Του Απόστολου Τομαρά
Με την Τριμερή Σύνοδο του Αμάν, συμπληρώνονται 6 χρόνια από τότε που γεννήθηκε η ιδέα των περιφερειακών συνεργασιών στο Κάιρο. Από το 2013 και εντεύθεν, έχουν συναφθεί τρείς τριμερείς με Αίγυπτο, Ισραήλ και Ιορδανία, ενώ στο στάδιο της εκκόλαψης βρίσκονται, οι τριμερείς με Λίβανο και Παλαιστίνη. Εάν κάποιος επιχειρήσει να κάνει μια αξιολόγηση του πλέγματος των περιφερειακών συνεργασιών, εύκολα μπορεί να εντοπίσει πως στις υφιστάμενες περιφερειακές συνεργασίες της Ανατολικής Μεσογείου, την διαφορά κάνουν η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Ο ρόλος του εβραϊκού κράτους στη Μέση Ανατολή, καθώς και τα ισχυρά ερείσματα που διαθέτει στο δυτικό κόσμο, από τη μία, καθώς και η ηγετική θέση της Αιγύπτου στον Αραβικό κόσμο, από την άλλη, αναντίλεκτα είναι παράγοντες που ισχυροποιούν τη νέα γεωστρατηγική τάξη πραγμάτων της περιοχής. Ειδικά εάν οι συνεργασίες αυτές έχουν ως κοινή συνισταμένη την Κύπρο και την Ελλάδα. Παρατηρώντας, όμως, με μεγαλύτερη προσοχή τις κινήσεις που γίνονται στην γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, ο μη αποκλεισμός της Ιορδανίας αλλά και του Λιβάνου, για πρώτη φορά, δημιουργεί βάσιμες προσδοκίες για ενίσχυση της συνεργασίας, του συνόλου των κρατών της περιοχής κάτω από ένα ιδιότυπο σχήμα και κοινή συνισταμένη τη Λευκωσία και Αθήνα. Αν ληφθούν, μάλιστα, υπόψη και οι τελευταίες εξελίξεις, με την παρουσία των ΗΠΑ στην 6η Τριμερή της Ιερουσαλήμ, αλλά και το ενδιαφέρον της Γαλλίας για κάτι ανάλογο από την πλευρά της Αιγύπτου, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μετεξέλιξης των τριμερών σε ένα πιο ισχυρό και συγκεντροποιημένο πλέγμα συνεργασίας. Και εδώ είναι που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η παρουσία της Ιορδανίας αλλά και του Λιβάνου, μετέπειτα, στα όσα συντελούνται στην περιοχή. Αν εξαιρεθούν οι συμφωνίες και μνημόνια σε διμερές επίπεδο, η μεγάλη εικόνα με την Ιορδανία αφορά διεθνή ζητήματα, όπως το Μεσανατολικό αλλά και τις μεταναστευτικές ροές. Η αξία των όσων μεθοδικά και συντονισμένα έχουν χτιστεί τα τελευταία χρόνια είναι πως για πρώτη φορά, Κύπρος και Ελλάδα έχουν όλες τις προοπτικές να είναι στον πυρήνα διαμόρφωσης και διαχείρισης διεθνών ζητημάτων της περιοχής, αφήνοντας πίσω την συνειδητή απουσία από προβλήματα που εκ των πραγμάτων αγγίζουν και τις δυο χώρες. Και αυτό φαίνεται από τη διπλωματική στροφή που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ουάσιγκτον. Μπορεί στην Κύπρο να ξεχωρίζει η άρση του εμπάργκο αμερικάνικων όπλων ή τα ενεργειακά, όμως το νομοσχέδιο που έχει προωθηθεί προς ψήφιση στην Ουάσιγκτον αναδιαμορφώνει τη πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή. Η Κύπρος και η Ελλάδα μετατρέπονται σε μεθόριο του δυτικού κόσμου, μια εξέλιξη που έχει όλα τα φόντα να επηρεάσει θετικά, διαχρονικά προβλήματα των δυο χωρών. Μέσα από τις συνεργασίες με κράτη της περιοχής, σε οικονομικό επίπεδο, η Κύπρος θα δημιουργήσει κοινά συμφέροντα τα οποία θα την ισχυροποιήσουν απέναντι σε απειλές και προκλήσεις που μέχρι σήμερα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει μόνη της. Η περίπτωση της Ιορδανίας δεν μπορεί να συγκριθεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, όμως το Αμάν μπορεί κάλλιστα να είναι μια αγορά για το κυπριακό Φυσικό Αέριο. Η επόμενη πρόκληση για την κυπριακή διπλωματία είναι ο Λίβανος. Ενδεχόμενη επέκταση των τριμερών συνεργασιών προς τη Βηρυτό, σίγουρα θα είναι μια τεράστια επιτυχία για τη Λευκωσία. Πρώτον γιατί θα ενισχυθεί διπλωματικά απέναντι στα όσα προκλητικά επιδιώκει η Άγκυρα και δεύτερον μπορεί να επιδράσει θετικά στην επίλυση μια χρόνιας διαφοράς μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ για την οριοθέτηση των ΑΟΖ των δυο χωρών. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε πως παλιότερα η Κύπρος είχε προσπαθήσει, ως ενδιάμεσος στη διαφορά των δυο χωρών. Το πολιτικό περιβάλλον στη Βηρυτό εξυπηρετεί τις επιδιώξεις της Λευκωσίας για κύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου – Λιβάνου, δημιουργεί όμως και προϋποθέσεις να αναδειχθεί περισσότερο ο ρόλος της Κύπρου, στην περιοχή.
