Του Κώστα Ιορδανίδη
Ιστορικό παράδοξο αποτελεί η τριμερής συμφωνία Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν στο θέμα της Συρίας, που επετεύχθη σε επίπεδο υπουργών επί των Εξωτερικών των τριών κρατών, την επομένη της δολοφονίας του Ρώσου πρέσβη στην Αγκυρα Αντρέι Καρλόφ. Με βάση τα ισχύοντα από αιώνων, το μέλλον αυτής της παρά φύσιν προσεγγίσεως θα είναι πιθανότατα εφήμερο. Ενδεχομένως όμως επείγουσες ανάγκες του παρόντος να επιβάλουν συγκλίσεις, που ίσως αντέξουν χρονικά περισσότερο από ό,τι δεδομένα ιστορικά μπορούσαν να προεξοφλήσουν. Στην παρούσα συγκυρία, ιδιαίτερη σημασία προσλαμβάνει ο χρόνος κατά τον οποίο έχει συνομολογηθεί η τριμερής συμφωνία.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, εάν υποτεθεί ότι μπορεί κανείς να ομιλεί περί μιας ενιαίας οντότητος, έχει εισέλθει σε κρίση σοβαροτάτη. Διαδοχικές εκλογές κατά διάρκεια του 2017 έχουν τοποθετήσει στα ύψη κομματικές προτεραιότητες εις βάρος των κοινών δράσεων.
Στις ΗΠΑ η μετάβαση από τη διοίκηση του απερχόμενου προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στον νέο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ προχωρεί με τρόπο μάλλον ανορθόδοξο, λόγω της καχυποψίας και της δηλητηριώδους αντιπαραθέσεως κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνος. Μια αίσθηση ασυνέχειας κυριαρχεί, όχι απλώς ως προς το θέμα μεταβιβάσεως της εξουσίας στην Ουάσιγκτον, αλλά και στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη.
Το κενό αυτό αξιοποίησε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για να δημιουργήσει κάποιας μορφής διπλωματικό τετελεσμένο, προωθώντας σχέδιο λύσεως της συριακής κρίσεως, δίχως τη συμμετοχή κρατών της Δύσεως που ενεπλάκησαν σε αυτήν την ούτως ή άλλως άφρονα διαμάχη, με τις εκατόμβες των νεκρών και τα εκατομμύρια των προσφύγων.
Δεν είναι διόλου βέβαιο ότι η τριμερής αυτή συνεργασία θα έχει την προσδοκώμενη από τα μέλη της επιτυχία. Το ζητούμενο είναι οι πιθανότητες βιωσιμότητός της. Η στάση του κ. Τραμπ έναντι του Ιράν είναι εξαιρετικά αρνητική· γι’ αυτό και η προσχώρηση της Τεχεράνης στην τριμερή συμφωνία μπορεί να ερμηνευθεί ως κίνηση προληπτική έως ότου εκδηλωθεί η αμερικανική πολιτική υπό τον νέο πρόεδρό της.
Από την άλλη πλευρά, ο Τούρκος πρόεδρος κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει μία Δύση εξόχως επικριτική, εάν όχι εχθρική, ενίοτε· υποχρεώθηκε να αποδεχθεί μία συμφωνία που δεν έχει ως άμεσο στόχο την απομάκρυνση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Ασαντ από την εξουσία· αλλά η πρόνοια περί διαφυλάξεως της εδαφικής ακεραιότητος της Συρίας μπορεί να εκληφθεί ως αποκλεισμός δημιουργίας κουρδικής ζώνης σε αυτή τη χώρα. Τέλος, ο κ. Πούτιν, εν αναμονή της νέας πολιτικής του κ. Τραμπ έναντι της Ρωσίας, φροντίζει να εδραιώσει την επιρροή του στην περιοχή.
Το περιβάλλον που τείνει να δημιουργηθεί είναι καινοφανές και ριψοκίνδυνο. Κάποιοι επιχαίρουν διότι η Ελλάς αναδεικνύεται σε προμαχώνα των συμφερόντων της Δύσεως έναντι της Τουρκίας του Ερντογάν. Η ίδια, δηλαδή, ψευδαίσθηση, που επί Ελευθερίου Βενιζέλου οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή.
