Kathimerini.gr
Οποιος αρχίζει να παίρνει φάρμακα συνήθως ξεκινά με λίγα – για παράδειγμα, με ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα και ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο για κάποια χρόνια πάθηση. Με την αύξηση της ηλικίας και των προβλημάτων υγείας, όμως, η αγωγή μπορεί να απαιτεί και άλλα, και να συμπεριλάβει επιπλέον συνταγογραφούμενα φάρμακα και διατροφικά συμπληρώματα (όπως βιταμίνη D και ασβέστιο), συν τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για τον έλεγχο συμπτωμάτων όπως ο πόνος ή οι καούρες στο στομάχι. Καθώς τα χρόνια περνούν, μπορεί να βρεθείτε με ένα κουτί γεμάτο χάπια και μια πολύπλοκη αγωγή ανά χείρας.
«Στις ηλικίες 62 έως 85 ετών, ένας στους τρεις λαμβάνει πέντε φάρμακα την ημέρα. Οι ασθενείς υψηλότερου κινδύνου που φροντίζω παίρνουν κατά μέσο όρο 15 φάρμακα ο καθένας. Κάποιοι από αυτούς που κάνουν αιμοκάθαρση παίρνουν περίπου 20 φάρμακα», δηλώνει η Joanne Doyle Petrongolo, φαρμακοποιός στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Ο μεγάλος αριθμός χαπιών έχει οδηγήσει σε μια τάση που ονομάζεται «αποσυνταγογράφηση», μια διαδικασία διακοπής των μη απαραίτητων φαρμάκων. «Καταβάλλεται μια τεράστια προσπάθεια όλο και περισσότεροι ασθενείς να μειώσουν τα φάρμακά τους, λόγω των πιθανών μειονεκτημάτων», προσθέτει η Doyle Petrongolo.
Οι κίνδυνοι από τα πολλά χάπια
Ακόμη και αν παίρνετε ένα χάπι την ημέρα σε τακτική βάση, μπορεί να είναι μπελάς. Μια πολύπλοκη φαρμακευτική αγωγή, όμως, δημιουργεί πολύ περισσότερα προβλήματα από το να μας δυσκολεύει και μόνο. Καθώς ο αριθμός των δισκίων αυξάνεται, αυξάνεται παράλληλα και το κόστος – τόσο για το ασφαλιστικό σας ταμείο όσο και για εσάς. Υπάρχουν όμως και άλλα πιθανά προβλήματα, τα οποία είναι λιγότερο προφανή.
Παρενέργειες. Όσο περισσότερα φάρμακα παίρνετε, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να εμφανίσετε παρενέργειες.
Φαρμακευτικά σφάλματα. Είναι πιο εύκολο να μπερδευτείτε για το ποιο χάπι πήρατε και πότε, και μπορεί να καταλήξετε να παραλείψετε μια δόση ή να πάρετε περισσότερες.
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων. Ιδίως όταν οι γιατροί σας δεν επικοινωνούν μεταξύ τους για τα φάρμακα που συνταγογραφούν ή αν χρησιμοποιείτε αρκετά διαφορετικά φαρμακεία, υπάρχει κίνδυνος αλληλεπιδράσεων μεταξύ των φαρμάκων.
Κόπωση από τη φαρμακευτική αγωγή. «Όσο πιο πολύπλοκο είναι ένα φαρμακευτικό σχήμα, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να μην πάρει ο ασθενής τα δισκία σύμφωνα με τη συνταγή. Μπορεί να επιλέξει να πάρει μόνο αυτά που θέλει, γιατί έχει κουραστεί να καταπίνει χάπια», εξηγεί η Doyle Petrongolo. «Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζεται σωστά η νόσος του, ενώ ενδέχεται να προκύψουν και παρενέργειες χωρίς λόγο».
Ποιότητα ζωής. «Κάποιοι άνθρωποι παίρνουν φάρμακα έως και πέντε φορές την ημέρα και στην κυριολεξία αισθάνονται ότι ολόκληρη η ζωή τους περιστρέφεται γύρω από τα χάπια», επισημαίνει η Doyle Petrongolo.
Αναθεώρηση της αγωγής
Αν ακολουθείτε μια πολύπλοκη φαρμακευτική αγωγή που σας δημιουργεί τέτοιου είδους προβλήματα, θα μπορούσατε ίσως να επιχειρήσετε να τη μειώσετε. Μην προσπαθήσετε όμως να απλοποιήσετε την αγωγή μόνοι σας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δυσκολέψει τον έλεγχο της κατάστασής σας και να αυξήσει τον κίνδυνο για παρενέργειες.
Είναι προτιμότερο να συζητήσετε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας σχετικά με την αποσυνταγογράφηση. «Να είστε ειλικρινείς και να πείτε απλώς πως αισθάνεστε ότι παίρνετε υπερβολικά πολλά χάπια, ρωτώντας τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τα φάρμακα», προτείνει η Doyle Petrongolo.
Θα μπορούσατε να κανονίσετε ένα ραντεβού για έλεγχο των φαρμάκων και να έχετε μαζί όλα σας τα φάρμακα στις αρχικές τους συσκευασίες.
Εάν το ραντεβού αυτό είναι προτιμότερο να γίνει ηλεκτρονικά, βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός σας έχει πρόσβαση (μέσω ενός ηλεκτρονικού μητρώου φαρμάκων) σε έναν κατάλογο με όλα τα φάρμακά σας. Μη διστάσετε να εκφράσετε την προσωπική σας γνώμη για το πόσο καλά λειτουργεί κάποιο συγκεκριμένο φάρμακο, ιδίως εάν πιστεύετε ότι δεν σας βοηθά.
Όταν ο γιατρός σάς συνιστά να ξεκινήσετε κάποιο καινούργιο φάρμακο, ρωτήστε για πόσο καιρό θα πρέπει να το παίρνετε. «Πολλοί ασθενείς συχνά ξεκινούν έναν αναστολέα της αντλίας πρωτονίων, όπως η ομεπραζόλη, για την καούρα στο στομάχι, αλλά δεν τους ενημερώνει κανείς για πόσο καιρό θα πρέπει να τον λαμβάνουν. Έτσι, καταλήγουν να τον παίρνουν για χρόνια, ενώ ίσως θα έπρεπε να τον λάβουν μόνο για μερικούς μήνες», σχολιάζει η Doyle Petrongolo.
Διακοπή ενός φαρμάκου
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η απότομη διακοπή ενός φαρμάκου μπορεί να είναι ασφαλής – για παράδειγμα, όταν διακόπτετε κάποιο αντιαλλεργικό δισκίο ή κάποιο μη συνταγογραφούμενο παυσίπονο όπως η ιβουπροφαίνη, όταν δεν το χρειάζεστε πια.
Αυτό όμως δεν ισχύει για όλα τα φάρμακα. Για παράδειγμα, αν σταματήσετε απότομα τη λήψη ενός αντικαταθλιπτικού, μπορεί να έχετε υποτροπή της κατάθλιψης ή να εμφανίσετε συμπτώματα στέρησης. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν ζάλη, απώλεια συντονισμού, κόπωση, αίσθηση μυρμηγκιάσματος, αίσθημα καύσου, θαμπή όραση, αϋπνία, ναυτία, διάρροια, γριπώδη συμπτώματα, άγχος ή κρίσεις κλάματος.
Στη διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, καταγράψτε σε ένα ημερολόγιο ή σε έναν πίνακα το σχήμα μείωσης που θα ακολουθήσετε. Σημειώστε τις ώρες λήψης και τις δόσεις του φαρμάκου και διαγράφετε κάθε δόση μόλις τη λάβετε. Έχετε τον νου σας για τυχόν νέα συμπτώματα στη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Με τον καιρό, μπορεί να διαπιστώσετε ότι μια εξορθολογισμένη αγωγή μπορεί να είναι η συνταγή για καλύτερη ποιότητα ζωής. «Είχα κάποιον κύριο που έπαιρνε 12 φάρμακα την ημέρα. Σταματήσαμε τα δύο από αυτά και αισθάνθηκε σαν να του έφυγε ένα βάρος. Τώρα έχει περισσότερες πιθανότητες να πάρει όλα τα φάρμακά του», παρατηρεί η Doyle Petrongolo.
