ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Σουδάν: Το πολύπλοκο παζλ του νέου πραξικοπήματος

Η σύγχρονη πολιτική ιστορία της πολύπαθης χώρας σημαδεύτηκε από μια σειρά κατακερματισμένων εμφυλιακών συγκρούσεων

Του Γιάννη Ιωάννου

Του Γιάννη Ιωάννου

Η είδηση της εκδήλωσης πραξικοπήματος στο Σουδάν δεν δημιουργεί κάποιου είδους έκπληξη. Η σύγχρονη πολιτική ιστορία της πολύπαθης χώρας εξάλλου σημαδεύτηκε από μια σειρά κατακερματισμένων εμφυλιακών συγκρούσεων (1955-1972 και 1983-2005), αρκετά πραξικοπήματα (1965, 1985, 1989, 2019) και την σκληρή και βίαιη δικτατορία του Omar al-Bashir –που κυβέρνησε την χώρα για τρεις δεκαετίες- από το 1989 έως την ανατροπή του, από πραξικόπημα, το 2019 συνδέοντας το όνομά του με σειρά εγκλημάτων πολέμου με αποκορύφωμα τις εθνοκαθάρσεις στο Νταρφούρ. Η σημερινή κατάσταση στην χώρα αποκρυσταλλώνει το πολύπλοκο πολιτικό σκηνικό των τελευταίων δύο ετών, όπου η κυβέρνηση του υπό σύλληψη Abdallah Hamdok πασχίζει με τον στρατό της χώρας ως προς τον ανταγωνισμό για την πολιτική μετάβαση της κατακερματισμένης χώρας με φόντο τις ελεύθερες εκλογές του 2023.

Τα βαθύτερα αίτια

Το Σουδάν (μαζί με το Νότιο Σουδάν) αποτελεί την τέλεια περιπτωσιολογία του πως η σύγκρουση στο Κέρας της Αφρικής και, εν γένει, στην ανατολική Αφρική και πέριξ του Γαλάζιου Νείλου έχει έντονα εθνοθρησκευτικά και φυλετικά χαρακτηριστικά ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί και μια διαρκή υπενθύμιση πως το νερό αποτελεί πολύτιμο... γεωπολιτικό asset εξάγοντας την διαρκή σύγκρουση της χώρας σε πεδίο περιφεειακής αντιπαράθεσης ισχύος μεταξύ της Αιγύπτου και της Αιθιοπίας. Την ίδια στιγμή για μια αφρικανική χώρα όπως το Σουδάν με αραβικά, στον Βορρά, πολιτιστικά και θρησκευτικά στοιχεία η διαρκής σύγκρουση ταυτοτήτων αλλά και οι tribal προεκτάσεις της (σ.σ. στο Σουδάν συγκρούονται κυρίως μεταξύ των οι φυλές Nuer και Dinka) δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Φυσικά το πετρέλαιο παραμένει ένας βασικός λόγος του ιστορικού πρώτου εμφυλίου με την ενεργειακή διάσταση έκτοτε να εστιάζει περισσότερο στο νερό. Τέλος κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου το Σουδάν παρέμεινε το πεδίο ευρύτερων γεωπολιτικών ανταγωνισμών, μισθοφορικών περιπετειών και ενός ολόκληρου δικτύου, για την Δύση, την Σοβιετική Ένωση και την Κίνα, εξαγωγής οπλικών συστημάτων που συμπλήρωσαν την στερεοτυπική εικόνα μιας κατακερματισμένης κι αιματηρής σύγκρουσης στην αφρικανική ήπειρο: Γενοκτονίες, παιδιά-στρατιώτες, λιμοί κι ένας αέναος κύκλος εναλλαγής μεταξύ της βίας και των διεθνών προσπαθειών διαμεσολάβησης.

Τι συνέβη σήμερα

Όσα συνέβησαν από τα ξημερώματα της Δευτέρας θυμίζουν την κλασική συνταγή ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος που εδράζεται στον ανταγωνισμό μεταξύ κάποιων πολέμαρχων και φατριών εντός του στρατεύματος που παραμένουν εγγύτερα στο πνεύμα του al-Bashir έναντι των υποστηρικτών του ΠΘ της χώρας, Hamdok. Ομοιάζει παραπάνω με μια σύγκρουση μεταξύ πολιτικού και στρατιωτικού κατεστημένου με φόντο την πολιτική μετάβαση στην χώρα ενόψει 2023 σε μια χώρα με υψηλά ποσοστά διαφθοράς και μικρή εναρμόνιση με τους κανόνες του κράτους Δικαίου. Η εξέλιξη των πραγμάτων θα καταδείξει, τις επόμενες ημέρες, αν το πραξικόπημα θα αντέξει ή η χώρα βυθιστεί, εκ νέου, σε ένα νέο γύρο κατακερματισμένων συγκρούσεων.

Οι περιφερειακές διαστάσεις

Το Σουδάν δεν αποσταθεροποιεί μόνον την βορειοανατολική Αφρική αλλά δημιουργεί και φαινόμενα υπερχείλισης (spill-over effects) σε μια ψυχροπολεμικού τύπου σύγκρουση στον άξονα Αιγύπτου-Σουδάν και Αιθιοπίας, λόγω του Φράγματος της Μεγάλης Αιθιοπικής Αναγέννησης (GERD). Ένας ιδιότυπος πόλεμος για το νερό που όχι μόνον ο Αιγύπτιος Πρόεδρος, αλ Σίσι, έθεσε ως κόκκινη γραμμή (με casus belli) αλλά και που δημιουργεί εύλογες ανησυχίες σε Κάιρο και Χαρτούμ για την πρόσβασή τους στο γλυκό νερό του Γαλάζιου Νείλου. Στην σύγκρουση μεταξύ Σουδάν και Αιθιοπίας για την διαφιλονικούμενη περιοχή του al-Fashqa, το Κάιρο έχει προσφέρει ισχυρή στρατιωτική βοήθεια ενώ η κινητοποίηση των αιγυπτιακών ενόπλων δυνάμεων στα νότια σύνορά τους με το Σουδάν και ένας άτυπος αγώνας δρόμου στρατιωτικοποίησης εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους για ευρύτερη αποσταθεροποίηση. Εξάλλου πέραν των συγκρούσεων στο Σουδάν και η Αιθιοπία έχει το ανοικτό μέτωπο του Τικγράι. Τέλος και το Ισραήλ δείχνει να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην περιοχή μιας και η στρατηγική τοποθεσία του Σουδάν στις ακτές της Ερυθράς Θάλασσας αποτελεί πεδίο ενδιαφέροντος για το Τελ Αβίβ –που παραδοσιακά έχει συγκεκριμένες προσλήψεις ασφάλειας για την θαλάσσια περιοχή μέχρι τον κόλπο του Άντεν. Εξάλλου το Σουδάν ήταν και χώρα που συμμετείχε στην ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με αραβικά κράτη στα πλαίσια των «Συμφωνιών του Αβραάμ».

Για την Κύπρο δεν υπάρχουν ιδιαίτερες διαστάσεις από την σύγκρουση στο Σουδάν. Ωστόσο πρόσφατα το κυπριακό Υπουργείο Εξωτερικών ενδιαφέρθηκε για να ανοίξει πρεσβεία στην Αιθιοπία. Κίνηση που σηματοδοτεί περισσότερο μια διάσταση περιφερειακής συνεργασίας, λόγω του Ισραήλ, παρά μια αδήριτη ανάγκη της εξωτερικής πολιτικής της ΚΔ.

Σε κάθε περίπτωση η εξέλιξη του πραξικοπήματος στο Σουδάν θα καθορίσει και το πεδίο εντάσεων στον νέο ψυχροπολεμικό άξονα Αιγύπτου-Σουδάν VS Αιθιοπίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Γιάννη Ιωάννου

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση

X