Harvard Health Publishing
Αν είστε μία από τις οκτώ στις δέκα γυναίκες στις οποίες οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις αποτελούσαν κυρίαρχο (και συχνά βασανιστικό) σύμπτωμα κατά την εμμηνόπαυση, μπορεί να αναστενάξατε όταν μάθατε πως πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι αυτά τα λεγόμενα αγγειοκινητικά συμπτώματα δεν είναι μόνο ενοχλητικά· μπορεί να είναι και προάγγελοι δυσάρεστων προβλημάτων υγείας.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νοεμβρίου 2024 του Menopause δείχνει ότι οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης γνωστικών προβλημάτων, ενώ άλλες μελέτες δείχνουν ότι τα συμπτώματα αυτά συνδέονται με υψηλότερες πιθανότητες καρδιαγγειακής νόσου.
Όμως, όπως συμβαίνει συνήθως με τις μελέτες παρατήρησης –οι οποίες δεν μπορούν να αποδείξουν τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος ανάμεσα σε ένα σύμπτωμα και ορισμένες εκβάσεις της υγείας–, οι μελέτες αυτές δεν λαμβάνουν απαραίτητα υπόψη άλλους παράγοντες υγείας και τρόπου ζωής οι οποίοι επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου και της καρδιάς καθώς μεγαλώνουμε, αλλά και την ίδια την πιθανότητα εμφάνισης εξάψεων, σχολιάζει η δρ JoAnn Manson, επικεφαλής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και καθηγήτρια υγείας των γυναικών στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Πράγματι, η συσχέτιση μεταξύ των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων και αυτών των σοβαρών παθήσεων περιλαμβάνει πολύ περισσότερες παραμέτρους, δηλώνει η δρ Manson. «Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για κάτι πολύ πολύπλοκο και οι γυναίκες που βρίσκονται σε περιεμμηνόπαυση ή στις αρχές της εμμηνόπαυσης δεν χρειάζεται να θορυβηθούν», προσθέτει.
Πολύπλοκες παράμετροι
Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η σύνδεση ανάμεσα στα αγγειοκινητικά συμπτώματα και τα μετέπειτα γνωστικά ή καρδιαγγειακά προβλήματα επηρεάζεται έντονα και από αρκετούς άλλους παράγοντες, αναφέρει η δρ Manson. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι εξής:
• η ηλικία εμφάνισης των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων
• ο χρόνος που έχει παρέλθει από την εμμηνόπαυση
• η βαρύτητα των εξάψεων και το κατά πόσο αυτές συνοδεύονται από νυχτερινές εφιδρώσεις και διαταραχές του ύπνου
• η συνολική υγεία και λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.
Η μελέτη Menopause έδειξε ότι οι γυναίκες που έχουν πιο έντονες εξάψεις έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν τους συνήθεις παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια. «Οι γυναίκες που έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη, παχυσαρκία, διαβήτη ή άλλους κινδύνους για καρδιαγγειακή νόσο μπορεί να έχουν κάποια βλάβη στην εσωτερική επικάλυψη (ενδοθήλιο) των αιμοφόρων αγγείων και στη λειτουργία τους», εξηγεί η δρ Manson. «Αυτό μπορεί να τις καθιστά πιο επιρρεπείς στις εξάψεις».
Και ενώ οι εξάψεις θα μπορούσαν πράγματι να αποτελούν ένδειξη μεγαλύτερης πιθανότητας γνωστικών προβλημάτων, το ερώτημα παραμένει: συνδέονται τα αγγειοκινητικά συμπτώματα αυτά καθαυτά με γνωστική δυσλειτουργία, πέραν αυτών των άλλων παραγόντων κινδύνου;
Η απάντηση φαίνεται ότι είναι «όχι» για τις γυναίκες στις αρχές της εμμηνόπαυσης. Οι μισές από τις σχεδόν 1.300 γυναίκες λατινοαμερικανικής καταγωγής (μέσου όρου ηλικίας 56 ετών) που συμμετείχαν στη μελέτη Menopause δεν ήταν σωματικά δραστήριες. Ωστόσο, οι συμμετέχουσες που ασκούνταν και είχαν χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος είχαν λιγότερες πιθανότητες να έχουν γνωστική δυσλειτουργία. «Οι γυναίκες με υγιεινό τρόπο ζωής έδειχναν να είναι καλύτερα ρυθμισμένες, χάρη στον τρόπο ζωής τους», αναφέρει η δρ Manson.
Η σύνδεση ανάμεσα στα αγγειοκινητικά συμπτώματα και στην καρδιαγγειακή νόσο είναι πιο ισχυρή, ωστόσο, όταν οι εξάψεις επιμένουν μετά την ηλικία των 60 ετών ή εμφανίζονται για πρώτη φορά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. «Η χρονική συγκυρία είναι το παν», σχολιάζει η δρ Manson. «Νομίζω ότι είναι καθησυχαστικό για τις γυναίκες να γνωρίζουν ότι, αν τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται νωρίς κατά την εμμηνόπαυση, δεν συνδέονται σαφώς με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο ή άνοια».
Ο ρόλος του ύπνου
Επειδή οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις συχνά διαταράσσουν τον ύπνο –και τα προβλήματα ύπνου είναι γνωστό ότι επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου– η δρ Manson αναρωτιέται αν η σχέση μεταξύ αγγειοκινητικών συμπτωμάτων και άνοιας μπορεί να εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από αυτόν τον παράγοντα μόνο.
Ο κατακερματισμένος ύπνος συνδέεται επίσης με διάφορα προβλήματα που αυξάνουν τις πιθανότητες για καρδιαγγειακή νόσο, όπως αύξηση βάρους, υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη και διαβήτη, προσθέτει η δρ Manson.
«Είναι πιθανό ότι η ίδια η διακοπή του ύπνου συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου τόσο για καρδιαγγειακή νόσο όσο και για άνοια, καθώς έχει αποδειχθεί ότι ο επαρκής, αναζωογονητικός ύπνος είναι πραγματικά σημαντικός για την καρδιαγγειακή και γνωστική υγεία», αναφέρει η δρ Manson. «Όλες αυτές οι εκβάσεις συνδέονται με τον ύπνο και την ποιότητα του ύπνου».
Στρατηγικές για να παραμείνετε καλά
Εάν αντιμετωπίζετε έντονες εξάψεις ή νυχτερινές εφιδρώσεις –ιδίως αν σας εμποδίζουν να κοιμηθείτε καλά–, η δρ Manson προσφέρει τις εξής συμβουλές για να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανότητες να αναπτύξετε καρδιαγγειακή νόσο ή άνοια.
Μην περιμένετε για να ζητήσετε βοήθεια. «Εάν βρίσκετε τις εξάψεις ενοχλητικές και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής σας και τον ύπνο σας, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τη γιατρό σας και να λάβετε θεραπεία», λέει η δρ Manson. Διάφορα μέτρα μπορούν να κατευνάσουν αποτελεσματικά τα αγγειοκινητικά συμπτώματα, όπως η ορμονοθεραπεία ή μη ορμονικές επιλογές, όπως η φεζολινετάντη, ορισμένα αντικαταθλιπτικά, η γκαμπαπεντίνη και κάποιες τακτικές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.
Διερευνήστε την ασυνήθιστη συγκυρία. Αν εξακολουθείτε να έχετε εξάψεις δέκα ή περισσότερα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση ή αν αναπτύξατε εκ νέου αυτά τα συμπτώματα, συζητήστε το γεγονός αυτό με τη γιατρό σας. Μπορεί να θέλει να διερευνήσει κατά πόσο τα συμπτώματά σας υποδηλώνουν καρδιολογικά προβλήματα ή άλλες παθήσεις. «Μπορεί να κάνετε εξετάσεις για να βεβαιωθείτε ότι τα συμπτώματά σας σχετίζονται πράγματι με την εμμηνόπαυση και όχι με κάποια άλλη υποκείμενη αιτία», λέει η δρ Manson.
Αντιμετωπίστε επιθετικά τους παράγοντες κινδύνου. Η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη και ο διαβήτης είναι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν τόσο στην καρδιαγγειακή νόσο όσο και στην άνοια, γιατί καταστρέφουν την υγεία των αιμοφόρων αγγείων. Επιπρόσθετα στη λήψη φαρμάκων, θα πρέπει να ασκείστε τακτικά, να κοιμάστε αρκετά και να ακολουθείτε μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, ελαιόλαδο, ψάρι, άπαχο κρέας, ξηρούς καρπούς και σπόρους.
«Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο. Ο υγιεινός τρόπος ζωής και η υγιεινή για την καρδιά διατροφή βοηθούν πολύ στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και άνοιας στη διάρκεια της εμμηνόπαυσης», λέει η δρ Manson. «Αυτό είναι ένα πιο σημαντικό μήνυμα από το να εστιάζετε στο κατά πόσο οι εξάψεις αποτελούν προειδοποιητικό σημάδι».
Για την υγεία της καρδιάς, είναι καλύτερα η εμμηνόπαυση να καθυστερήσει παρά να έρθει στην ώρα της
Για όσες από εμάς έχουμε μάθει να είμαστε πάντα στην ώρα μας, οποιαδήποτε καθυστέρηση μας κάνει να νιώθουμε άβολα. Πρόσφατη μελέτη, ωστόσο, δείχνει ότι μάλλον είναι καλό για τις γυναίκες να μπαίνουν στην εμμηνόπαυση αργά παρά στην ώρα τους (σε ηλικία 55 ετών και άνω), γιατί έτσι μπορεί να έχουν πιο υγιή αιμοφόρα αγγεία κατά τα επόμενα χρόνια της ζωής τους.
Το εύρημα, το οποίο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Φεβρουαρίου 2025 του Circulation Research, μπορεί να μεταφραστεί σε χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου για τις γυναίκες που φτάνουν σε αυτό το αναπαραγωγικό ορόσημο τέσσερα ή περισσότερα χρόνια μετά τη μέση Αμερικανίδα, της οποίας η περίοδος σταματά στην ηλικία των 51 ετών.
Η μελέτη αυτή ενισχύει προηγούμενα στοιχεία που έδειχναν ότι οι γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση στα 55 ή σε μεγαλύτερη ηλικία έχουν περίπου 20% χαμηλότερη πιθανότητα να αναπτύξουν καρδιαγγειακά προβλήματα σε σύγκριση με τις γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση σε ηλικία 45 έως 54 ετών. Προχωρά όμως και παρακάτω, εμβαθύνοντας στο γιατί μπορεί να ισχύει αυτό.
Χρησιμοποιώντας έναν δείκτη που ονομάζεται μεσολαβούμενη από τη ροή διαστολή της βραχιόνιας αρτηρίας –η οποία δείχνει πόσο καλά διευρύνεται το κύριο αιμοφόρο αγγείο του άνω άκρου όταν αυξάνεται η ροή του αίματος– οι ερευνητές εκτίμησαν την υγεία των αιμοφόρων αγγείων σε 92 γυναίκες. Είκοσι μία γυναίκες ήταν προεμμηνοπαυσιακές, 49 είχαν μπει σε εμμηνόπαυση σε ηλικία 45-54 ετών και 22 είχαν μπει σε εμμηνόπαυση σε ηλικία 55 ετών και άνω. Η ομάδα μέτρησε επίσης την υγεία των μιτοχονδρίων, των «μονάδων παραγωγής ενέργειας» των κυττάρων, στο επιθήλιο των αιμοφόρων αγγείων των γυναικών. Επίσης, εξέτασαν τι είδους χημικές ενώσεις κυκλοφορούσαν στο αίμα των γυναικών.
Οι γυναίκες με εμμηνόπαυση όψιμης έναρξης είχαν καλύτερη διαστολή του αιμοφόρου αγγείου σε σχέση με τις γυναίκες που μπήκαν σε εμμηνόπαυση στον μέσο όρο ηλικίας: οι αρτηρίες τους μπορούσαν να διευρύνονται πιο εύκολα για να υποστηρίξουν την υγιή ροή αίματος. Αυτό συνδέθηκε με χαμηλότερο επίπεδο ορισμένων ελεύθερων ριζών οξυγόνου, που μπορούν να βλάψουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία στην πάροδο του χρόνου. Επίσης, οι διαφορές μεταξύ των ομάδων επέμειναν για πέντε ή περισσότερα χρόνια μετά την έναρξη της εμμηνόπαυσης.
Η δρ Cara Guardino, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Mount Auburn Hospital, πιστεύει ότι τα ευρήματα αυτά προσφέρουν σημαντικές πρόσθετες γνώσεις γι’ αυτή τη φαινομενικά μυστηριώδη διαδικασία. Οι γυναίκες που μπαίνουν αργότερα σε εμμηνόπαυση έχουν εκτεθεί σε υψηλότερο επίπεδο οιστρογόνων για περισσότερο καιρό, γεγονός το οποίο μπορεί να εξηγεί τα αποτελέσματα.
«∆εν υπάρχουν πολλές πληροφορίες που να εξετάζουν γιατί οι γυναίκες εμφανίζουν έντονη αύξηση της ανάπτυξης καρδιαγγειακής νόσου μετά την εμμηνόπαυση», δηλώνει. «Πριν από την εμμηνόπαυση, οι γυναίκες έχουν χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου σε σύγκριση με τους άνδρες, αλλά μετά την εμμηνόπαυση η διαφορά αυτή εξαφανίζεται. Η μελέτη αυτή δείχνει ποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες μπορεί να ευθύνονται γι’ αυτό».
Οι γυναίκες που υποψιάζονται ότι μπορεί να μπουν στην εμμηνόπαυση νωρίτερα από τον μέσο όρο λόγω οικογενειακού ιστορικού θα πρέπει να παρακολουθούνται πιο συχνά για καρδιοπάθεια, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης αίματος, συνιστά η δρ Guardino. Η καρδιοπάθεια παραμένει η κύρια αιτία θανάτου για τις γυναίκες και τους άνδρες παγκοσμίως.
«Αν κάποια μπαίνει σε εμμηνόπαυση πιο νωρίς, θα πρέπει να παρέμβουμε πιο επιθετικά στους παράγοντες κινδύνου που εμφανίζει για καρδιαγγειακή νόσο», καταλήγει η δρ Guardino.
