Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η πανδημία έφερε την αγορά σε μία δύσκολη κατάσταση. Η ύφεση φέτος, βάσει στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για το τρέχον έτος, αναμένεται να φτάσει στο -6,2%, ενώ σχετική ανάκαμψη του ΑΕΠ της τάξης του 4,1% αναμένεται να καταγραφεί το 2021, ακολουθούμενη από ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3,4% και 2,7% το 2022 και 2023, αντίστοιχα.
Ωστόσο, υπάρχουν επιχειρηματικοί τομείς που είτε κέρδισαν από την πανδημία, είτε μπορούν να χαρακτηριστούν ως «οι λιγότερο χαμένοι». Οι επιχειρηματικοί τομείς των πλατφορμών παράδοσης κατ’ οίκον (ντελίβερι) είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι αυτής της χρονιάς, που έδρασαν γρήγορα, προσαρμόστηκαν και δημιούργησαν υπηρεσίες παράδοσης στο σπίτι έως και από περίπτερα (κιοσκ). Ξενόφερτη συνήθεια η οποία σε άλλα κράτη όπως η Αγγλία χρησιμοποιείται ευρέως. Την ίδια ώρα, οι πλατφόρμες παράδοσης (ντελίβερι) προχώρησαν και σε καθοριστικές –όπως φάνηκε- συμφωνίες με υπεραγορές (σουπερμάρκετ) για παράδοση προϊόντων στο σπίτι.
Οι συμφωνίες αυτές είναι ξεκάθαρο πως έγιναν για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της covid-19 εποχής, βλέποντας και μελλοντικά πως δεν θα ήταν μια ασθένεια που θα κρατούσε μόλις 1 – 2 μήνες όπως όλοι (ακόμα και ειδικοί) νόμιζαν. Περνώντας στα των υπεραγορών, αναμφισβήτητα είναι από τους μεγαλύτερους κερδισμένους της κρίσης. Εκτός το ότι βρήκαν διόδους για να εξυπηρετήσουν πελάτες δίχως καν να επισκεφθούν τα κτήρια τους (βλέπε παραπάνω συμφωνίες με υπεραγορές και πλατφόρμες παράδοσης προϊόντων), ήταν από τις επιχειρήσεις που το κράτος δεν έβαλε λουκέτο. Μέχρι και τώρα με τους περιορισμούς της ώρας που έχουν επιβληθεί για τις 21:00, βλέπουμε πως το ωράριό τους δεν έχει επηρεαστεί καθόλου και τερματίζουν την λειτουργία τους επίσης στις 21:00.
Τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για αγορές από υπεραγορές, δυστυχώς υπάρχουν μόνο μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2020. Η JCC Payments παρουσιάζει πως στα σουπερμάρκετ η αύξηση σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019 αγγίζει το 33%, ενώ αν λάβουμε υπόψη συγκεκριμένους μήνες που υπήρχε αυστηρή απαγόρευση λειτουργιών (lockdown), όπως ο Μάρτης του 2020, η αύξηση σε σχέση με τον Μάρτη του 2019 είναι της τάξης του 52%. Και είναι εν μέρει λογικό. Οι πολίτες στράφηκαν στις υπεραγορές για να ικανοποιήσουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες, αφού δεν μπορούσαν να επισκεφθούν άλλα καταστήματα. Παρόμοια κερδισμένα βεβαίως και τα περίπτερα. Άλλος ένας επιχειρηματικός τομέας που δεν έκλεισε, με το διάστημα στο πρώτο μισό του 2020 να καταγράφει αύξηση στις πληρωμές με κάρτες, στο 103% (βάσει στοιχείων της JCC). Στους φούρνους οι πληρωμές με κάρτες αυξήθηκαν κατά 36% και στις ασφάλειες κατά 47%.
Με βάση όγκο και αξία
Μείωση της τάξης του 2,6% και 4,1% παρουσίασαν σε ετήσια βάση ο όγκος και η αξία του κύκλου εργασιών του λιανικού εμπορίου αντίστοιχα στους 10 μήνες του 2020, στο περιβάλλον της πανδημικής κρίσης. Συγκεκριμένα, η Στατιστική Υπηρεσία θέλει τον Οκτώβριο 2020, ο Δείκτης Όγκου Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου να έχει μειωθεί κατά 1,3% σε σύγκριση με τον Οκτώβριο του 2019και έφτασε στις 121,8 μονάδες (βάση 2015=100). Για την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020, ο δείκτης μειώθηκε κατά 2,6% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019. Συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2020, ο δείκτης παρουσίασε αύξηση 1,41%.
Όσον αφορά στο Δείκτη Αξίας Κύκλου Εργασιών Λιανικού Εμπορίου τον Οκτώβριο του 2020, κατεγράφη μείωση κατά 2,5% τον Οκτώβριο του 2019και έφτασε στις 116,9 μονάδες (βάση 2015=100). Για την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2020, ο δείκτης υπολογίζεται ότι μειώθηκε κατά 4,1% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019. Συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2020, ο δείκτης παρουσίασε άνοδο 1,56%. Ο δείκτης όγκου κύκλου εργασιών όμως δεν μειώθηκε για όλα τα προϊόντα, αντιθέτως για αρκετά του λιανικού αυξήθηκε. Σύμφωνα με τη Στατιστική, το λιανικό εμπόριο (σε μη ειδικευμένα καταστήματα) αυξήθηκε κατά 4,9%, ενώ στα τρόφιμα, ποτά, καπνό (σε μη ειδικευμένα καταστήματα) αυξήθηκε επίσης κατά 5,6%.
Το λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών, καπνού (σε ειδικευμένα καταστήματα) στο δεκάμηνο αυξήθηκε ο όγκος κατά 3,8%, ενώ στα εδώδιμα προϊόντα αυξήθηκε κατά 5,4%. Οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, έπιπλα, φωτιστικά, οικοδομικά υλικά, κ.ά. στο δεκάμηνο του 2020 αυξήθηκε ο δείκτης όγκου κύκλου εργασιών κατά 2,2%. Σε αυτό ενδεχομένως να συνέβαλε η λειτουργία των online πλατφορμών που ανέπτυξαν στις ιστοσελίδες τους οι εταιρείες με λευκές συσκευές και προϊόντων τεχνολογίας. Μέχρι και στο «λοκντάουν» υπήρχε η δυνατότητα να λειτουργούν και να παραδίδουν προϊόντα στο σπίτι. Παρόμοια αύξηση στους παραπάνω τομείς υπήρχε και στο δείκτη αξίας του κύκλου εργασιών.
Σύμφωνα με τη Στατιστική, το λιανικό εμπόριο (σε μη ειδικευμένα καταστήματα) αυξήθηκε κατά 5,3%, ενώ στα τρόφιμα, ποτά, καπνό (σε μη ειδικευμένα καταστήματα) αυξήθηκε κατά 6%. Το λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών, καπνού (σε ειδικευμένα καταστήματα) στο δεκάμηνο αυξήθηκε η αξία κατά 5,4%, ενώ στα εδώδιμα προϊόντα αυξήθηκε κατά 5,9%. Οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, έπιπλα, φωτιστικά, οικοδομικά υλικά, κ.ά. στο δεκάμηνο του 2020 αυξήθηκε ο δείκτης αξίας κύκλου εργασιών κατά 0,2%.
Το κεφάλαιο τράπεζες
Με βάση τις προβλέψεις του βασικού σεναρίου της Κεντρικής Τράπεζας, το ΑΕΠ αναμένεται να φθάσει στο επίπεδο που προϋπήρχε της πανδημίας το τρίτο τρίμηνο του 2022. Οι τράπεζες όμως μπορούν να χαρακτηριστούν επίσης ως «κερδισμένες» σε σχέση με άλλους επιχειρηματικούς τομείς.
Έγιναν εποπτικές χαλαρώσεις, απελευθερώθηκαν κεφάλαια για χρήση τους όπου χρειάζονταν, σταμάτησαν οι δόσεις των νοικοκυριών και επιχειρήσεων για 9 μήνες και δόθηκαν κίνητρα για δανεισμό με εγγυήσεις κρατικές σε προνομιακά επιτόκια. Ακόμα και τα δάνεια που θα «γυρνούσαν» ως μη εξυπηρετούμενα δάνεια δίχως μία πανδημική κρίση εντός του 2020 δεν έχουν «γυρίσει». Καλύφθηκαν κάτω από το «μανδύα» του covid-19 όλα τα δάνεια και άρα δεν παρουσιάστηκαν καν τα κανονικά για την εποχή ΜΕΔ.Την ίδια στιγμή παρατηρήθηκε αύξηση και στα καθαρά δάνεια (νέος δανεισμός και κεφαλαιοποίηση τόκων μείον αποπληρωμές), παρά τη μείωση στο νέο δανεισμό, κυρίως λόγω της αναστολής αποπληρωμών δανείων ως έκτακτο μέτρο στήριξης των συνεπών δανειοληπτών.
Σημειώνεται ότι, από τον Ιούνιο του 2020, σημειώθηκε μικρή ανάκαμψη στο νέο δανεισμό, υποβοηθούμενη από τα σχέδια επιδότησης επιτοκίων νέων στεγαστικών και νέων επιχειρηματικών δανείων της κυβέρνησης, παραμένοντας ωστόσο σε χαμηλότερα από τα περσινά επίπεδα. Η ΚΤΚ αναφέρει στο οικονομικό της δελτίο πως, «σε επίπεδο μέτρων της ΕΚΤ, το έκτακτο μέτρο του Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP) συνέβαλε αποφασιστικά στη μείωση του κόστους και των κυπριακών ομολόγων, υποβοηθώντας σημαντικά το κράτος στην άντληση από τις διεθνείς αγορές σημαντικών κεφαλαίων για χρηματοδότηση των δημοσιονομικών αναγκών. Γενικότερα, η χαλαρή και υποστηρικτική προς την πραγματική οικονομία νομισματική πολιτική της ΕΚΤ συμβάλλει στη διατήρηση ευνοϊκών χρηματοοικονομικών συνθηκών και χαμηλών επιτοκίων για προώθηση του βιώσιμου δανεισμού που θα συνεισφέρει στην επανεκκίνηση της οικονομίας. Σε τοπικό επίπεδο, η αναστολή δόσεων πρόσφερε σημαντική ανάσα ρευστότητας σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
