Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η κυπριακή τραγωδία επηρέασε όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους αυτού του νησιού, προκάλεσε τόσα πολλά δεινά και μετά από σαράντα τόσα χρόνια οι χαίνουσες πληγές πασχίζουν να κλείσουν, αυτή τη φορά με την αρωγή της λογοτεχνίας.
Κάπως έτσι ίσως να σκέφτηκε και η Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου (βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 2005 και πλούσιο συγγραφικό έργο), η οποία εμπνευσμένη από την προσωπική τραγωδία της Χαρίτας Μάντολες έδωσε στο ευρύ κοινό τη ζοφερή εικόνα μικρών στιγμών, που σημάδεψαν για πάντα όσους τις έζησαν. Περιέγραψε με λεπτομέρεια τη διηνεκή προσπάθεια μιας συζύγου από την Όρκα της Κερύνειας που παντρεύτηκε τον Αντρίκο από την Αχερίτου και έφτιαξαν οικογένεια στην Ελιά Κερύνειας να αποκαταστήσει τον νεκρό του συζύγου της, να του προσφέρει εκείνη την κηδεία που όφειλε, όχι μόνο γιατί σφόδρα το επιθυμούσε, αλλά και γιατί έτσι πρόσταζαν και τα ιδανικά με τα οποία είχε αναγιωθεί κι εκείνη και ο Αντρίκος και οι υπόλοιποι, ήθη που δεν επέτρεπαν αγνοούμενους και ακήδευτους.
Βέβαια, η Χαρίτα είχε και άλλη δικολογιά χαμένη, πατέρα Νεόφυτο, νονό Σάββα, ξάδελφο Πανίκο, γαμπρό Θεόδωρο, γαμπρό Φοίβο. Η Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου, λοιπόν, μέσα από τη ζωή της χαροκαμένης συζύγου –όσο κλισέ κι αν ακούγεται η λέξη– φτιάχνει ένα μυθιστόρημα 464 σελίδων. Ζωντανεύει την Όρκα με τα παιδιά της, και τους αγώνες τους για την Ελευθερία. Παρουσιάζει τον Αντρίκο και τη Χαρίτα στο τραπέζι του Νεόφυτου και της Αρτεμούς με το αλάδωτο κολοκάσι, σαν σπονδή στα όσα ακολούθησαν. Το βιβλίο τιτλοφορείται «Ως αληθώς. Η ζωή της Χαρίτας Μάντολες» και η συγγραφέας μας λέει ήδη από το εξώφυλλο ότι πρόκειται για μυθιστόρημα.
Συμπλέκει την πραγματική ζωή με το μυθιστόρημα, κάνοντας το έργο της πιο δύσκολο. Ωστόσο, η ζωή της Χαρίτας Μάντολες μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μυθιστορηματική από μόνης της, κάνοντας το έργο της συγγραφέως ακόμη πιο δύσκολο, τι είναι πραγματικότητα και τι φτιασίδωμα και μυθοπλασία στις διηγήσεις της Χαρίτας; Η Ευρυδίκη Περικλέους – Παπαδοπούλου καταφέρνει να βρει τη λεπτή αυτή ισορροπία και φτιάχνει μια ιστορία πραγματική με δόσεις μυθοπλασίας, και ο αναγνώστης δεν μπορεί πάντα να το αντιληφθεί και θεωρούμε ότι αυτό είναι καλό, διότι έτσι κατά τη γνώμη μας ανάγει τη Χαρίτα σε κάποια Ελένη που θρηνεί την Αντρούλα της, στην κάθε Κύπρια μάνα που ψάχνει, αλυχτώντας, για τον χαμένο γιο της και θρηνωδεί για τη σκοτωμένη κόρη της.
Το τέλος του μυθιστορήματος φτάνει με τη δικαίωση των αγώνων της Χαρίτας να καταφέρνει να θάψει το δικό της Δωδεκάθεο, με συνοδεία χορό από αρχαία τραγωδία τις άλλες Κύπριες-συγγένισες και μη. Στη Σφαλαγγιώτισσα έγιναν οι κηδείες των τεσσάρων της Μάντολες, ενώ ο υπόλοιπος καιρός κύλησε με Ιαλέμου ωδές απ’ άκρη σε άκρη της ελεύθερης Κύπρου για τους υπόλοιπους. Με το δράμα αυτό να συνεχίζεται… και οι στίχοι του Παύλου Λιασίδη να ακούγονται, δυστυχώς, ακόμα επίκαιροι «Πόλεμε, δαίμονα, κακόν αξήλειφτον στον κόσμον, παιδίν της νύχτας, μισταρκέ του Άδη, ψεύτη, κλέφτη, όπου της νιότης δκιαλεχτούς κόβκεις αθθούς των δκυόσμων».
