Harvard Health Publishing
Λιπώδης πλάκα είναι δυνατό να συσσωρευθεί όχι μόνο στις αρτηρίες που τροφοδοτούν την καρδιά σας, αλλά και σε αυτές των κάτω άκρων σας. Γνωστή ως περιφερική αρτηριοπάθεια (ΠΑ), αυτή η συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας μπορεί να προκαλέσει μια επώδυνη αίσθηση που μοιάζει με κράμπα ή απλώς κούραση στο ένα ή και στα δύο πόδια κατά το περπάτημα. Η δυσφορία ονομάζεται «χωλότητα», που προέρχεται από τη λέξη «χωλός», δηλ. «αυτός που κουτσαίνει».
Το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση και η υψηλή χοληστερόλη αυξάνουν τον κίνδυνο ΠΑ, η οποία προσβάλλει σχεδόν ένα στα τρία άτομα άνω των 75 ετών. Πέρα από τη διακοπή του καπνίσματος, το τακτικό περπάτημα αποτελεί την καλύτερη θεραπεία για την ΠΑ. Σήμερα, μια νέα μελέτη καταδεικνύει ότι η σεμαγλουτίδη μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με ΠΑ και διαβήτη να περπατούν μεγαλύτερη απόσταση, καθώς και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους (βλ. «Ένα ήδη εγκεκριμένο φάρμακο βρίσκει εφαρμογή στην ΠΑ»).
«Είναι το πρώτο νέο φάρμακο για τη λειτουργικότητα και τα συμπτώματα της ΠΑ εδώ και μία 25ετία, έπειτα από πολλές προσπάθειες για ανακάλυψη νέων θεραπειών», λέει ο επικεφαλής της μελέτης, δρ Marc Bonaca, λέκτορας ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. Οι θετικές δράσεις της σεμαγλουτίδης στην ΠΑ μόνο σε μικρό βαθμό συνδέονται με την απώλεια βάρους. Αντίθετα, πιο πιθανό είναι ότι συνδέονται με τη βελτίωση της αγγειακής λειτουργίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι το φάρμακο έχει μια απευθείας δράση στην υγεία των αιμοφόρων αγγείων. Τα ευρήματα αυτά μπορεί να συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση από τους ερευνητές του μεγάλου εύρους ωφελειών για την υγεία που έχει το φάρμακο, το οποίο πιθανότατα περιλαμβάνει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, προσθέτει.
Μια συχνά καθυστερημένη διάγνωση
Παρότι η ΠΑ είναι συνηθισμένη, συχνά παραγνωρίζεται. «Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή, και πολλοί αποδίδουν τον πόνο στα κάτω άκρα σε αρθρίτιδα ή απλώς στη γήρανση», λέει ο δρ Bonaca. Επίσης, οι πάσχοντες μπορεί να αλλάζουν σταδιακά τη συμπεριφορά τους έτσι ώστε να περπατούν λιγότερο, όπως παρκάροντας πιο κοντά σε ένα κατάστημα και αποφεύγοντας τις σκάλες, προσθέτει.
Δεν υπάρχουν καθιερωμένες οδηγίες προσυμπτωματικού ελέγχου για την περιφερική αρτηριοπάθεια, και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος που η νόσος υποδιαγιγνώσκεται. Όμως, η πιο πρώιμη ανίχνευση και θεραπευτική αντιμετώπιση είναι δυνατό να αποτρέψουν τις σοβαρές επιπτώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν έλκη που δεν επουλώνονται στα δάχτυλα, τα πέλματα ή τα πόδια – ακόμη και ακρωτηριασμό του άκρου. Εάν υποπτεύεστε ότι μπορεί να έχετε ΠΑ, ρωτήστε τον γιατρό σας για τις σχετικές εξετάσεις.
Διάγνωση της ΠΑ
Η ΠΑ μπορεί να εντοπιστεί με μια απλή εξέταση που ονομάζεται μέτρηση σφυροβραχιόνιου δείκτη (ABI). Με τη βοήθεια ειδικής περιχειρίδας ο γιατρός μετρά την αρτηριακή πίεση στον αστράγαλο (ποδοκνημική) και τη συγκρίνει με την τιμή της αρτηριακής πίεσης στον βραχίονα, σε ηρεμία και μερικές φορές έπειτα από σύντομη άσκηση. Όταν τα αγγεία σας είναι υγιή, οι τιμές θα πρέπει να ταιριάζουν με ελάχιστη απόκλιση. Μια μεγάλη διαφορά τιμών μεταξύ βραχίονα και αστραγάλου δείχνει ότι το αίμα δεν κυκλοφορεί καλά μέσα από φραγμένα αγγεία στα κάτω άκρα σας.
Συνταγή για άσκηση
Τα άτομα με ΠΑ μπορεί να διστάζουν να περπατούν, πιστεύοντας ότι ο πόνος στα κάτω άκρα είναι επιβλαβής. Στην πραγματικότητα, ισχύει το αντίθετο: το περπάτημα είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιβραδύνετε την εξέλιξη της ΠΑ και να μειώσετε τις επιπλοκές της. Το περπάτημα διευκολύνει τη ροή του αίματος στις μικρότερες αρτηρίες του ποδιού και επιπλέον δημιουργεί νέους διαύλους (παράπλευρη κυκλοφορία) που κατευθύνουν το αίμα γύρω από τις φραγμένες περιοχές, που τελικά βοηθά στην ανακούφιση από τον πόνο. Ιδανικά, θα πρέπει να περπατάτε τουλάχιστον για 30 λεπτά, τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα. Περπατήστε συνεχόμενα μέχρι να αισθανθείτε πόνο στα κάτω άκρα, ξεκουραστείτε μέχρι να υποχωρήσει και μετά συνεχίστε.
Ένα ήδη εγκεκριμένο φάρμακο βρίσκει εφαρμογή στην ΠΑ
Τα φάρμακα για την περιφερική αρτηριοπάθεια (ΠΑ) είναι παρόμοια με εκείνα για τη στεφανιαία νόσο, όπως φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης και την πρόληψη της φλεβοθρόμβωσης. Το 2000, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, FDA, ενέκρινε τη σιλοσταζόλη, η οποία συμβάλλει στην ανακούφιση από τον πόνο στα κάτω άκρα και βελτιώνει την απόσταση βάδισης σε πάσχοντες από ΠΑ. Όμως οι παρενέργειες του φαρμάκου στο γαστρεντερικό και άλλα ζητήματα έχουν περιορίσει τη χρήση του. Καθώς η σεμαγλουτίδη (που κυκλοφορεί με διαφορετικές εμπορικές ονομασίες ως αντιδιαβητικό και ως φάρμακο για απώλεια βάρους) έχει αποδεδειγμένα οφέλη όσον αφορά τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου, οι ερευνητές έκαναν δοκιμές του φαρμάκου σε άτομα με ΠΑ.
Η μελέτη STRIDE περιλάμβανε σχεδόν 800 άτομα με ΠΑ και διαβήτη, τα οποία επιλέχθηκαν για τη μελέτη σε 112 κέντρα υγειονομικής περίθαλψης στη Βόρεια Αμερική, την Ασία και την Ευρώπη. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων ήταν άνδρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 68 έτη, και όλοι ανέφεραν διαλείπουσα χωλότητα, η οποία τους δημιουργούσε δυσκολία στη βάδιση. Κατανεμήθηκαν με τυχαίο τρόπο στη λήψη είτε εβδομαδιαίων δόσεων σεμαγλουτίδης είτε εικονικού φαρμάκου για έναν χρόνο και υποβλήθηκαν σε δοκιμασία βάδισης σε διάδρομο κατά την έναρξη, στο μέσο και στη λήξη της μελέτης.
Όσοι λάμβαναν σεμαγλουτίδη βελτίωσαν την απόσταση βάδισης κατά 40 μέτρα, κατά μέσο όρο. Επιπλέον παρουσίασαν σημαντική βελτίωση στην απόσταση βάδισης χωρίς πόνο και στην ποιότητα ζωής συγκριτικά με εκείνους που έλαβαν το εικονικό φάρμακο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στις 3 Μαΐου 2025, στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet.
