Του Κώστα Ιορδανίδη
Η τρομοκρατική επίθεση ισλαμιστών εξτρεμιστών στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών, από όπου καθημερινώς διακινείται το ευρωπαϊκό κατεστημένο, σε όλες του τις εκφάνσεις, και στον σταθμό Μάλμπεκ, περιοχή της βελγικής πρωτεύουσας όπου παρεμπιπτόντως κυριαρχεί το μουσουλμανικό στοιχείο, ήταν αδιαμφισβητήτως έγκλημα συμβολικής διαστάσεως.
Πλήγματα τρομοκρατικά ανάλογα, με εκατόμβες αθώων θυμάτων, έγιναν τα τελευταία χρόνια στη Μαδρίτη, στο Λονδίνο και πρόσφατα στο Παρίσι δύο φορές. Ομως παρά το γεγονός ότι αναγνωρίσθηκε από όλους τους ηγέτες ο διεθνής χαρακτήρας της απειλής, το όλο φαινόμενο είχε αντιμετωπισθεί, στην πράξη και όχι στο επίπεδο ρητορικών διακηρύξεων, κάτι σαν τοπικό ατύχημα.
Αλλά στις Βρυξέλλες, στο ευρωπαϊκό αυτό χωριό, όπου διαβιούν οι πιο ακριβοπληρωμένοι γραφειοκράτες –Ε.Ε. και ΝΑΤΟ– όλων των εποχών, όπου η έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου πάνω από μία χιλιάδα δημοσιογράφων είναι εγκατεστημένοι μόνιμα ή επισκέπτονται για να καλύψουν τις εργασίες υπουργικών συνόδων ή διασκέψεις αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, η πρόσφατη ειδεχθής ενέργεια πήρε διαστάσεις πανευρωπαϊκές – και ορθώς.
Ειδήμονες θα αποφανθούν εκ νέου για την «ισλαμιστική τρομοκρατία», μελέτες αναμένεται να συνταχθούν από τους πλέον ειδικούς ανά τον κόσμο, που θα αναδείξουν την ύπαρξη κενών στα θέματα ευρωπαϊκής ασφαλείας και θα διατυπωθούν προτάσεις για ριζική αντιμετώπιση του εφιαλτικού προβλήματος.
Η Ευρώπη βρίσκεται σε αναζήτηση συστήματος απολύτου ασφαλείας, αλλά αυτό ίσως είναι ανέφικτο – ή ενδεχομένως απλώς αντιοικονομικό. «Εάν ήμουν ριζοσπάστης», έγραφε ο πρίγκιψ Μέτερνιχ στα Απομνημονεύματά του, «θα ανέτρεπα το καθεστώς σε λίγες εβδομάδες». Ατρωτο σύστημα υφίσταται μόνον στη φαντασία. Απόλυτη ασφάλεια υπάρχει ενδεχομένως στη Βόρειο Κορέα, που όμως δεν αποτελεί πρότυπο διοικήσεως.
Διεταράχθη πλήρως η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, ο έλεγχος έχει απολεσθεί και είναι πλέον άσκοπο να αποδοθούν ευθύνες σε διάφορες δυνάμεις για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Το ιδεολόγημα του Διαφωτισμού και του ανθρωπισμού, που υποτίθεται ότι διέπει τη συμπεριφορά της Δύσεως, δεν ασκεί καμία έλξη στους ισλαμιστές – μετριοπαθείς ή ακραίους.
Θεωρητικώς μόνον η ανάδειξη ισλαμικής δυνάμεως θα ήταν δυνατό να ελέγξει ενδεχομένως μια περιοχή όπου κυριαρχούν πλέον διάφορες συμμορίες. Δύναμη της μορφής αυτής, ωστόσο, δεν υφίσταται, ούτε η δημιουργία της θα ήταν επιθυμητή στη Δύση. Περίοδος σταθερότητος υπήρξε στην περιοχή επί Οθωμανών, που αξιοποίησαν το Ισλάμ για την επίτευξη στόχων πολιτικών. Και αφού απέτυχαν δύο φορές να εκπορθήσουν τη Βιέννη, χρησίμευσαν ως ανάχωμα για την ανάσχεση του ρωσικού επεκτατισμού.
Αλλες οι εποχές, όμως, εκείνες. Ούτε είναι εφικτή η επιστροφή σε λύσεις εθνικιστικές, δίχως απόλυτη απόρριψη της παγκοσμιοποιήσεως στον οικονομικό τομέα. Θα αλλάξει απλώς η αντίληψη της καθημερινότητος στην Ευρώπη· οι έλεγχοι θα ενταθούν, αλλά η απειλή θα αιωρείται πάντα. Σταδιακώς, θα υπάρξει εξοικείωση και με τη νέα κατάσταση πραγμάτων, όπως συμβαίνει πάντοτε.
