Του Γιώργου Κακούρη
Το Βαρώσι λοιπόν ανοίγει, οι περιουσίες των προσφύγων μπαίνουν σε άλλο καθεστώς και ο στόχος για επιστροφή της πόλης υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ απομακρύνεται. Αν και ενεργεί λαϊκιστικά, προκλητικά και ανεύθυνα, ο Ερντογάν σχεδίασε τις κινήσεις του, τις ανακοίνωσε, και σταδιακά τις υλοποιεί. Δρα, και εμείς αντιδρούμε.
Μπαίνουμε λοιπόν σε έναν νέο γύρο διαχείρισης τετελεσμένων στο Κυπριακό. Διαχείρισης, γιατί ιστορικά έχει αποδειχθεί πως η ανατροπή τους είναι δύσκολη έως και αδύνατη.
Για παράδειγμα, η δημιουργία της «ΤΔΒΚ» το 1983 δεν ανατράπηκε από τα διαβήματα μας και τα παράπονα μας, η Τουρκία δεν αποαναγνώρισε τους Τουρκοκύπριους, και οι δομές περιορισμένης αυτοδιοίκησης της υπό κατοχή τουρκοκυπριακής κοινότητας δεν εξαφανίστηκαν.
Καταφέραμε όμως (και αυτό το ξεχνάμε στην απέραντη ηττοπάθεια της αυτοαποκαλούμενης σκληρής γραμμής) μέχρι σήμερα και ακόμα και αυτή τη στιγμή να διαχειριστούμε τα τετελεσμένα και να παραμείνει η Κυπριακή Δημοκρατία η μόνη αναγνωρισμένη κυβέρνηση, και να παραμείνει δεδομένο πως η όποια λύση θα διατηρεί ενιαίο κράτος και κυριαρχία.
Τα πιο πάνω εννοείται πως τα κερδίσαμε και τα διατηρήσαμε ως Ελληνοκύπριοι με δεδομένο πως παραμένουμε δικοινοτικό κράτος και πως αναγνωρίζουμε τους Τουρκοκύπριους ως συμπολίτες και συνιδρυτές του κράτους. Και έγιναν μέσω της δράσης, και όχι της αντίδρασης.
Δεν θα πάω πολύ μακριά στην ιστορία του Κυπριακού αλλά θα μείνω στον 21ο αιώνα: όταν εργαστήκαμε με σοβαρότητα και μεθοδικότητα για τα συμφέροντα Ε/Κ και Τ/Κ, η διεθνής κοινότητα ήταν μαζί μας, και η Τουρκία πιεζόταν να αφήσει πίσω τους μαξιμαλισμούς και να αποδεχθεί πως δίπλα της θα είχε ανεξάρτητο κράτος και όχι μισοδότζει αποικία των εγγυητριών. Σε τέτοιες περιόδους επιτεύχθηκαν οι συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ για καλύτερη πολιτική ζύμωση μεταξύ των κοινοτήτων μετά από μια λύση, καθώς και οι συγκλίσεις Αναστασιάδη - Ακιντζί που διόρθωναν πρόνοιες του Σχεδίου Ανάν που ενοχλούσαν και τον πλέον καλόπιστο.
Όταν όμως με τεχνάσματα προσπαθήσαμε να κερδίσουμε χρόνο και να ρίξουμε τις ευθύνες αλλού (με την ελλειπή διαπραγμάτευση Τάσσου και το φόρτωμα της ευθύνης στους πολίτες το 2004, το άδειασμα Ταλάτ από Χριστόφια και την εκλογή Έρογλου, την εγκατάλειψη του Κυπριακού από το 2017 μέχρι σήμερα), χάναμε και το πολιτικό κεφάλαιο που είχαμε μαζέψει στη διεθνή σκηνή.
Όταν χάνουμε πολιτικό κεφάλαιο, χάνουμε και τη δυνατότητα να διαχειριστούμε αρνητικές εξελίξεις. Και αντιδρούμε αντί να δρούμε. Μετά από κάθε πισωγύρισμα, ακολουθεί μια περίοδος εδραίωσης τετελεσμένων τα οποία μέχρι σήμερα δεν έχουμε ανατρέψει, μόνο διαχειριστεί.
Με αυτά τα δεδομένα, η δήλωση Μπορέλ για το Βαρώσι ήταν θετική καθώς αποδίδει τις ευθύνες στην Τουρκία και δείχνει πως δεν πείστηκε από τις προσπάθειες του Ερντογάν να δείξει πως οι αποφάσεις λήφθηκαν από τους Τ/κ. Και ήταν θετική δεδομένου του πόσο δύσκολο είναι να πειστούν οι εταίροι να αφήσουν πίσω τη θετική ατζέντα που καλώς ή κακώς προκρίνουν για την Τουρκία.
Πιο θετική όμως ήταν η τοποθέτηση του Αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, που μας θυμίζει πως αυτή τη φορά υπάρχει τουλάχιστον αμερικανική κυβέρνηση (ακόμα και αν δεν υπάρχει πάντα κυπριακή). Άλλωστε δεν ήταν η «φίλη Ρωσία» που οδήγησε τον Ντερβίς Έρογλου με το ζόρι σε διαπραγματεύσεις για ΔΔΟ το 2014, αλλά οι ΗΠΑ και η θετική εικόνα που είχε δημιουργήσει τότε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.
Δεν ήταν ο Τραμπ, ο Ρόμπερτ Μενέντεζ ή ο κάθε ένας που προσεταιρίζεται η βιομηχανία του λόμπι των ελληνοαμερικανών, αλλά η Βικτώρια Νούλαντ που πολλοί αντιπαθούν που είχε συνεισφέρει στο να μπει μπροστά μια διαδικασία στην οποία συζητήθηκε το τέλος των εγγυήσεων.
Κανένας όμως άγγελος εξ ουρανού δεν θα λύσει το Κυπριακό αν δεν ασχοληθούμε και εμείς σοβαρά με αυτό.
Μπορεί λοιπόν να γίνει κάτι για το Βαρώσι; Ίσως, αν αξιοποιήσουμε την αλλαγή αυτή του στάτους κβο και να τη στρέψουμε προς τους δικούς μας στόχους. Ο Μπάιντεν είναι εκεί, και ήταν εδώ όταν έγινε η προσπάθεια να ανοίξει το Βαρώσι για εμπειρογνώμονες, προσπάθεια που μπλοκαρίστηκε από την τ/κ πλευρά.
Μπορούμε να αρπάξουμε τον έλεγχο του αφηγήματος και των εξελίξεων από τον Ερντογάν; Αν ο Τούρκος Πρόεδρος μπλοφάρει πως τον κόφτει περισσότερο για το Βαρώσι από ότι εμείς, ας αποδείξουμε ότι έχει λάθος. Σε μια πρωτοβουλία για άνοιγμα των Βαρωσίων υπό τον ΟΗΕ τώρα (και όχι κάποια στιγμή στο πλαίσιο συνολικής λύσης) θα έχουμε μαζί μας την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Θα έχουμε μαζί μας και τους Τουρκοκύπριους που εξέλεξαν τον Τατάρ μόνο μετά από παρεμβάσεις της Τουρκίας και τις μεγάλες απογοητεύσεις που τους έδωσε η ε/κ κοινότητα από το 2017 μέχρι σήμερα.
Καλή η καταδίκη από το Συμβούλιο Ασφαλείας, και ας ελπίσουμε να έρθει μαζί με μια αυστηρή δήλωση των 27. Όμως δεν αρκεί. Δεν αρκεί αν συνεχίσουμε μόνο να αντιδρούμε (μετά από τέσσερα χρόνια απραξίας) αντί να δρούμε.
Το πρόβλημα όμως, όπως διαφάνηκε και από τις αντιδράσεις στις ανακοινώσεις του Ερντογάν για το Βαρώσι, είναι πως το πολιτικό προσωπικό της ε/κ κοινότητας βλέπει το Κυπριακό να καταρρέει και δεν έχει την παραμικρή διάθεση να αναλάβει ευθύνες. Αν δεν πρόκειται για διαχείριση του Κυπριακού μέσω εύκολων αναρτήσεων και πώληση πατριωτισμού, απλά δεν ενδιαφέρονται.
Για αυτό και κανείς δεν θα αναλάβει πρωτοβουλίες και δεν θα καταθέσει ριζοσπαστικές προτάσεις, ούτε, όσο και αν αντιπολιτεύεται, δεν θα ζητήσει την παραίτηση Αναστασιάδη. Ως έχουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα, για δύο χρόνια θα εδραιώνονται νέα τετελεσμένα, μέχρι που ο επόμενος Πρόεδρος θα εξαναγκαστεί να αποδεχθεί ένα μοντέλο λύσης μεταξύ αποκεντρωμένης και συνομοσπονδίας (στην καλύτερη των περιπτώσεων).
Δεν υπερασπίζομαι ούτε στηρίζω τους νέους ρεαλισμούς και την αποδοχή τους. Αν όμως δεν υπάρξει τώρα ένας ειλικρινής δημόσιος διάλογος για το τι θέλουμε και αναμένουμε από το Κυπριακό, αν δεν γίνουν κινήσεις το συντομότερο, θα εξαναγκαστούμε κάποια στιγμή να διαπραγματευτούμε υπό αυτούς τους όρους.
Αν αυτό δεν μας αρέσει, τώρα είναι η στιγμή να διεκδικήσουμε κάτι διαφορετικό.
