Μερικές φορές η πιο παράξενη πληροφορία στο πιστοποιητικό θανάτου ενός ανθρώπου είναι η αιτία θανάτου. Παραδείγματος χάριν, όταν η αιτία αναφέρεται ως λοίμωξη –όπως πνευμονία, COVID-19, γρίπη ή άλλη λοίμωξη–, τα φαινόμενα ενδέχεται να απατούν. Αν μια λοίμωξη φτάσει στο σημείο να σκοτώσει τον ασθενή, ο θάνατος μπορεί στην πραγματικότητα να οφείλεται σε ένα πιο εκτεταμένο, ανεπαρκώς αναγνωρίσιμο φαινόμενο, τη σήψη.
«Πολλοί ειδικοί θα υποστήριζαν ότι οποτεδήποτε επέρχεται θάνατος από λοίμωξη, ο μηχανισμός στον οποίο οφείλεται σχετίζεται κατά βάση με τη σήψη», λέει ο δρ Chanu Rhee, ιατρικός διευθυντής ελέγχου λοιμώξεων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στη σήψη. «Αυτό πιθανότατα αληθεύει για τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων».
Συγκλονιστικός αριθμός θυμάτων
Η σήψη εκτιμάται ότι ευθύνεται ή συμβάλλει στο 20% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως, γεγονός που την καθιστά μία από τις κορυφαίες αιτίες θανάτου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια ενήλικες παρουσιάζουν σήψη ετησίως και 350.000 καταλήγουν εξαιτίας της, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων (CDC).
Παρά τον συγκλονιστικό φόρο αίματος της σήψης, πολλοί εξακολουθούν να μη γνωρίζουν τι είναι, επισημαίνει ο δρ Rhee. Συχνά αναφέρεται ως λοίμωξη του αίματος, όμως αυτό ενδέχεται να είναι παραπλανητικό. Η σήψη μπορεί να είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε λοίμωξης που ενεργοποιεί σε υπερβολικό βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού και το ωθεί να απελευθερώσει έναν «καταρράκτη» φλεγμονωδών χημικών ουσιών σε όλο το σώμα.
«Συνήθως την περιγράφω ως μια σοβαρή λοίμωξη εξαιτίας της οποίας ο οργανισμός παράγει μια ακραία ανοσιακή απόκριση που προκαλεί οργανική ανεπάρκεια», εξηγεί.
Πιο ευάλωτοι οι ηλικιωμένοι
Μία από τις δυσκολίες υπολογισμού τού πόσο επιβαρύνει η σήψη την υγεία είναι το γεγονός ότι είναι δυνατό να προκληθεί από κάθε είδους λοίμωξη: βακτηριακή, ιογενή ή μυκητιασική. Όμως ορισμένοι τύποι λοιμώξεων είναι πιθανότερο να το κάνουν, λέει ο δρ Rhee· μεταξύ αυτών είναι οι λοιμώξεις που ξεκινούν από τους πνεύμονες, το ουροποιητικό, το γαστρεντερικό ή το δέρμα και άλλους μαλακούς ιστούς.
Επίσης, ορισμένα άτομα είναι πιο ευάλωτα. Οι ενήλικες 60 ετών και άνω αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα των περιστατικών και των θανάτων από σήψη, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι που εμφανίζουν σήψη έχουν τουλάχιστον ένα υποκείμενο νόσημα, σύμφωνα με το CDC.
Απειλή ίσων ευκαιριών
«Το ανοσοποιητικό μας σύστημα έχει την τάση να μη λειτουργεί καλά όσο μεγαλώνουμε, και η σήψη συνδέεται επιπλέον με χρόνιες παθήσεις που είναι πιο συνηθισμένες στους ηλικιωμένους – όπως ο διαβήτης, η χρόνια πνευμονοπάθεια και ο καρκίνος», λέει ο δρ Rhee. «Επίσης, καθώς γερνάμε, τείνουμε να υποβαλλόμαστε σε περισσότερα χειρουργεία και επεμβάσεις, που απαιτούν τομές στο δέρμα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων».
Ωστόσο η σήψη μπορεί να συμβεί στον καθένα. Νεότερα άτομα που προηγουμένως είχαν καλή υγεία επίσης είναι δυνατό να προσβληθούν. «Σίγουρα πρόκειται για τη μειονότητα», παρατηρεί, «αλλά ακόμη κι αν είστε απόλυτα υγιής, μπορεί να εμφανίσετε σήψη».
Στρατηγικές αποτροπής
Το θετικό είναι ότι η σήψη μπορεί να αποφευχθεί· μάλιστα, εμποδίζοντας τις βακτηριακές, ιογενείς ή μυκητιασικές λοιμώξεις από το να εγκατασταθούν ή να επιδεινωθούν, κάνετε ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Μπορείτε να επιτύχετε την αποτροπή της εάν:
• αντιμετωπίζετε κατάλληλα τις χρόνιες παθήσεις,
• λαμβάνετε τα συνιστώμενα εμβόλια,
• παίρνετε αντιβιοτικά σύμφωνα με τη συνταγή του γιατρού για να καταπολεμήσετε τις βακτηριακές λοιμώξεις,
• εφαρμόζετε καλή υγιεινή των χεριών,
• αποφεύγετε άτομα που είναι άρρωστα,
• διατηρείτε καθαρές τις αμυχές ή τις πληγές,
• εφαρμόζετε μέτρα ασφάλειας για τα τρόφιμα, αποφεύγοντας το ωμό ή άψητο κρέας ή τα πουλερικά, το ωμό ψάρι και φρούτα ή λαχανικά που δεν έχουν πλυθεί.
Επικίνδυνες ενδείξεις
Ένα ακόμη καίριο βήμα στην καταπολέμηση της σήψης είναι η αναζήτηση ιατρικής συμβουλής εάν παρατηρήσετε πιθανές ενδείξεις όπως πυρετό, παραγωγικό βήχα, ερυθρότητα γύρω από μια αμυχή ή τομή, πύον ή εκκρίσεις από μια ανοιχτή πληγή, ή εάν ο πόνος αυξάνεται. Μπορεί επίσης να αισθάνεστε πολύ άσχημα.
Οι κλινικοί γιατροί εξετάζουν διάφορες ενδείξεις προκειμένου να διαγνώσουν την κατάσταση αυτή – η οποία συχνά απαιτεί εντατική θεραπεία. Στις εν λόγω ενδείξεις περιλαμβάνονται πυρετός (ή μερικές φορές υποθερμία), σύγχυση ή αποπροσανατολισμός, δύσπνοια, αυξημένοι καρδιακοί παλμοί και υπόταση, «μία από τις πιο σημαντικές ενδείξεις της σήψης», λέει ο δρ Rhee. Ωστόσο, δεν υπάρχει ένα και μόνο σημείο ή ιατρική εξέταση που να μπορεί να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει τη σήψη.
«Όταν εμφανίζονται σημεία λοίμωξης, είναι ύψιστης σημασίας να λάβετε την κατάλληλη φροντίδα εγκαίρως, ιδίως εάν συντρέχουν παράγοντες κινδύνου για σήψη», λέει ο δρ Rhee.
«Αυτό είναι το δεύτερο σκέλος της εξίσωσης – ας επιτεθούμε σε μια λοίμωξη πριν εξελιχθεί σε πλήρη σήψη. Είναι ξεκάθαρο ότι όσο το γρηγορότερο ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο καλύτερη τείνει να είναι η έκβαση των ασθενών».
