Του Πάρη Δημητριάδη
Πρώτη μέρα του Αυγούστου η σημερινή, του κατεξοχήν μήνα των διακοπών και της ξεκούρασης. Του «νεκρού» μήνα, όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται, αφού οι ρυθμοί στην πόλη πέφτουν κατακόρυφα, με μεγάλη μερίδα του εργαζόμενου πληθυσμού να παίρνει τις μέρες που μπορεί ή δικαιούται για ξεκούραση και ανάπαυση. Για μια απαραίτητη και βαθιά ανθρώπινη διακοπή από τους φρενήρεις ρυθμούς της καθημερινότητας, σε μια εποχή που η τήρηση του οκταώρου και άλλα στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα έχουν εκφυλιστεί σε ένα παλιομοδίτικο, γραφικό και ρομαντικό ανέκδοτο.
Δεν ισχύουν τα πάντα για τους πάντες, φυσικά, αφού στην κορύφωση του καπιταλισμού η προσωπική συνθήκη παραείναι προσωπική για να επιτρέπονται αφοριστικές και καθολικές γενικεύσεις, είναι όμως αυταπόδεικτο πως ορισμένες τάσεις έχουν κυριαρχήσει και αφορούν μάλλον τους περισσότερους ανθρώπους γύρω μας.
Μιλώντας για διακοπές, καπιταλισμό και εργασιακά, η σκέψη τρέχει συνειρμικά στο περίφημο δικαίωμα στην τεμπελιά και στο ομώνυμο μικρό βιβλίο του Γάλλου δημοσιογράφου και πολιτικού συγγραφέα, Πώλ Λαφάργκ. Ενός άνδρα που εκτός από γαμπρός του Καρλ Μάρξ, αφού είχε νυμφευθεί την κόρη του Λάουρα, έγινε κυρίως γνωστός για αυτό το εμπρηστικό αλλά και εμβληματικό, όπως περιγράφεται τακτικά, βιβλίο, για το τι πραγματικά αξίζει στη ζωή ενός ανθρώπου.
Όλοι μας, έγραφε με bella ciao διάθεση ο Πώλ Λαφάργκ, στο βιβλίο που εκδόθηκε για πρώτη φορά το μακρινό 1883, έχουμε δικαίωμα να διαθέτουμε τον χρόνο μας όπως θέλουμε και όχι να γινόμαστε δέσμιοί του. Το δικαίωμα στην εργασία, σημείωνε, δεν πρέπει να είναι το ζητούμενο. Αυτό είναι παρεξήγηση. Αντιθέτως το βασικό ζητούμενο θα έπρεπε να είναι το δικαίωμα στην τεμπελιά.
Ένας προβοκατόρικος ισχυρισμός που είχε σκορπίσει αμηχανία και διχάσει σοβαρά την τότε κοινωνία. Ήταν άλλωστε ο γαμπρός του ίδιου του Μαρξ και με αυτή την κοσμοθεωρία πήγαινε κόντρα στα θεμελιώδη συνθήματα των εργατικών αγώνων και του προλεταριάτου της εποχής που ως βασικό τους στόχο έθεταν το δικαίωμα στην εργασία.
Ένας ισχυρισμός που χωρίς καμιά αμφιβολία λειτουργεί προβοκατόρικα μέχρι σήμερα, αφού παρά τον τεχνολογικό αρμαγγεδώνα που έχει μεσολαβήσει από τότε, δικαίως θα μπορούσε να πει κάποιος πως τα εργασιακά ζητήματα παραμένουν σε πανομοιότυπη συνθήκη και κατάσταση.
Εκείνο που νομίζω δεν θα έπρεπε να θεωρείται ούτε προβοκατόρικο, ούτε επαναστατικό και αναντίρρητα ούτε αμήχανο είναι το δικαίωμα στην αποσύνδεση. Με οτιδήποτε κι αν καταπιανόμαστε, οποιαδήποτε κι αν είναι η εργασία μας, είτε αμειβόμαστε ικανοποιητικά, είτε όχι, είτε μας αρέσει αυτό με το οποίο ασχολούμαστε, είτε όχι, είτε είμαστε εργοδότες και ελεύθεροι επαγγελματίες είτε είμαστε υπάλληλοι, πρέπει να μπορούμε για ένα λογικό χρονικό διάστημα να αποσυνδεθούμε.
Διάβαζα τις προάλλες ότι ορισμένες εταιρείες έχουν θεσπίσει υποχρεωτική φραγή στην αλληλογραφία της δουλειάς για τις μέρες της άδειας για να μπορούν οι υπάλληλοι να παίρνουν πραγματική ανάσα και να επιστρέφουν ουσιαστικά αναζωογονημένοι και φορτισμένοι στην εργασία τους. Η φύση κάθε δουλειάς διαφέρει και η προσωπική συνθήκη, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι σημαντική, ενίοτε καθοριστική, όμως η αναζωογόνηση και η φόρτιση, κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, θα έπρεπε να είναι αδιαπραγμάτευτες. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ανθρώπινο.
