Kathimerini.gr
Ελβίρα Κρίθαρη
«Αν με ακρωτηρίαζαν, το κράτος θα είχε δαπανήσει 6 εκατομμύρια γρίβνια για τεχνητό μέλος και εγώ ίσως να κλεινόμουν στον εαυτό μου, όπως συμβαίνει με πολλούς τραυματίες πολέμου. Μερικοί οδηγούνται στον αλκοολισμό, στα ναρκωτικά, ακόμα και στην αυτοκτονία. Όλα αυτά μπορεί να συμβούν από την ξαφνική απώλεια ενός άκρου».
Από το Κίεβο όπου διαμένει προσωρινά και μέχρι να ολοκληρωθεί η αποκατάστασή του, ο βετεράνος του ουκρανικού στρατού Αλεξάντρ Αλεξάντροβιτς Μουράβσκι δείχνει με ικανοποίηση τη νωπή ουλή που τέμνει το άνω αριστερό του άκρο. Είναι το σημάδι ενός απαιτητικού και πολύωρου χειρουργείου που τον γλίτωσε από ακρωτηριασμό, όταν ο ίδιος κατάφερε να παρακάμψει τη μοίρα που περιμένει τους περισσότερους τραυματισμένους στρατιώτες στα νοσοκομεία της Ουκρανίας, χάρη στη μεσολάβηση μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης, που ονομάζεται «Save the limb» – «Σώστε το άκρο».
O βετεράνος του ουκρανικού στρατού Αλεξάντρ Μουράβσκι δείχνει την ουλή στο χέρι που κατάφερε να διασώσει. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της «Save the limb», Σερχίι Σοσίνσκι, από την έναρξη του πολέμου η οργάνωση έχει συνδράμει περισσότερους από 1.750 τραυματίες, στρατιώτες και αμάχους, προκειμένου να αποφύγουν τον ακρωτηριασμό, που εξαιτίας της έλλειψης πόρων αλλά και εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού στο ουκρανικό σύστημα υγείας είναι συχνά μονόδρομος.
Ο Σοσίνσκι λέει στην «Κ» πώς άνω του 75% των τραυματιών από τις πολεμικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζει βλάβες στα άκρα του. «Τα στοιχεία μας δείχνουν πως οι ακρωτηριασμένοι από την έναρξη της εισβολής το 2022 μέχρι σήμερα είναι περισσότεροι από όσους συνολικά είχε η Ουκρανία στις πολεμικές συγκρούσεις των τελευταίων 60 χρόνων και αυτό γιατί υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε γιατρούς και τεχνογνωσία. Η διαδικασία του ακρωτηριασμού είναι πολύ πιο εύκολη από τη διάσωση των άκρων», προσθέτει.
Υπάλληλος της ΜΚΟ Protege κατασκευάζει τεχνητό μέλος. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
«Κοινωνικές υπηρεσίες μόνο στα χαρτιά»
Ο βετεράνος Αλεξάντερ Μουράβσκι τελειώνοντας το σχολείο εργάστηκε για δέκα χρόνια σε ορυχείο, μέχρι την επιστράτευση του 2014, στις απαρχές της τελευταίας φάσης της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης. Συμμετείχε σε μάχες στη Μαριούπολη, στο Ντονέτσκ και στο Λουχάνσκ, αλλά τραυματίστηκε στο Μπαχμούτ στις 11 Απριλίου 2023, στην υπεράσπιση του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης, όταν η ρότα του περικυκλώθηκε.
Κατά τη μεταφορά τραυματισμένου συναδέλφου χτυπήθηκε από θραύσμα στην πλάτη που βγήκε στον ώμο, καταστρέφοντας την ωμοπλάτη, τη κλείδα και μέρος του πήχη του. Τον μετέφεραν αρχικά σε νοσοκομείο στο Νντιποπετρόφσκ, αλλά τελικά κατάφερε να εγχειριστεί σε ένα εξειδικευμένο νοσοκομείο του Κιέβου. Καθώς δεν υπήρχε οστό, οι γιατροί πήραν οστό από τον μηρό, το μετέφεραν στον ώμο του, έβαλαν εμφυτεύματα και μασχαλιαίο στήριγμα ενώ σε δεύτερο χειρουργείο του τοποθέτησαν προσθετικό τιτάνιο στον πήχη. Ο Μουράβσκι βλέπει δύο χρόνια μετά το μη λειτουργικό του χέρι να επανέρχεται και πιστεύει πως μια τόσο απαιτητική περίπτωση δεν θα είχε καμία τύχη χωρίς τη διαμεσολάβηση οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. «Στο Ντιπροπετρόβσκ ίσως να μου είχαν κόψει το χέρι. Στην Ουκρανία υπάρχουν υπουργεία, υπεύθυνοι, αλλά κάνουν λάθη. Οι αποφάσεις δεν φτάνουν στους τραυματίες Ξέρω από πρώτο χέρι τί σημαίνει να είσαι τραυματίας στρατιώτης και στη συνέχεια ανάπηρος πολίτης. Αντιμετωπίζεις αδιαφορία, τίποτα δεν λειτουργεί. Οι κοινωνικές υπηρεσίες υπάρχουν μόνο στα χαρτιά», λέει.
Ευαισθητοποιημένος πια για όσους χάνουν τα άκρα τους ενώ θα μπορούσαν να τα σώσουν, προσβλέπει στην ίδρυση μιας επιτροπής τραυματιών με άμεσο στόχο λιγότερους ακρωτηριασμούς. «Για αυτό ιδρύουμε μια επιτροπή που, μεταξύ άλλων, θα ελέγχει το κράτος με σκοπό να δημιουργηθεί μια κυβερνητική υπηρεσία που να φροντίζει την ιατρική και ψυχολογική αποκατάσταση των τραυματιών. Τώρα στην Ουκρανία ακούμε μόνο για στρατιώτες και θύματα. Δεν υπάρχει στήριξη για τους τραυματίες. Μετά τον τραυματισμό και την αποστράτευση, εξαφανίζονται -δεν ξέρουν τι να κάνουν».
Τραυματισμένος στρατιώτης σε κηδεία συμπολεμιστή του, στο Κίεβο. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
»Το κράτος δεν έχει ακόμα αντιληφθεί ότι όταν τελειώσει ο πόλεμος θα αποκαλυφθεί το πλήρες μέγεθος της τραγωδίας -των τραυματιών, των βετεράνων, των εκτοπισμένων. Είναι τεράστια η συμφορά», λέει o Μουράβσκι.
Τα ίχνη του πολέμου
Υποκαθιστώντας την κρατική μέριμνα, πολλές ΜΚΟ πια εστιάζουν στην αποκατάσταση των θυμάτων των πολεμικών επιχειρήσεων. Στους δρόμους του Κιέβου είναι ορατό το αποτύπωμα του πολέμου: από τις δημόσιες νεκρικές πομπές και τα απανταχού μνήματα μέχρι την αυξημένη πια παρουσία ανθρώπων με εμφανή τα σημάδια του τραύματος. Στην έδρα της μη κυβερνητικής οργάνωση PROTEZ, στο κέντρο της πόλης, συρρέουν καθημερινά δεκάδες που έχουν υποστεί ακρωτηριασμό, προκειμένου να λάβουν τεχνητά μέλη.
Ωφελούμενος της ΜΚΟ Protez δοκιμάζει τεχνητό μέλος. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
Η οργάνωση λειτουργεί με λίστα προτεραιότητας εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης και απευθύνεται σε βετεράνους και αμάχους, ανάμεσά τους και μικρά παιδιά.
Η μικρή Τάσια, μαθαίνει να χορεύει με το νέο, προσθετικό της μέλος. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
Η 14χρονη Βίκα Ζονεπριάνα βρίσκεται εκεί για να πάρει μέτρα για το αριστερό της χέρι, που έχασε σε επίθεση από drone, τον περασμένο Σεπτέμβρη, την ώρα που κοιμόταν. Ξύπνησε από την έκρηξη, που τις προκάλεσε τραύματα στο στήθος, στα χέρια και στα πόδια. «Νιώθω πολύ καλά», λέει τώρα. «Έχω προσαρμοστεί και έχω αποδεχτεί ότι θα ζήσω χωρίς αριστερό χέρι. (Μετά την επίθεση) άρχισα να εκτιμώ περισσότερο τη ζωή», λέει.
H Βίκα Ζονεπριάνα με τη μητέρα της, στον χώρο κατασκευής τεχνητών μελών της οργάνωσης Protez. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
O βετεράνος Ολεξάνδρ Μπεσβερνίχι που έχασε τα δύο του πόδια κατά τη διάρκεια μάχης. Φωτογραφία: Κώστας Δελδήμος
Το ίδιο και ο 27χρονος Ολεξάνδρ Μπεσβερνίχι, στρατιώτης στο Ντονέτσκ, που έχασε τα δύο του πόδια τον Ιανουάριο του 2024. «Τραυματίστηκα στην περιοχή Τσασόβιι Γιαρ, στα περίχωρα του τρόμου», διηγείται. «Το τραύμα μου είναι πολύ σοβαρό, σε όσες επεμβάσεις και αν έχω κάνει με αναλαμβάνανε πάντα με φόβο. Εδώ που ήρθαμε μου είπανε ότι θα περπατήσω ξανά και τώρα κάνω τα πρώτα μου βήματα (με τεχνητά μέλη). Πρέπει να ζήσουμε ότι και αν έχει γίνει. Υπάρχουν άνθρωποι με τέτοιο τραύμα που αναρρώνουν. Το σώμα αναρρώνει».
