Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας «διαφυγής» ζήτησαν επισήμως έως χθες, Τετάρτη από την Κομισιόν δώδεκα κράτη μέλη, ώστε να μπορούν να παρεκκλίνουν από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και να δαπανούν επιπρόσθετα 1,5% του ΑΕΠ τους στην άμυνα. Ο τελικός αριθμός είναι αρκετά μικρότερος, γεγονός που θα οδηγήσει αναγκαστικά την Κομισιόν προς αναθεώρηση προς τα κάτω των 650 δισ. διαθέσιμου δημοσιονομικού «χώρου», που είχαν αρχικά υπολογιστεί για την ενίσχυση της άμυνας των «27».
Η προθεσμία τυπικά έληγε χθες τα μεσάνυχτα και η Κομισιόν με σχετική της ανακοίνωση αργά το βράδυ ανέφερε ότι δέχθηκε σχετικά αιτήματα από την Γερμανία, Ελλάδα, Λετονία, Εσθονία, Πολωνία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Σλοβακία και Σλοβενία.
Από την πλευρά του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μέσω του υπουργού Οικονομικών της Πολωνίας Αντρέι Ντομάνσκι, η χώρα του οποίου ασκεί την εξάμηνη προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε ανέφερε -μέσω σχετικής ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- ότι συνολικά 16 κράτη μέλη περιλαμβανομένης της Βουλγαρίας, Κροατίας, Τσεχίας και Λιθουανίας ενεργοποίησαν τη ρήτρα διαφυγής.
Σε σχετική ερώτηση της «Κ» προς την Κομισιόν για τη διαφοροποίηση των αριθμών των κρατών μελών, που εμφανίζονται να ενεργοποιούν τη ρήτρα «διαφυγής», εκπρόσωπός της απάντησε ότι το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε ανακοίνωσε μόνο όσα κράτη μέλη κατέθεσαν επισήμως το σχετικό αίτημα.
Παρά το γεγονός ότι χθες έληγε τυπικά η προθεσμία κατάθεσης των σχετικών αιτήσεων, η Κομισιόν έχει ξεκαθαρίσει ότι εάν κάποια κράτη μέλη προχωρήσουν στη σχετική κίνηση τις επόμενες μέρες, «μπορούμε να εξετάσουμε [το σχετικό αίτημα]».
«Αυτό που είναι κρίσιμο εδώ είναι εάν έχουμε αρκετό χρόνο στη διάθεσή μας να αναλύσουμε τα σχετικά αιτήματα έως την ώρα που θα παρουσιαστούν οι εαρινές προβλέψεις στις 4 Ιουνίου» εξήγησε την περασμένη Τρίτη εκπρόσωπος της Κομισιόν. «Εάν για παράδειγμα, λάβουμε κάποιο αίτημα στα τέλη Μαϊου, αυτό θα μας φέρει σε δύσκολη θέση καθώς θα απομένουν λίγες ώρες πριν από την τελική αξιολόγηση» επισήμανε.
Τα επόμενα «βήματα»
Η εξέταση των σχετικών αιτημάτων των κρατών μελών θα αναλυθούν από την Κομισιόν τις επόμενες εβδομάδες και έως τις 4 Ιουνίου, όταν θα παρουσιαστούν οι εαρινές προβλέψεις θα εισηγηθεί το «πράσινο φως» για την ενεργοποίηση της ρήτρας «διαφυγής». Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έχει στη διάθεσή του ένα μήνα για να εγκρίνει τη σχετική απόφαση, ενώ αρχές Ιουλίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η σχετική διαδικασία.
Καθώς ο αριθμός των κρατών μελών -που συγκεντρώνεται έως τώρα- είναι αρκετά μικρότερος των αρχικών προβλέψεων, εκπρόσωπος της Κομισιόν παραδέχθηκε ότι τα 650 δις που είχαν υπολογιστεί ως το όριο δημοσιονομικού «χώρου» από την Ε.Ε προς τα κράτη μέλη θα αναθεωρηθεί προς τα κάτω.
Την επιλογή της ρήτρας «διαφυγής»- λόγω ανησυχιών για αύξηση του δημόσιου χρέους τους αλλά και διότι το «εργαλείο» φανερά ευνοούσε κυρίως, τη Γερμανία -είχαν απορρίψει εξαρχής Γαλλία και Ιταλία, ενώ δεν πρόκειται να την ενεργοποιήσουν για διαφορετικούς λόγους η Ισπανία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.
Συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για το SAFE
«Πιέσεις» να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις έως το τέλος του μήνα είχε ασκήσει η πολωνική προεδρία της Ε.Ε για το «εργαλείο» δανειοδότησης, που έχει προτείνει η Κομισιόν προς τα κράτη μέλη ύψους 150 δις ευρώ ως προς την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών, το λεγόμενο Safe.
Το ζήτημα συζητήθηκε εκ νέου χθες στη διάρκεια συνεδρίασης των μονίμων αντιπροσώπων των κρατών μελών της Ε.Ε με την πολωνική προεδρία να έχει ήδη καταθέσει νέα, αναθεωρημένη πρόταση.
Αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες φέρεται να ζητούν περαιτέρω δικλείδες «ασφαλείας» για την πρόσβαση τρίτων χωρών, τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τη συμμετοχή τους στα κοινά αμυντικά πρότζεκτ. Άλλα κράτη μέλη θεωρούν ότι η πρόταση επί της ουσίας ευνοεί κυρίως χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία καθώς μπορεί να εξελιχθεί σε μέσο επιχορήγησης των μεγάλων βιομηχανιών τους.
Σε κάθε περίπτωση, οι σχετικές συζητήσεις θα συνεχιστούν και στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της Ε.Ε, στις 13 Μαΐου με την ελπίδα να καταστεί εφικτή μια σχετική συμφωνία στο Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας στις 19 – 20 Μαΐου.
