσφαιρα και την ουσία του έργου. Ξέρεις εκ των προτέρων ότι, όταν δίνεις μορφή σε τέτοια σπουδαία κείμενα, το πιθανότερο είναι να τα περιορίσεις. Παρόλα αυτά, η ανάγκη να μοιραστώ τη χαρά και τη συγκίνηση που μου προκαλεί κάθε φορά αυτό το διήγημα υπερνίκησε κάθε φόβο μου.

–Μπορείς να εξηγήσεις σε μία απάντηση ποια είναι η σύγχρονη θεατρική ματιά που δίνεις σε αυτή την παράσταση;

–Δεν ξέρω αν δίνω κάποια σύγχρονη θεατρική ματιά, καθώς ποτέ δεν με απασχόλησε αυτή η έννοια στις σκηνοθεσίες που έχω κάνει. Η προσέγγισή μου είναι τόσο σύγχρονη όσο οι απαντήσεις που δίνω αυτή τη στιγμή. Είναι το παρόν μου – ο τρόπος που σκέφτομαι και δρω τώρα. Αν η ερώτηση αφορούσε το ίδιο το κείμενο, τότε για τα δικά μου δεδομένα είναι σύγχρονο, γιατί έχω την ανάγκη να μιλήσω για την τρυφερότητα, τις σχέσεις και την ομορφιά, πράγματα που μεταξύ άλλων, με αφορούν σήμερα ως καλλιτέχνη. Όσον αφορά τη φόρμα της παράστασης, τον τρόπο δηλαδή «ανεβάσματος» του έργου, την αντιμετωπίζω πάντα ως μια δραματουργική σπαζοκεφαλιά, με μοναδικό σκοπό να αναδείξω το κείμενο και να το μεταφέρω στον θεατή, όσο καλύτερα μπορώ.

–Τι συνιστά νοσταλγία και τι ευτυχία;

–Νοσταλγία συνιστά η επιθυμία για επιστροφή σε όμορφα, τρυφερά συναισθήματα που βιώσαμε κάποτε, μέσα από κάποια γεγονότα, μέσα ίσως από σχέσεις. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, συχνά νοσταλγούμε τα παιδικά μας χρόνια – τα αθώα, τα χρόνια χωρίς σκληρότητα και «εξυπνάδα». Όσον αφορά την ευτυχία, θα ήταν ψέμα, έστω και να προσπαθήσω να πω κάτι ορισμένο. Δεν έχω ιδέα. Προσωπικά, μπορώ να σου πω ότι κοντά σε αυτήν με φέρνει η δημιουργία, το μεγάλωμα της ζωής μέσα από την τέχνη και ο αγώνας για τη ζωή: για να την προλάβω, να τη γευτώ, να τη βιώσω. Όσο όμως κανείς και να προσπαθεί δεν πιστεύω ότι μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένος σήμερα, με όσα γίνονται στον κόσμο και στη γειτονιά μας, παρά μόνο, και ίσως, όταν αγωνίζεται να τα ανατρέψει.

–Τι χρειάζεται για να πλημμυρίσουμε από άχτι;

–Χρειάζεται να αγαπήσουμε τον άνθρωπο. Να τον δικαιολογήσουμε, να τον συμπονέσουμε, να τον αγκαλιάσουμε. Να τον δεχτούμε, να τον φιλήσουμε, να τον συγχωρήσουμε, να τον φυγαδεύσουμε, να τον φιλοξενήσουμε. Να συναισθανθούμε τον πόνο του. Τότε μόνο θα μπορούμε να πλημμυρίσουμε από άχτι για όσα γίνονται δίπλα μας, για όσα υποφέρει ο κόσμος, και ίσως το άχτι να το κάνουμε αγώνα και μάχη για να τον αλλάξουμε.

Τόπος έμπνευσης και δημιουργίας

–Πες μου δυο λόγια για τη Θεατρική Στέγη Κύπρου;

–Η Θεατρική Στέγη Κύπρου ιδρύθηκε το 2023 με σκοπό να στεγάσει, μεταφορικά και κυριολεκτικά, τα όνειρα και τις δημιουργικές προσπάθειες των καλλιτεχνών στον τομέα του θεάτρου. Ως καλλιτεχνικός διευθυντής, η επιθυμία μου είναι να δημιουργηθεί ένας χώρος που να φιλοξενεί ποιοτικές παραστάσεις και να ενθαρρύνει τη συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες. Στόχος μου είναι η Θεατρική Στέγη να αποτελέσει έναν τόπο έμπνευσης και δημιουργίας, που θα αναδεικνύει τη δουλειά των Κυπρίων καλλιτεχνών και θα προσφέρει την ευκαιρία για συνεργασίες και διαρκή ανταλλαγή ιδεών με καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο. Με αφορμή την ερώτηση αυτή, θα μου επιτρέψεις να εκφράσω τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μου, σε όλους όσους συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί η παράσταση που συμβαίνει τώρα. Τη Νάγια Αναστασιάδου, τη Μαρίνα Μανδρή και τον Νικόλα Νικολάου που συναντιόμαστε παρέα επί σκηνής. Τη Σοφία Μαυρομιχάλη που σχεδίασε το σκηνικό και τα κοστούμια. Τον Χρήστο Γωγάκη που σχεδίασε τον φωτισμό. Τον Σώτο Σαζεΐδη και το Flea Theater για την τόσο ζεστή φιλοξενία. Την Κρίστη Χαραλάμπους που είναι στον χειρισμό του φωτισμού και επί χρόνια συνεργάτιδα. Οφείλω επίσης να ευχαριστήσω την οικογένειά μου που στηρίζει τόσο πολύ την κάθε προσπάθεια. Τέλος, ένα ευχαριστώ και σε εσένα που μου δίνεις το βήμα να μοιραστώ τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μου, με αφορμή την παράστασή μας.

Πληροφορίες

Παραστάσεις 10, 11, 12 Ιανουαρίου, ώρα 8:00 μ.μ. Flea tiw, Γιάννη Κορομία 2, Καϊμακλί, Λευκωσία. Kρατήσεις 99468382, 99407862