Του Απόστολου Κουρουπάκη
Πολύ λόγος για τον θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου τις τελευταίες ημέρες, και ενώ θα ήταν αρκετό για όποιον και όποια ενδιαφέρεται να μάθει τι έγινε στον Μαχαιρά τον Μάρτιο του 1957 και να διαμορφώσει τη δική του άποψη, να διαβάσει σχετική βιβλιογραφία, δεξιά, βρετανική, αριστερή, κεντρώα, και κάθε άλλης οπτικής, έμεινε να βλέπει ένα podcast, ενός αμαθούς ευρωβουλευτή και μετά να αναφωνεί, ορίστε η αλήθεια που μας έκρυβαν.
Φυσικά, από το εν λόγω podcast δεν θα μπορούσε κανείς να μάθει ιστορία ή τέλος πάντων τι είχε στο μυαλό του ο Γρηγόρης Αυξεντίου, τι τον ώθησε να μπει στον αγώνα και να θυσιάσει εν τέλει τη ζωή του. Μπορεί σαφώς να πάρει μια ιδέα και να ξεκινήσει το δικό του ταξίδι στον συναρπαστικό κόσμο της Ιστορίας. Ένα podcast δεν φέρνει την άνοιξη και συνήθως διαρρηγνύει ανοικτές θύρες, όπως και το podcast του Φειδία Παναγιώτου, γιατί δεν ειπώθηκε και κάτι πολύ καινούργιο. Για να ειπωθεί όμως κάτι πολύ καινούργιο η επιστήμη της Ιστορίας επιτάσσει ενδελεχή μελέτη των πηγών, αποστασιοποίηση από το παρόν, και αποφυγή ρητορικών ερωτημάτων, διότι το αν πολλοί το φύτεψαν και ποτέ δεν βλάστησε. Ο κ. Παναγιώτου, βέβαια, ξέρει πολύ καλά πώς να ταράζει τα νερά, προκαλώντας ίντριγκες και με ολιγόλεπτες συζητήσεις για σύνθετα θέματα να κάνει πολλούς να πιστεύουν πως είναι αυτός που επιτέλους ξεσκεπάζει σκοτεινά μυστικά, φανερώνει την αλήθεια.
Δυστυχώς ζούμε στην εποχή της πανεύκολης και ρηχής πληροφόρησης, επιστρέφουμε κατά κάποιον τρόπο στο «Τάδε έφη», το οποίο ο Διαφωτισμός και οι εκπρόσωποί του πάλεψαν για να το διαλύσουν. Αφού υπάρχουν θαρραλέοι συζητητές και τολμητίες πολιτικοί, βλ. Φειδίας Παναγιώτου, αυτούς να ακούμε και να πιστεύουμε. Εννοείται πως πρέπει να τους ακούμε, αλλά αν θέλουμε να βγάλουμε άκρη θα πρέπει να καταβάλλουμε συνεχώς κόπο πολύ και να ακούσουμε και άλλους/ες. Ιδίως όταν πρόκειται για ζητήματα που εκ της φύσεώς τους έχουν ένα μυστήριο, που δεν ήταν εξ αρχής ξεκάθαρα και που είναι δύσκολο να διερευνήσει κάποιος.
Ζούμε στην εποχή που ένα βίντεο μερικών λεπτών και μία δήλωση αποκομμένη από τα συμφραζόμενά της δημιουργεί στείρες και ανούσιες συγκρούσεις. Ζούμε στην εποχή που πολύ εύκολα μιλάμε για λογοκρισία, για ανελευθερία του λόγου, και ταυτόχρονα στον ωκεανό του ψηφιακού κόσμου κυκλοφορούν χιλιάδες θεωρίες για χιλιάδες θέματα. Πρόσφατο παράδειγμα ο κατάλογος της κυπριακής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής. Έγινε και εκεί λόγος για λογοκρισία, ενώ το βιβλίο συνέχιζε να πωλείται –εννοείται πως η απόσυρση ήταν λάθος και κατακριτέα κίνηση, και συνιστά φάουλ κυρίως από πλευράς υφυπουργείου, όμως λογοκρισία δεν ήταν. Όμως στη χώρα μας δεν είμαστε συνηθισμένοι στον εποικοδομητικό διάλογο, δεν έχουμε μάθει να συζητάμε και να διαφωνούμε, έχουμε συνηθίσει στο να αγωνιζόμαστε εκ των προτέρων να αποδομήσουμε τον λόγο του άλλου, γιατί έχουμε αποφασίσει από νωρίς ότι θα διαφωνήσουμε. Πάντοτε δίπολα κυριαρχούν στον δημόσιο λόγο, επιστημονικό, πολιτικό, καφενειακό, Γρίβας και Μακάριος, Αριστερά και Δεξιά, Εθνικόφρονες και μη, έτσι και αλλιώς… οπότε είναι εύκολο να βρεις a priori και τα κατάλληλα λόγια.
Και σκέφτομαι, πού είναι σε αυτόν όλον τον κυκεώνα πληροφοριών, στον οποίο εμπλέκονται ιστορικοί, ιστορικοί ερευνητές, ιστοριοδίφες, λάτρεις της ιστορίας και λοιποί τα ακαδημαϊκά μας ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, η Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών (αλήθεια λειτουργεί ως ανώτατο πνευματικό ίδρυμα;), το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, το ΤΕΠΑΚ, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, να οργανώσουν μία σοβαρή συζήτηση, στην οποία θα τεθούν επί τάπητος ζητήματα που αφορούν το χθες της χώρας και που επηρεάζουν το σήμερά της και πολύ πιθανόν και το αύριό της; Και μιας και το θέμα ανέκυψε από το ελάσσον κατά την άποψή μου ζήτημα του πώς πέθανε ο Αυξεντίου (ελάσσον διότι έμεινε εντός του κρησφύγετού του και παρέδωσε πνεύμα), αν μας ενδιαφέρει τόσο πολύ αν ο Αγώνας της ΕΟΚΑ του 1955-59 ήταν χρήσιμος ή όχι ας οργανωθεί ένα συνέδριο, σοβαρό όμως και ο καθένας και η καθεμιά που θέλει να μιλήσει ακολουθώντας επιστημονικούς δρόμους, ας αναμετρηθεί με τον λόγο του και την έρευνά του/της.
Κλείνοντας, αυτό που καταφέρνει στο τέλος ο κ. Παναγιώτου δεν είναι να φέρνει στο φως αλήθειες, αλλά να δημιουργεί ή να αναβιώνει σύγχρονους Πράσινους και Βένετους και να μετατρέπει τον δημόσιο διάλογο σε ιππόδρομο. Και φυσικά να φτιάχνει σύγχρονους ήρωες και αυτό μόνο ανησυχία μού προκαλεί.
