Η ευχή του 27ου

Ζαν Μονέ: «Όταν ένα πρόβλημα σού φαίνεται άλυτο, άλλαξε το πλαίσιό του» (1974). Ο ειδικός αντιπρόσωπος του γ.γ. του ΟΗΕ Κόλιν Στιούαρτ έκανε έναν κύκλο από αποχαιρετιστήριες συνεντεύξεις στη «γραμμή» Μονέ. Είναι σημαντικό να σταθούμε σε όλο το πακέτο τους, να «αναγνώσουμε» αυτά που (μάς) λέει, να δούμε τι αφήνει πίσω του ως εμπειρία, τι κρατάμε ως χρήσιμο και τι όχι. Σε συνέντευξή του στη διαδικτυακή «Κίπρις Ποστασί» ο κ. Στιούαρτ λέει σημαντικά πράγματα και μία ευχή: Κ.Σ.: «Αν αποσύραμε τον ΟΗΕ από τη νεκρή ζώνη αύριο το πρωί, είμαι βέβαιος ότι θα ξεσπούσε σύγκρουση». Το «είμαι βέβαιος» είναι ένα σήμα με ανησυχητικές διαστάσεις. Προφανώς αναφέρεται σε πράγματα που δεν γνωρίζουμε, ή να υπονοεί αρκετά από όσα καταγράφει ο γ.γ. στις Εκθέσεις του. Ο Αντόνιο Γκουτέρες στις 3 Ιουλίου εξέφρασε την ανησυχία για τις «μονομερείς ενέργειες των δύο πλευρών εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη», προειδοποιώντας ότι «υπονομεύουν το στρατιωτικό στάτους κβο, την ακεραιότητα της νεκρής ζώνης και την εντολή του Σ.Α.». Η μία πλευρά «υπονομεύει», η άλλη πού το πάει;

Κ.Σ: «Οι δημοσκοπήσεις του ΟΗΕ δείχνουν ότι καμία επιλογή, εκτός από μια ομοσπονδιακή λύση βασισμένη σε δικοινοτική, διζωνική πολιτική ισότητα δεν είναι αποδεκτή και από τις δύο πλευρές». Κατά συνέπεια το παραχθέν υλικό σε διάφορες φάσεις των διαπραγματεύσεων δεν είναι μια χαμένη κιβωτός, είναι εδώ, βέβαια, για παίκτες που θέλουν –και μπορούν. Ο κ. Στιούαρτ συμπληρώνει: «Ένα αμοιβαία αποδεκτό αποτέλεσμα που θα τύχει διαπραγμάτευσης μπορεί να είναι αποδεκτό από την πλειοψηφία και των δύο πλευρών».

Κ.Σ.: «Οι δύο πλευρές ζουν στα δικά τους δωμάτια αντήχησης, με τις δικές τους μονομερείς ιστορικές αφηγήσεις, αυτή η νοοτροπία πείθει την κάθε πλευρά ότι είναι το αποκλειστικό θύμα». Από τα πιο δύσκολα κομμάτια του παζλ, ιδιαίτερα σημαντικό όμως. Σε συνθήκες στασιμότητας, αναγκαία συνθήκη ο αναστοχασμός. Κορυφαίο παράδειγμα αναστοχασμού: Α. Καζαμίας, συντονιστικά σχόλια στην αντικατοχική εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου, 3 Αυγούστου.

Κ.Σ.: «Το πλαίσιο του ΟΗΕ, όπως καθορίζεται από τις αποφάσεις του Σ.Α., παραμένει η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία (ΔΔΟ) με πολιτική ισότητα». Πολύ χρήσιμη υπενθύμιση, το εκλογικό σώμα που θα κάνει την επιλογή του στις 19 Οκτωβρίου ανάμεσα σε Ε. Τατάρ και Τ. Ερχιουρμάν διαβάζει την ευθεία κριτική Κόλιν Στιούαρτ σε Ε. Τατάρ.

Κ.Σ.: «Ο ρόλος του ΟΗΕ δεν είναι να επιβάλει μια λύση, αλλά να διευκολύνει την εξεύρεση μιας αμοιβαία αποδεκτής συμφωνίας. Δεν μπορούμε να πούμε στις πλευρές «πρέπει να κάνετε αυτό». Χρήσιμο σημείο που απευθύνεται σε όσους στην Ε/κ κοινότητα «απαιτούν» από τον ΟΗΕ να αλλάξει δομή, ενώ γνωρίζουν τα όρια μέσα στο οποία κινείται. Υποκριτικά ζητούν κάτι που δεν υπάρχει για να καλύψουν τη δική τους πολιτική της στασιμότητας.

Ο Κόλιν Στιούαρτ εξέφρασε τη «βαθιά ανησυχία του για τις συλλήψεις Ε/κ με την κατηγορία της κατασκοπείας. Το περιουσιακό περνά μέσα από τη συνολική διευθέτηση του προβλήματος», ενώ προτείνει «τη σύσταση μιας δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων».

Επέλεξε επίσης να παρουσιάσει με έναν ιδιόμορφο τρόπο την κριτική του για το τι έγινε στο Κραν Μοντάνα, και ως αντιπρόσωπος του γ.γ. των Η.Ε., αδειάζει το δίδυμο Αναστασιάδη, Χριστοδουλίδη: «Συνεχίζουν (οι Τ/κ) να είναι θυμωμένοι για το τι συνέβη το 2017. Αισθάνονται ότι ήταν έτοιμοι για μια συμφωνία, ήταν έτοιμοι να συζητήσουν εδαφικές αναπροσαρμογές, να συζητήσουν τις εγγυήσεις. Γι’ αυτό και συνεχώς διερωτώνται εάν αυτή τη φορά [οι Ελληνοκύπριοι] σοβαρομιλούν και εάν θα υπάρξει μια καλή συμφωνία», («Ο Φιλελεύθερος»).

Ο Κόλιν Στιούαρτ απευθύνεται στο πολιτικό προσωπικό της χώρας («χωρίς την ΟΥΝΦΙΚΥΠ θα είχαμε νέο πόλεμο για έλεγχο της νεκρής ζώνης»), ενώ την ίδια στιγμή απευθύνεται στην κοινωνία των πολιτών και στις δύο κοινότητες «ως προς τους κινδύνους που εμπεριέχει η μη λύση», ενώ θέτει το αναγκαίο «δίλημμα» σε κάθε κοινότητα: Υπογραμμίζει για τους Τ/κ: «Ο βορράς μετατρέπεται σε ντε φάκτο περιοχή με ένα στάτους ανάλογο με της Τουρκίας». Υπογραμμίζει για τους Ε/κ: «ο χειρότερος εφιάλτης των Ε/κ είναι να έχουν ένα κοινό σύνορο με την Τουρκία».

Στις 3 Αυγούστου εξήγησε πως «μπορείς να οδηγήσεις το άλογο στο νερό, αλλά δεν μπορείς να το κάνεις να πιει. Αν οι ηγέτες δεν είναι πρόθυμοι να καθίσουν και να λύσουν το Κυπριακό, ο ΟΗΕ έχει ελάχιστα περιθώρια δράσης. Και γι’ αυτό βρισκόμαστε εδώ 61 χρόνια» («Πολίτης»).

Στον επίλογο, ίσως, το πιο σημαντικό σημείο των συνεντεύξεων Κόλιν Στιούαρτ Σαπό διπλωμάτη σε διπλωμάτες και «διπλωμάτες»: «Στο τέλος, είναι αυτή η απροθυμία να φανεί ότι υποχωρείς ή συμβιβάζεσαι. Είναι το ίδιο πρόβλημα που έχουμε σε όλα τα σημεία διέλευσης ή ηλιακά έργα. Είναι οι μικρόκοσμοι του ίδιου του κυπριακού ζητήματος» («Πολίτης»). Μένει η ευχή του 27ου απεσταλμένου των Η.Ε. στην Κύπρο: «Οι Κύπριοι αξίζουν να γράψουν τη δική τους ιστορία επιτυχίας, απαλλαγμένοι από το κυπριακό πρόβλημα» (ΚΥΠΕ).