Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Την πεποίθηση ότι η Τουρκία γνωρίζει τόσο τις ανησυχίες της Ελλάδας για τη συμμετοχή της στο SAFE, το νέο χρηματοδοτικό «εργαλείο» για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής παραγωγής, όσο και τους ξεκάθαρους από την Ευρωπαϊκή Ενωση όρους πρόσβασής της σε αυτό εξέφρασε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ» και σε μικρή ομάδα ανταποκριτών στις Βρυξέλλες, ο Αντόνιο Κόστα χαρακτήρισε αποφασιστικό μήνα τον Ιούνιο για τις διατλαντικές σχέσεις αλλά και τις αποφάσεις για την ευρωπαϊκή άμυνα στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αφήνοντας ανοιχτό, μάλιστα, το ενδεχόμενο και για το ζήτημα του κοινού δανεισμού σχετικά με την αύξηση των αμυντικών ικανοτήτων του «μπλοκ».
«Δεν είναι εθνικό ζήτημα. Είναι κοινό ευρωπαϊκό», τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κληθείς από την «Κ» να σχολιάσει εάν οι αντιδράσεις της Αθήνας για τη συμμετοχή της Αγκυρας για λόγους ασφάλειας στον κανονισμό SAFE –στο πλαίσιο του προγράμματος επανεξοπλισμού της Ευρώπης– είναι δικαιολογημένες και εάν θα πρέπει να γίνουν σεβαστές. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση γνωρίζει τις ελληνικές ανησυχίες. Η Τουρκία γνωρίζει τις ελληνικές ανησυχίες», επισήμανε.
Η Ευρώπη πρέπει τώρα να καθορίσει το πώς θα μοιραστεί αυτές τις ευθύνες με τις ΗΠΑ με τον πιο δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο
«Στον κανονισμό SAFE προσδιορίζουμε αρκετά ξεκάθαρα τους όρους (συμμετοχής) των τρίτων χωρών. Ολες χρειάζεται να έχουν πρόσβαση στο SAFE, αλλά αυτό που θέλουμε είναι όλοι, οι εταίροι μας και ειδικά οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ να πληρούν αυτούς τους όρους για την πρόσβασή τους στο SAFE σεβόμενοι αυτές τις προϋποθέσεις», εξήγησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφερόμενος στους όρους συμμετοχής των τρίτων χωρών, μετά και την πρόσφατη σχετική έγκριση του κανονισμού από τα κράτη-μέλη του «μπλοκ» και ιδιαίτερα του άρθρου 16 που ορίζει ότι η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας μπορεί να περιοριστεί εάν «αντιβαίνει στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ενωσης και των κρατών-μελών της».
Καθώς οι αποφάσεις –ενόψει του κρίσιμου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26 Ιουνίου– για τα νέα χρηματοδοτικά «εργαλεία» σχετικά με την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας (και της ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής για την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το δημοσιονομικό πλαίσιο) έχουν ήδη ληφθεί από τα κράτη-μέλη, ο Αντόνιο Κόστα, πάντως, άφησε ανοιχτό το ζήτημα του κοινού δανεισμού.
Σε σχετική ερώτηση της «Κ», ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είπε συγκεκριμένα ότι «όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι και θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε στη βάση συζητήσεων για όλα τα (αμυντικά) πρότζεκτ, έως ότου βρούμε μια τελική και ολοκληρωμένη λύση, ώστε να πετύχουμε, να φθάσουμε σε κοινή συμφωνία για το πώς θα χρηματοδοτήσουμε διαφορετικές προτεραιότητες και κυρίως την άμυνα».
Για τον Αντόνιο Κόστα, άλλωστε, το ζήτημα ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας είναι εκείνο που θα καθορίσει το νέο πλαίσιο των σχέσεων με τις ΗΠΑ και όχι τόσο το ζήτημα της διένεξης για το εμπόριο και τους δασμούς. «Πρέπει να επικεντρωθούμε στο κύριο ζήτημα: πώς να εξισορροπήσουμε τον καταμερισμό των βαρών στην ευρωπαϊκή άμυνα», είπε, για να προσθέσει ότι «εάν αρχίσουμε να δημιουργούμε άλλα είδη προβλημάτων μεταξύ μας, δημιουργούμε μόνο οχλήσεις και τότε χάνουμε την προσοχή στο κύριο ζήτημα», που δεν είναι άλλο από την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας του «μπλοκ».
Σύνοδοι G7 και ΝΑΤΟ
Ενόψει ενός «αποφασιστικού», για τον ίδιο, μήνα όσον αφορά τις σχέσεις Ε.Ε. και ΗΠΑ, καθώς επίκεινται η σύνοδος του G7 και εκείνη του ΝΑΤΟ στη Χάγη, όπου οι Ευρωπαίοι εταίροι θα συναντηθούν από κοινού με τον Ντόναλντ Τραμπ συζητώντας την κατ’ απαίτησή του αύξηση των αμυντικών δαπανών τους στο 5% του ΑΕΠ, ο Αντόνιο Κόστα σημείωσε ότι «είτε μιλάμε για 3,5% είτε για 6% δεν έχει σημασία, γιατί δεν κοιτάμε έναν μαγικό αριθμό».
Για τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «οι ΗΠΑ αποφάσισαν νόμιμα ότι έχουν νέες στρατηγικές προτεραιότητες. Η Ευρώπη πρέπει τώρα να καθορίσει το πώς θα μοιραστεί αυτές τις ευθύνες με τις ΗΠΑ με τον πιο δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο». Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι τέτοιες προσπάθειες δεν πρέπει «ποτέ, ποτέ, ποτέ να υπονομεύσουν την αποτρεπτική ισχύ του άρθρου 5 του (ΝΑΤΟ)».
Αλλο κρίσιμο ζήτημα, που θα απασχολήσει τις συζητήσεις των Ευρωπαίων εταίρων με τον Αμερικανό πρόεδρο στη σύνοδο του G7 στον Καναδά, είναι και ο συντονισμός των δύο πλευρών σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις στη Ρωσία, σε περίπτωση που δεν υπάρξει έως τότε εκεχειρία με την Ουκρανία. Σαφής ήταν ο Αντόνιο Κόστα για το θέμα αυτό λέγοντας ότι «το νέο πακέτο κυρώσεων δεν εξαρτάται από τον Τραμπ, αλλά από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Εάν ο Πούτιν δεν σεβαστεί τις προσπάθειες του Τραμπ (για εκεχειρία), δεν έχουμε άλλη εναλλακτική» από το να υιοθετηθεί το 18ο πακέτο κυρώσεων που ήδη εξετάζει η Ε.Ε., όπως ανέφερε.
Για το ζήτημα της Γάζας –μετά την πρόσφατη «εντολή» των κρατών-μελών στην Κομισιόν να αναθεωρηθεί η συμφωνία σύνδεσης Ε.Ε. και Ισραήλ λόγω των ενεργειών του ισραηλινού στρατού και του αποκλεισμού της ανθρωπιστικής βοήθειας– ο Αντόνιο Κόστα εξήγησε ότι η διαδικασία αυτή αφορά κατά κύριο λόγο την Κομισιόν. «Πρέπει να περιμένουμε την αξιολόγησή της», είπε, για να προσθέσει ότι «ωστόσο, βλέποντας τηλεόραση και διαβάζοντας άρθρα, δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε ποια συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν σχετικά με τις ενέργειες του ισραηλινού στρατού».
