ΓΛΩΣΣΟ-ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Το ζήτημα των greeklish, η χρησιμοποίηση λατινικών χαρακτήρων στη γραπτή απόδοση της ελληνικής γλώσσας, έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις ιδιαίτερα μετά την έλευση της νέας χιλιετηρίδας και τις τεχνολογικές βόμβες που κατάφεραν να ταράξουν συθέμελα ολόκληρη την ανθρωπότητα αλλάζοντας ολοκληρωτικά τον τρόπο ζωής. Αυτός ο νέος τρόπος μεταγραφής των ελληνικών φθόγγων θορυβεί κυρίως συντηρητικούς φιλολογικούς κύκλους οι οποίοι στοχοποιούν και λιθοβολούν κυρίως τους νέους επειδή χρησιμοποιούν ευρέως τα greeklish στην καθημερινή γραπτή επικοινωνία τους. Οι περισσότεροι μιλούν για καταστροφή της ελληνικής γλώσσας μέσω αυτού του τύπου γραφής με αποτέλεσμα να ξεσπά ένα ανελέητο ντελίριο αποδοκιμασίας των greeklish και των χρηστών τους.
Πρώτιστα, θα πρέπει να τονιστεί ο διαχωρισμός προφορικού και γραπτού λόγου. Ο προφορικός προηγείται του γραπτού και είναι αυτός που συνιστά αυτό που ονομάζουμε γλώσσα. Ο γραπτός λόγος αποτελεί μια μεταγενέστερη τεχνητή επινόηση η οποία πάντοτε ακολουθεί τελευταία και καταϊδρωμένη τις αλλαγές που υφίσταται ο προφορικός λόγος. Επομένως, όπως κι αν αποδώσουμε γραπτά την ελληνική γλώσσα: με λατινικό, αραβικό, κινεζικό ή άλλο αλφάβητο, αυτή θα συνεχίζει να υφίσταται. Έτσι, θα ήταν εξαιρετικά αφελές να μιλάμε για καταστροφή ή αφανισμό της ελληνικής γλώσσας επειδή γράφεται με ένα διαφορετικό από το φυσικό της αλφάβητο.
Μήπως, όμως, κινδυνεύει να χαθεί το ελληνικό αλφάβητο; Τα «ελληναγγλικά» θεωρούνται κι αυτά ένας γλωσσικός γραπτός κώδικας, άσχετα αν αυτός ο κώδικας χρησιμοποιείται διαφορετικά από κάθε άτομο. Η χρήση των greeklish δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία όσο περιορίζεται στα στεγανά της ανεπίσημης επικοινωνίας με γραπτά μηνύματα στο κινητό ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και όσο υπάρχει η επίγνωση εκ μέρος των χρηστών τους ότι πρόκειται για μια ανεπίσημη μορφή επικοινωνίας. Λόγου χάρη, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να σταλεί επίσημη επιστολή στα ελληνικά γραμμένη με λατινικούς χαρακτήρες εφόσον οι γράφοντες αντιλαμβάνονται την αντισυμβατικότητα της παραπάνω ενέργειας.
Τα greeklish στις μέρες μας έχουν βρει πρόσφορο έδαφος όταν το διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα στα αρχικά στάδιά τους δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν την γραπτή επικοινωνία με άλλα αλφάβητα εκτός του λατινικού. Οι χρήστες με τον καιρό τα αγκάλιασαν διότι προσέφεραν σε αυτούς πρακτικές ευκολίες: γρήγορη γραφή χωρίς ορθογραφική έγνοια και αποφυγή του «ενοχλητικού» τονισμού. Ίσως, προσφέρει, ταυτόχρονα, μια κάλυψη των συμπλεγμάτων κατωτερότητας του ανορθόγραφου χρήστη αλλά και πιθανού στιγματισμού του, όταν γράφει με ελληνικούς χαρακτήρες. Η φράση «Τι κάνις, ίσε καλά;», προκαλεί μια πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων ενώ η φράση «Ti kanis, ise kala?» δεν ενοχλεί καθόλου.
Η μεγαλύτερη ανησυχία έγκειται σε πιθανή αύξηση της ανορθογραφίας λόγω greeklish. Αν και δεν υπάρχει σοβαρή έρευνα που να καταδεικνύει αιτιατή σχέση ανορθογραφίας με greeklish, η παρατεταμένη χρήση τους θα μπορούσε να συμβάλει στην οπτική αποδόμηση του σημαίνοντος μιας λέξης. Για παράδειγμα, εάν κάποιος γράφει συνεχώς τη λέξη «μήνυμα» ως «mnm» ή «minima» πιθανώς να αγνοήσει ή «ξεχάσει» την πιθανή ορθογραφία της λέξης. Παρ’ όλα αυτά, η ζημιά στην ορθογραφία λόγω greeklish, εάν υφίσταται, θα είναι μηδαμινή σε σχέση με άλλους παράγοντες, οπόταν θεωρείται αντι-επιστημονικό να ψάχνουμε χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα και τεκμήρια έρευνας, αποδιοπομπαίο τράγο για τα «ορθογραφικά χάλια».
Τέλος, κάποιοι βλέπουν τα greeklish ως μία μάστιγα που πρέπει πάραυτα να εγκαταλειφθεί ενώ κάποιοι άλλοι ως μία φυσιολογική εξέλιξη. Όπως και να το δει κανείς, τα greeklish δεν πρόκειται να καταβαραθρώσουν τη γλώσσα μας ούτε να αφανίσουν τους ελληνικούς γραπτούς χαρακτήρες, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον. Υπάρχουν ως μία επινόηση – όχι καινοτόμα, διότι προϋπήρχαν αιώνες πριν – καθαρά περιστασιακή που διευκολύνει τον χρήστη. Άλλωστε αυτόν τον τρόπο τον επέλεξαν εκατομμύρια χρήστες της γλώσσας για δική τους διευκόλυνση και θα ήταν αθέμιτο να τους τον στερήσει κάποιος βασιζόμενος σε ανυπόστατες κινδυνολογίες. Πού ξέρει κανείς, μπορεί κι αυτά να αποτελούν μία μόδα, ένα πυροτέχνημα γλωσσικό που όπως έχει εκραγεί τόσο ξαφνικά, με τον ίδιο τρόπο να φύγει.
*Υποψήφιος Διδάκτορας Τμήματος Επιστημών Αγωγής (ειδ. Εκπαίδευση/Γλωσσολογία), Πανεπιστήμιο Κύπρου
georgiou.georgos@ucy.ac.cy
Facebook: Γλωσσο-Συναντήσεις
